Studiedag Taboemoe (29-11-22)

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1-3

Zelfhulp bij taboemoeheid

Het bespreken van taboe-onderwerpen in de klas

Wat gaan we doen?

Deel 1 - Inleiding: korte verkenning van de taboesferen*

Deel 2 - "Het belang van...": algemene kaders en tips voor aanvliegroutes als
                   stippen op de horizon

Deel 3 -  casusbesprekingen

Deel 4 - Slot "Hoe de hazen lopen" (praktische terugkoppeling + conclusie)

Mahatma Gandhi

"Ik haat privileges en monopolies. Wat niet met de massa kan gedeeld worden, is voor mij taboe."

Deel 1 - Een inleiding

Hoe maak ik een onderwerp bespreekbaar?

Noem een taboe-onderwerp dat je 'spannend' vindt om privé te bespreken? (algemeen)

Wat vind jij in de klas een 'spannend' taboe-onderwerp om te bespreken?

Deel 2: Het belang van...

Het belang van het perspectief

Welke valkuilen voorzie je?

Waarom vind je het belangrijk om dit te bespreken in de klas?

Wat is je beoogde lesdoel? Òf: wat wil je bereiken?

=> Waarom is het relevant voor de student? (= vertaalslag)

Het belang van de methodiek

Spelen met de omstandigheden in de veilige klas:

dus bijv. de 'busopstelling' aan de kant; activeer de studenten!

- "Over de streep", "Waar sta jij?" òf "Kaartspel van dilemma's"
- open kringgesprek (tassen, jassen en mobieltjes aan de kant)

Wanneer studenten contact met elkaar maken en rechtstreeks met elkaar kunnen spreken, dan versterkt dit het leerklimaat. 

Onthoud: de meeste studenten vinden het vaak belangrijk om over gevoelige onderwerpen informatie te krijgen (zowel privé als zakelijk)

Het belang van de leefwereld van de doelgroep

Wat speelt er aan taboes in de leefwereld van de doelgroep?

Hoe worden de beoogde taboe-onderwerpen vormgegeven?

Wanneer studenten op afstand kunnen spreken, dan kan dit het leerklimaat versterken

Het belang van woordkeuzes

• dialoog ≠ debat 
• docent als gespreksleider ( ≠ geen scheidsrechter; concrete handvatten straks via Franziska Lindinger)
• aanspreken van student als '(toekomstig) young professional'
  (= relatie leggen met de beroepspraktijk èn het volwassen leven)
• voorbeelden gebruiken die dicht bij leefwereld van de student  komen (beste vriend/vriendin, zusje/broertje, neefje/nichtje, als je straks samen met je partner op jezelf woont en..., etc)

Belangrijke voorwaarden

• Inzicht: is er sprake van een maatschappelijk vraagstuk en/of vraagstuk dat voor de studenten relevant is? (beroepsgerelateerd / privédomein)

• Benoem bij aanvang de algemene spelregels en het belang hiervan*

• Bewaak de algemene neutraliteit als gespreksleider**
• Haal de eerste spanning weg; bijv. door gebruik van wetenschappelijke cijfers en statistieken, actualiteit (afdekken van 'niet alleen'-gedachte >> veilig leerklimaat) en  de algemeen open geïnteresseerde houding 

Hoe maak ik een gevoelig onderwerp bespreekbaar?

Hoe maak ik een gevoelig onderwerp bespreekbaar?

Hoeveel jongvolwassenen (18-26 jaar) in ons land heeft momenteel een betalingsachterstand?

1. 5% (= 1 op de 20)
2. 10% (= 1 op de 10)
3. 20% (= 1 op de 5)
4. 25% (= 1 op de 4)

bron: Nibud

Heb je wel eens gehad dat je iets wilde kopen / betalen, maar geen geld op je rekening had staan?

1. ja
2. nee
3. "Daar heb ik geen actieve herinnering aan"

Geef een voorbeeld van seksueel grensoverschrijdend gedrag?

Stel je voor:
op je stagebedrijf hangen grote naaktfoto's van goed uitziende mannen ter versiering van de muren.

Wat vind je hiervan?

Waarom?

Vervolgvraag:
Hoe denk je dat dit is voor iemand van het andere geslacht?

[ jongen <=X=> meisje ]

Heeft dit invloed op jouw mening? Waarom (niet)?

De aanvliegroute in de praktijk

Voorbeeldstellingen over 'victim blaming' en 'seksueel overschrijdend gedrag':

• "Als twee verliefde vrouwen hand in hand lopen op straat, dan moeten ze niet zeuren als ze worden uitgescholden of bedreigd."
• "Als twee verliefde mannen hand in hand lopen op straat, dan moeten ze niet zeuren als ze worden uitgescholden of bedreigd."

• "Als een meisje  jongen dronken is en wordt verkracht, dan is het zijn eigen schuld."

Tip: gebruik bij gevoelige onderwerpen omgekeerde voorbeelden die studenten op een onverwachte wijze triggeren. Op deze wijze kun je te verwachte clichés meer voorblijven, waardoor er meer ruimte blijft voor de inhoud.

Stel je voor: 

Iemand op jouw stagebedrijf deelt een nare ervaring die hij/zij heeft meegemaakt.
Hoe ga je daar mee om? 

de aanvliegroute van de '(toekomstig) young professional'

Hoeveel procent van de vrouwen heeft
ooit geslachtsgemeenschap tegen haar
wil gehad? (= verkrachting)

1. 1 %
2. 5 %
3. 11 %
4. 35 %

Aanvullende informatie: 1% van de mannen heeft ooit geslachtsgemeenschap tegen zijn wil gehad 

Bron: https://geweldtegenvrouwenmelden.nl/data-en-cijfers/

1% van de mannen

6% van de mannen

19% van de mannen

47% van de mannen

11% van de vrouwen

22% van de vrouwen

35% van de vrouwen

53% van de vrouwen

Seksueel gewelddadig gedrag: 
denk aan een kneepje in de bil, aanranding en verkrachting. Ook genitale verminking en gedwongen prostitutie vallen onder seksueel geweld.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: 

denk aan ongewenste opmerkingen, gebaren, verstuurde berichtjes en handelingen die een seksueel karakter hebben en die het slachtof-fer als ongewenst en/of intimiderend ervaart.

Bron: https://geweldtegenvrouwenmelden.nl/data-en-cijfers/

Wat vind je van deze cijfers en statistieken?

Meer over gesprekstechnieken bij workshop van Franziska

Meer over sexeducation 2.0 bij workshop van Veronique

de aanvliegroute met een 'waardeneutraal' kader van waaruit studenten hun persoonlijke mening kunnen geven => startpunt van de dialoog (in diverse vormen mogelijk).

Deel 3: casusbespreking

Vragen, voorbeelden en opmerkingen o.b.v. (eigen) casuïstiek

Overheidswebsite met info, handvatten en toegankelijke ervaringsverhalen
over freezing, PTSS, victim blaming, schuld- en schaamtegevoelens

Belangrijkste conclusies

• Kies je aanvliegroute met bewust oog voor de leefwereld van de student

• Zorg voor een goede 'kop' en 'staart' (= gezamenlijke start en afronding)

• gebruik een voor het onderwerp geschikte werkvorm. Zoek hiervoor eventueel ook contact met de specialisten in onze organisatie

• extra aandacht voor de oren en ogen; ook met vertrouwelijk informeren van mentor en/of doorverwijzen naar eventuele nazorg