Anatomie periode 1 HP

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie en ziekteleer

Begrippen:

Anatomie= het gaat over de bouw van het menselijk lichaam​

Fysiologie= het gaat over de werking van het menselijk lichaam​

Pathologie= ziekteleer. Er wordt gekeken naar de oorzaak van ziekte, wat de gevolgen zijn en hoe de ziekte verloopt

Boekjes

Angerenstein/Boom

Profieldeel

Thema 3--> Anatomie en ziekteleer.

Sta op wanneer je:

-->denkt dat anatomie een moeilijk vak is

-->heel veel zin hebt in dit vak

-->al wat weet over anatomie 

Studiewijzer

Teams en planning

Toetsing

Samen met Persoonlijke verzorging

P1: Praktijktoets handelingen (uitleg volgt bij PV)

P3: Presentatie zorgvrager (uitleg volgt in p3)

Waarom anatomie?

Post it: Schijf een voorbeeld op hoe anatomie jou als helpende gaat helpen om beter voor je zorgvrager (kind of ouderen) te zorgen.

Plak deze op het bord.

 Jij als helpende hebt dagelijks te maken met cliënten die zorg nodig hebben. Hoe meer je weet over verschillende ziektes, hoe beter je cliënten kunt helpen.

Maak:

Opdracht 1 uit je boek

1.Je hebt basiskennis van het functioneren van het menselijk lichaam.

2.Je hebt basiskennis van veelvoorkomende ziektes bij oudere cliënten en bij kinderen.

3.Je hebt basiskennis over het signaleren van veranderingen in de gezondheid van cliënten.

4.Je kunt signalen van veranderingen in de gezondheid van de cliënt herkennen.

Welk leerdoel lijkt jou uitdagend? 

Waarom?

Waar zie je tegenop?

Waarom?

Anatomie en ziekteleer les 2

Boekjes

Angerenstein/Boom

Profieldeel

Thema 3--> Anatomie en ziekteleer.

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H 3.2 Opbouw van het lichaam
• Opdracht 2,3,4

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan

 je vertellen welke onderdelen van het lichaam betrokken zijn bij beweging

Terugblik 

Wat betekenen de volgende begrippen:

Anatomie:

Fysiologie:

Pathologie:

Opbouw van ons lichaam

Ons lichaam is een ingewikkelde machine die uit heel veel verschillende onderdelen bestaat.

Waar bestaat ons lichaam allemaal uit?

Opdracht:

Schrijf samen met je buurman/buurvrouw op een A4tje 

 minimaal 6 verschillende onderdelen van het lichaam met de functie erachter.

Bijvoorbeeld: De huid -->functie: bied bescherming

Maken:

Lees en maak:

Opdracht 2, 3 en 4

(blz. 8, 9 en 10)

Check leerdoel

Aan het eind van deze les kan

 je vertellen welke onderdelen van het lichaam betrokken zijn bij beweging.....

Vertel maar!

Anatomie en ziekteleer les 3

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H 3.3 Het skelet
• H. 3.4 Gewrichten en functies 
• Opdracht 5,6,7,8,9

Leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

1. Benoemen wat de functie van het skelet is
2. Drie verschillende gewrichten benoemen
3. Vertellen welke aandoeningen er aan het skelet en aan de gewrichten kunnen voorkomen

Terugblik 

Welke onderdelen van ons lichaam zijn betrokken bij beweging? 

en hoe?

Het skelet

Skelet = geraamte

Bij geboorte meer dan 270 botten

Naarmate je groeit uiteindelijk 206 botten

Bij ouderen komt botontkalking/osteoporose voor.

Heb je wel eens een bot gebroken?

Gewrichten en hun functies

op plaatsen waar botten elkaar raken

zorgen dat er beweging mogelijk is

worden bij elkaar gehouden door gewrichtsbanden

Beweeg eens: 

een kogelgewricht, 

een scharniergewricht 

Verschillende soorten gewrichten

Reuma

Jicht

Artrose

Maak:

Lees en maak opdracht 5, 6, 7, 8 en 9

Op blz. 10 t/m 15

Check leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

Benoemen wat de functie van het skelet is

Drie verschillende gewrichten benoemen

Vertellen welke aandoeningen er aan het skelet en aan de gewrichten kunnen voorkomen

vertel maar!

Extra les materiaal

Woordzoeker

https://www.toll-net.be/h5p/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=5635

www.ntr.nl

www.beeldengeluidopschool.nl

Anatomie en ziekteleer les 4

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H3.5 Zenuwstelsel
• H3.6 De zintuigen
• Opdracht 10, 11, 12, 13

Terugblik 

welke soorten gewrichten zijn er?

wat is de functie van het skelet?

wat is een ander woord voor skelet?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

1. Beschrijven uit welke onderdelen het zenuwstelsel bestaat en de functie van deze onderdelen benoemen.
2. Vertellen welke zintuigen een mens heeft.

Het zenuwstelsel

Bestaat uit:

• Het centrale zenuwstelsel
• Het perifeer zenuwstelsel (De zenuwbanen)

Functies:

• Impulsen verwerken van zintuigen
• Regelt de werking van spieren/klieren

Centrale zenuwstelsel:

• Grote hersenen
• Kleine hersenen
• De hersenstam
• Het ruggenmerg

Zenuwbanen

Zenuwbanen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen.

Er bestaan veel verschillende aandoeningen aan het zenuwstelsel.

Kan je er een paar benoemen?

Aandoeningen aan het zenuwstelsel

Ziekte van Parkinson

Beroerte (CVA)

Epilepsie

Multiple sclerose

Dementie

Spasticiteit

Zintuigen

Ogen:                                        Zien

Oor - slakkenhuis:               Horen

Neus:                                         Ruiken

Tong:                                          Proeven

Huid:                                          Voelen (pijn/kou/hitte)

Evenwichtsorgaan:             Evenwicht

Werking van het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel verwerkt de impulsen 

die afkomstig zijn van de zintuigen.

Voorbeeld:

1. Zintuigcellen vangen lichtstralen op
   vanaf de sinaasappel.
2. Zintuigcellen neus vangen geur op
   vanaf de sinaasappel

(Dit zijn voorbeelden van prikkels!)

Werking van het zenuwstelsel

3. Onder invloed van de prikkels ontstaan

     in de zintuigcellen impulsen.

Impulsen zijn elektrische signalen die door
de zenuwbanen worden voortgeleid.

4. Impulsen worden door de zenuwbanen
     naar de hersenen geleid.

Werking van het zenuwstelsel

5. Hersenen verwerken de impulsen en 

     reageren door nieuwe impulsen af
     te geven.

6. Deze impulsen worden via zenuwbanen
     naar speekselklieren en arm geleid.

Je pakt het stukje sinaasappel. 

Sleep de antwoorden naar de juiste plek

Centraal zenuwstelsel

Zenuwen

Prikkels

• Invloeden uit het milieu op een organisme.

Maak:

Lees en maak opdracht: 10, 11, 12 en 13

op blz. 16 t/m 20

Check leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

1. Beschrijven uit welke onderdelen het zenuwstelsel bestaat en de functie van deze onderdelen benoemen.
2. Vertellen welke zintuigen een mens heeft.

Masha staat met haar fiets te wachten voor een rood stoplicht. Het stoplicht wordt groen. Masha stapt op haar fiets en steekt de weg over.

Masha ziet dat het stoplicht groen wordt. Dit is een.....

1. Prikkel
2. Impuls
3. Signaal

Masha staat met haar fiets te wachten voor een rood stoplicht. Het stoplicht wordt groen. Masha stapt op haar fiets en steekt de weg over.
Bij het groen worden van het stoplicht gaat er een signaal via de zenuwen naar de hersenen. Dit signaal is een....

1. Prikkel
2. Impuls
3. Reactie

Hoe snel gaat dit allemaal?

1. Zo snel als een auto
2. Zo snel als een vliegtuig
3. Zo snel als het geluid
4. Zo snel als het licht

Anatomie en ziekteleer les 5

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H3.7 Bloedsomloop, bouw en functie hart
• H3.8 Hartslag en bloeddruk
• Opdracht 14 en 15

Leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

1. Aan het eind van deze les kan je het verschil uitleggen tussen de grote en kleine bloedsomloop.
2. weet het wat de functie van het hart is
3. kan je vertellen hoe vaak het hart klopt per minuut
4. weet je wat de meest voorkomende problemen zijn aan het hart en de vaten.

Terugblik 

Welke zintuigen zijn er?

Wat is de functie van het skelet?

Waar bestaat het zenuwstelsel uit?

H3.7 Bloedsomloop, bouw en functie hart

Het bloed circuleert in twee gescheiden systemen die in het hart bij elkaar komen.

• De grote bloedsomloop (lichaamscirculatie)
• De kleine bloedsomloop (longcirculatie)

kleine bloedsomloop

grote bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

Het hart zorgt ervoor dat het bloed stroomt. Het hart is een grote spier. Er zijn twee verschillende bloedsomlopen. 

- de kleine bloedsomloop 

- en de grote bloedsomloop

Bloedsomloop

• hart pompt bloed rond
• ophalen zuurstof
• afgeven zuurstof 
• kleine en grote bloedsomloop

Het hart

• Pompfunctie

Het hart houd de bloedstroom in gang.

• Bestaat uit 2 kamers en 2 boezems
• Slaat tussen de 60 tot 100 slagen per minuut in rust

H3.8 Hartslag en bloeddruk

Met de hartslag en de bloeddruk krijg je signalen over iemands gezondheidstoestand.

De hartslag in 3 fasen

Bloeddruk

Hoge bloeddruk

Lage bloeddruk

Met de bloeddruk meet je de druk in de aders. Zowel een hoge bloeddruk als een lage bloeddruk kunnen een symptoom zijn voor afwijking in het menselijk lichaam. 

Bij een te hoge bloeddruk is het hart te veel belast. Dit kan leiden tot hartfalen: het hart moet harder werken dan goed is. Ook andere hartziektes, zoals ritmestoornissen en een hartinfarct kunnen het gevolg zijn van hoge bloeddruk. 

Een te lage bloeddruk is ook niet goed. De weefsels van het lichaam krijgen in dat geval niet genoeg zuurtstof en werken niet goed. Een client kan duizelig zijn of vermoeid. De bloeddruk wordt gemeten met een band om de arm van de client. Een helpende mag de bloeddruk niet op te meten. 

In het tabel kun je zien of een te hoge of lage bloeddruk hebt. 

Meest voorkomende problemen

• aderverkalking (waardoor de aderen dichtslibben)
  
• een slechter werkend hart (hartfalen)
  
• hartinfarct.

Opdrachten

Maak opdracht 14 en 15 op blz 21 en 22

Check leerdoelen

1. Hoe vaak slaat het hart per minuut?
2. Wat voor soort bloedsomloop hebben wij als mens?
3. welke problemen kom er het meeste voor aan het hart en de vaten?
4. Wat is de functie van het hart?

Anatomie en ziekteleer les 6

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H3.9 Ademhalingsorganen
• H3.10 spijsvertering
• Opdracht 16, 17, 18

Leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

1.  uitleggen hoe de ademhaling werkt
2. welke ziektes er het meest voorkomen aan de luchtwegen
3. uitleggen hoe de spijsvertering werkt en welke organen hierbij betrokken zijn.

Terugblik 

• Hoe vaak slaat het hart per minuut?
• Wat voor soort bloedsomloop hebben wij als mens?
• welke problemen kom er het meeste voor aan het hart en de vaten?

kleine bloedsomloop

grote bloedsomloop

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

1. Beschrijven uit welke onderdelen het zenuwstelsel bestaat en de functie van deze onderdelen benoemen.
2. Vertellen welke zintuigen een mens heeft.

H3.9 Ademhalingsorganen

Ademhalen

• neus/ mondholte --> luchtpijp --> bronchiën --> longen 

Borst en buik ademhaling

1

2

3

Longblaasjes

Luchtpijp

Long

Problemen en aandoeningen met de ademhalingsorganen:

1. Verkoudheid met slijm en hoesten

2. Ontsteking van de luchtwegen, zoals bronchitis of longontsteking

3. COPD

4. Astma

H3.10 spijsvertering

Wat betekend spijsvertering?

Waar begint de spijsvertering

1. Darm
2. Mond
3. Maag
4. Anus

Opdracht

Bekijk het filmpje

en schrijf de stappen/organen op die betrokken zijn bij de spijsvertering

Spijsvertering

Mond - kauwen en speeksel bewerkt voedsel

Slokdarm - verbinding mond en maag

maag - maalt het eten fijn

Darmen: 12 vingerige darm, dunne darm en dikke darm

Galsappen en alvleeskliersappen in 12-v darm gespoten

Voedingsstoffen worden opgenomen, afvalstoffen worden uitgepoept.

Problemen bij de spijsvertering

Maagzuur 

zure maaginhoud vloeit terug in slokdarm

Diarree 

waterige ontlasting

Obstipatie 

harde tot geen ontlasting

Opdrachten

Maak opdracht 16, 17 en 18 

op blz. 23 t/m 27

Anatomie en ziekteleer les 7

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H3.11 Glucoseregeling in het lichaam
• H3.12 plaats en functie uitscheiding
• Opdracht 19, 20, 21

Leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

1.  

Terugblik 

• wat is astma?
  
• welke organen zijn betrokken bij de spijvertering?

H3.11 Glucoseregeling in het lichaam

Zelfstandig 10 minuten

Groep 1: Ziekte van Parkinson 

Groep 2: Epilepsie 

Groep 3: Dementie. ect...

Zoek uit wat de aandoening inhoud en leg dit uit aan je klasgenoten. Gebruik hiervoor de volgende vragen.

Wat moet je uitleggen aan je medestudenten.

1.  Wat is het.

2.  Wat zijn de symptomen / verschijnselen.

3.  Wat zijn de adviezen.

4.  Hoe wordt het behandeld.

Groep 1: Ziekte van Parkinson

1. Wat is het.

2. Wat zijn de symptomen / verschijnselen.

3. Wat zijn de adviezen.

4. Hoe wordt het behandeld.

Groep 2: Epilepsie

1. Wat is het.

2. Wat zijn de symptomen / verschijnselen.

3. Wat zijn de adviezen.

4. Hoe wordt het behandeld.

Groep 3: Dementie

1. Wat is het.

2. Wat zijn de symptomen / verschijnselen.

3. Wat zijn de adviezen.

4. Hoe wordt het behandeld.

Wat heb je geleerd?

• Je kunt beschrijven uit welke onderdelen het zenuwstelsel bestaat.
• De functie van deze onderdelen benoemen.

Huiswerk:

Opdracht 8 t/m 11 uit boekje 3 anatomie en ziekteleer.

(Blz. 8 t/m 9)

Geeft koolstofdioxide aan de longen

1. Kleine bloedsomloop
2. Grote bloedsomloop

Wat voor bloedsomloop heeft de mens?

1. Open bloedsomloop
2. Enkele bloedsomloop
3. Dubbele bloedsomloop

Bloeddruk

Iemand heeft een bloeddruk van 150/90, deze persoon heeft een...

1. Hoge bloeddruk
2. Gezonde bloeddruk
3. Lage bloeddruk

vragen

VRAGEN? 

zijn er vragen?

Huiswerk

Lees H 6  bloedsomloop en H7 hartslag en bloeddruk 

En maak voor huiswerk opdracht 12 en 13 van boek  3 Anatomie en ziekteleer

Anatomie en ziekteleer

Wat gaan we doen?

terugblik

ademhaling

spijsvertering

Doelen

1. je kan benoemen welke organen er betrokken zijn bij de ademhaling

2. je kan benoemen welke organen er betrokken zijn bij de spijsvertering

Terugblik

Het verschil tussen de 3 soorten bloedvaten 

Slagaders: Van het hart af (veel druk)

Haarvaten: Door de organen (gaswisseling)

Aders: Naar het hart toe (tegen zwaartekracht, kleppen)

Ademhaling

Welke organen zijn betrokken bij de ademhaling?

Welke organen zijn betrokken bij de spijsvertering?

Wat adem je uit?

1. zuurstof
2. kooldioxide

Maken:

opdracht: 14, 15 en 17.

Anatomie en ziekteleer

Wat gaan we doen?

terugblik

H10 Glucoseregeling in het lichaam

H11 Plaats en functie uitscheiding 

Doelen

1. Je kan benoemen wat glucose is 

2. Je kan benoemen welke vormen van diabetes er zijn

3. Je kan de vier verschillende manieren van uitscheiding benoemen

Terugblik

Hoe komt zuurstof ons lichaam binnen?
Benoem de weg.

Welke problemen kunnen zich voordoen met de longen?

Welke organen zijn betrokken bij de spijsvertering?

Welke problemen kunnen zich voordoen met de spijsvertering?

Glucose regeling in het lichaam

Glucose (suiker) = belangrijke brandstof

Glucose in dunne darm opgenomen in bloed

doormiddel van een chemisch proces in het lichaam word glucose omgezet naar stoffen die het lichaam makkelijker kan opnemen

Hier is insuline voor nodig. 

Insuline stopt glucose in de cellen

Anders heel hoog bloedsuiker !

Insuline is de sleutel die de cel opent voor suikermolecuul

Wat hoort bij diabetes type 1 of type 2?

Diabetes type 1

Diabetes type 2

Zorgvrager is afhankelijk van insuline.

Deze vorm is erfelijk

Kan behandeld worden met een dieet en medicijnen.

De alvleesklier produceert te weinig insuline.

Uitscheiding

Afvalstoffen kwijt raken

Die heb je niet nodig

Geeft klachten als je het niet kwijt raakt !

Uitscheiding door 4 manieren

- Ademhaling (koolstofdioxide)

- Zweet

- Urine via nieren en blaas

- Ontlasting via darmen

problemen bij uitscheiding

blaasontsteking

nierbekkenontsteking

obstipatie / diarree

longontsteking

teveel of te weinig zweten

1

2

4

3

Ademhaling

Urine / nieren

Ontlasting / darmen

Transpireren / zweten

Huiswerk 

Anatomie en ziekteleer

Wat gaan we doen?

H12 De huid

H13 Functie lymfeklieren

H14 lichaamstemperatuur 

Doelen

1. Je kan benoemen wat de functie van de huid is

2. Je kan benoemen wat de functie van de lymfeklieren is

3. Je kan vertellen wat een normale lichaamstempratuur is, wanneer er spake is van verhoging en koorts.

wat weet je van de huid?

welke laag van de huid beschermt je tegen het binnendringen van ziekteverwekkers?

1. opperhuid
2. lederhuid
3. hoornlaag
4. slijmlaag

In welke laag zitten de zintuigen om warmte mee waar te nemen?

1. slijmlaag
2. onderhuidsbindweefsel
3. lederhuid
4. hoornlaag

H13 Functie lymfeklieren

Wat doet je lymfevatenstelsel

• Lymfevaten voeren lymfe naar de lymfeklieren / lymfeknopen.

• Hier wordt het lymfe gecontroleerd op de aanwezigheid van ziekteverwekkers.

Wat doet je lymfevatenstelsel?

• Lymfevaten zijn te vergelijken met de aders van je bloedvatenstelsel.

• In lymfevaten zitten ook kleppen.

• Door de kleppen kan lymfe maar één kant op stromen.

H14 Lichaamstempratuur

Wat is volgens jullie een gezonde lichaamstemperatuur?

Lichaamstemperatuur

• Een gezonde lichaamstemperatuur ligt tussen 36 en 37,5 graden Celsius.
  
• In de ochtend ligt de temperatuur iets lager dan in de avond.
  

Afwijkende temperatuur

• Verhoging: 37.5 tot 38.0 graden.
• Koorts: vanaf 38 graden .

Temperatuur opnemen

De temperatuur kan op verschillende plekken gemeten worden:

• Via het oor: dit is het meest gebruiksvriendelijk. Cliënt heeft hier het minste last van.
  
• Via de anus/rectaal : dit is heel nauwkeurig. Meest belastend voor de cliënt. Let hierbij op de cliënt altijd op zijn linkerzij ligt bij deze methode.
• Via het voorhoofd
• Via de mond- onnauwkeurig + 0,3 optellen
• Onder de oksel- onnauwkeurig +0,5 optellen

Thermometer reinigen

• Vanwege de hygiëne is het belangrijk de thermometer goed te reinigen.
  
• Bv met een doekje (alcohol of een mild reinigingsmiddel.
  
• Niet geheel onder de kraan houden.
  
• Je hebt ook speciale hoesjes.
  

week 8 longen

Vandaag

Herhaling hart

Longen

Donor

Opdrachten

Het verschil tussen de 3 soorten bloedvaten 

Slagaders: Van het hart af (veel druk)

Haarvaten: Door de organen (gaswisseling)

Aders: Naar het hart toe (tegen zwaartekracht, kleppen)

Ademhalen

• Ook wel gaswisseling genoemd.
  
• Nodig voor de verbranding
• Zorgt voor zuurstof in het bloed. O2
• neus/ mondholte --> luchtpijp --> bronchiën --> longen 

Borst en buik ademhaling

www.youtube.com

Wat is shock?

Veel bloedverlies kan leiden tot shock.

Dit is een levensbedreigende toestand.

De bloeddruk van het slachtoffer is te laag.

De lichaamscellen krijgen te weinig zuurstof en lopen schade op.

Oorzaken van shock

• Ernstig in- of uitwendig bloedverlies
• Extreem vochtverlies tijdens inspanning
• Ernstige diaree in combinatie met braken en koorts
• Ernstige infecties
• Overgevoeligheid bij bijvoorbeeld insectensteken
• Slecht functioneren van het hart, bijvoorbeeld een hartinfarct

Vitale organen

Bloed gaat naar de organen die nodig zijn om te overleven

Ik vind het belangrijk dat als ik ooit dood ga, dat de mensen die van mij houden mogen kiezen wat er met mijn organen gebeurt.

Ben je voor orgaan donatie?

1. Ja
2. Nee

Een bloeddonor is iemand die...

1. bloed geeft
2. bloed ontvangt

1 donor kan maximaal 5 levens redden.

1. Waar
2. Niet waar

Er zijn in Nederland genoeg organen beschikbaar om te transplanteren.

1. Waar
2. Niet waar

Hoeveel mensen stonden er in 2019 op de wachtlijst voor een orgaantransplantatie?

1. 156
2. 634
3. 1271
4. 1981

Als ik geen donor wil zijn, hoef ik niets te doen met het donorregister

1. Waar
2. Niet waar

Orgaandonatie, hoe gaat dat??

www.donorwise.nl

LET OP

Beelden kunnen heftig zijn!

Kijk niet als je dit niet wilt zien

Let op

Beelden kunnen emoties oproepen!

Kijk niet als je dit niet wilt zien

0

Maken in Boom online

Opdracht 14, 15

Anatomie periode 1 HP