DLW 21-06-08 Dementie + oncologie+ palliatieve zorg

• BSP apothekersassistenten
• MBO
• Studiejaar 3

Programma van deze les

- Vragen van jullie

- Uitleg ziektebeeld dementie 

- Uitleg oncologie.

- Uitleg palliatieve zorg

Lesdoelen van vandaag:

- Je kent het ziektebeeld dementie 

- Je kent de behandelwijze bij dementie.

- Je kent de theorie omtrent oncologie

- Je kent een aantal behandelwijze van oncologie

- Je kunt uitleggen wat er onder palliatieve zorg verstaan wordt 

 

Volgende week fysiek op school les! 

Voorbereiden capsules en zetpillen

Productzorg: hfst 4 + 5 + 8 (4e druk)

KD = Kwalificatiedossier

Kerntaak 1 Voert geïndividualiseerde farmaceutische patiëntenzorg uit

W1 - Neemt de zorgvraag aan

W2 - Voert medicatiebewaking uit

W3 - Verzorgt uitgifte van medicijnen

W4 - Geeft instructie over medicatiegebruik

W5 - Verwerkt patiëntgerelateerde informatie en administratie

Kerntaak 2 Verleent niet-receptgestuurde zorg aan de patiënt

W1 - Adviseert over gezondheid en preventie

W2 - Geeft zelfzorgadvies

Kerntaak 3 Biedt productzorg

W1 - Stelt voorgeschreven geneesmiddelen beschikbaar

W2 - Stelt op maat gemaakte geneesmiddelen beschikbaar

W3 - Zorgt voor logistiek en beheer

Kerntaak 4 Werken aan kwaliteit en deskundigheid

W1 - Werkt aan de eigen deskundigheid

W2 - Werkt aan bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg

W3 - Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af

Noem twee vormen van epileptische aanvallen

Met welk middel wordt vaak begonnen bij de ziekte van Parkinson?

1. Amantadine
2. Carbamazepine
3. Diazepam
4. Levodopa

Welk middel gebruik je wanneer een migraineaanval doorzet?

1. domperidon
2. ibuprofen
3. paracetamol
4. sumatriptan

Dementie

• Ziekte van Alzheimer
• Vasculaire dementie
• Lewy body dementie
• Parkinson dementie
• Fronto-temporale dementie
• Mengvormen

Dementie

Patiënten > 70 jr → toenemend geheugenverlies, 

afname leervermogen, verandering van persoonlijkheid

Belangrijkste oorzaken:

• ziekte van Alzheimer; veroorzaakt door afname van het aantal neuronen in de hersenen, 76% erfelijk, terug gaan in de tijd
  
• vasculaire dementie; door oa herseninfarct
  
• ziekte van Huntington
• andere oorzaken zoals; alcohol, syfilis, tumor, AIDS
  

Behandeling van dementie

• Acetylcholinesteraseremmers: vertraagd afbraak acetylcholine, effect niet aangetoond.            Bijv. oa rivastigmine, galantamine

• Memantine; beschermen receptoren die betrokken zijn bij het geheugen en leerprocessen; weinig effectief
  

https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/dementie

Delier??

Delier 

Plotseling optreden van ernstige verwardheid en desoriëntatie als gevolg van een lichamelijke oorzaak.

Oorzaken delier:

• ziekten bijvoorbeeld blaas- of longontsteking
  
• suikerziekte die niet goed onder controle is
  
• hartinfarct
  
• urineretentie
  
• obstipatie
  
• ondervoeding
  
• gebrek aan slaap
  
• operatie
  
• ongeval
  
• geneesmiddelen

Welk middel wordt niet gebruikt bij de behandeling van dementie?

1. Rivastigmine
2. Galantamine
3. Memantine
4. Lamotrigine

Maligne aandoeningen

Maligne aandoeningen

Maligne aandoeningen

Benigne 

Maligne

Kwaadaardig

Goedaardig

Benige of maligne tumor?

• Benigne = goedaardig: 

geen invloed op omliggend weefsel

• Maligne = kwaadaardig:
  

- celtype is anders dan omgevingscellen

- de tumor dringt het omliggende weefsel binnen (infiltratie) en vernietigt dat

- cellen kunnen losraken en nieuwe tumoren veroorzaken 

(uitzaaiing= metastase)

Soorten kanker

• Carcinomen

- in het oppervlakteweefsel

- longkanker, darmkanker, baarmoederhalskanker, prostaatkanker, blaaskanker

• Sarcomen

- in steun-, bind- en/of bloedvatenweefsel

- spieren, botten, zenuwen, vet

• Systeemziekte

- in het bloed, bloedvormende organen en het lymfesysteem

- leukemie (vermeerdering van witte bloedcellen)

                   80% van                               maligne                                 tumoren                   zijn carcinomen.

Risicofactoren van kanker

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het risico op kanker met een derde verminderd kan worden door gezonde voeding- en leefstijl (KWF)

• Leeftijd
• Leefstijl
• Leefomgeving en beroep
• Infectieziekten
• Erfelijkheid
• Voeding

Wat zouden risicofactoren voor het krijgen van longkanker kunnen zijn?

Diagnose van kanker

Stap 1 klachten of screening

stap 2 lichamelijk onderzoek

stap 3  weefselonderzoek + bloedonderzoek + beeldonderzoek 

Voor welke kankersoorten is er een bevolkingsonderzoek?

Van welke soort preventie is er sprake bij bevolkingsonderzoek naar kanker?

1. Primaire preventie
2. Secundaire preventie
3. Tertiaire preventie
4. Quaternaire preventie

Verschillende vormen preventie

Quaternaire preventie = 

het voorkómen dat mensen onnodig gebruikmaken van zorg en/of afhankelijk worden van zorg en de eigen regie verliezen. 

Behandeling kanker

• Chirurgie
  
• Radiotherapie
• Geneesmiddelen
  

  Chemotherapie

- Doelgerichte therapie

- Hormonale therapie

- Immunotherapie

- Overige geneesmiddelen

Chemotherapie is de behandeling van kanker met cytostatica

1. Juist
2. Onjuist

Behandeling kanker

• Chirurgie
  
• Radiotherapie
• Geneesmiddelen
  

       - Chemotherapie

       - Doelgerichte therapie

       - Hormonale therapie

       - Immunotherapie

       - Overige geneesmiddelen

Chemotherapie

Chemotherapie= gebruik van oncolytica

Oncolytica= celdelingremmende stoffen

Chemotherapie

• Busulfan
  
• Capecitabine
  
• Cyclofosfamide
  
• Mercaptopurine
  
• Methotrexaat
  

Advies emeticum

Intermitterende behandeling

Behandeling niet-specifiek: werkt op alle “sneldelende cellen”

Doorlopende lijn= normale cellen

Stippellijn= tumorcellen

Bijwerkingen

• Bloedbeeldafwijkingen
  

      - te weinig witte- en rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes

• Algemeen
  

       - misselijkheid, braken, diarree

       - ontsteking van het mondslijmvlies

       - haaruitval

       - pijn

Doelgerichte therapie

Celdeling van kankercellen remmen of kankercellen doden

Voorbeelden:

- nivolumab

- imatinib

Hormonale therapie

• Tumor is gevoelig voor geslachtshormonen
  

        - man: prostaatkanker

        - vrouw: borstkanker (mammacarcinoom)

• Kwaadaardige tumoren hebben receptoren
  

       - verbinding met receptor voorkomen

       - activiteit van geslachtshormoon verlagen

       - aanmaak geslachtshormonen verminderen

Bijwerkingen: opvliegers, borstontwikkeling

Immunotherapie

• Afweersysteem:
  

       -  stimuleren: lichaam bestrijdt kankercellen

       - onderdrukken: orgaantransplantatie of auto-immuunziekte

• Allergische reacties, risico op ontstekingen, uitslag
  

Voorbeelden:

azathioprine, ciclosporine, methotrexaat, mycofenolzuur

Methotrexaat

• Dosering:
  

    - wekelijks in een lage dosering (tot 30 mg)→ psoriasis, reumatoïde artritis

    - dagelijks in een hoge dosering→ kanker

• Wat betekent dit voor de praktijk?
  

    - indicatie op het recept

    - extra controle door de apotheker voor afgifte

Overige - Corticosteroïden

• Bijnierschorshormonen die de lichamelijke afweer laten dalen

• Gunstig effect op: pijn,  stemming,  eetlust,  algemene lichaamsconditie

• Na chronisch gebruik afbouwen 

Voorbeelden: prednisolon, dexamethason

Waarom moet een kuur met corticosteroïden afgebouwd worden?

Overige - Interferonen

• Afgeleid van lichaamseigen afweerstoffen

• Afweer versterken: 

      - bijwerkingen van oncolytica bestrijden

      - bestrijden van kankercellen door het lichaam te stimuleren

• Dure geneesmiddelen

Eisen aan vergoedingen: specialist

Voorbeelden: interferon alfa 2b, interferon bèta 1a

Overige - Bloedgroeifactoren

• Bloedcelaanmaak stimuleren en functie bloedcellen versterken
  

• Toepassing: versnellen proces van bloedcelaanmaak

• Dure geneesmiddelen

       - eisen aan voorschrijver: specialist

       - eisen aan indicatie: moet op het recept staan

Voorbeelden: epoëtine, darbepoëtine en filgrastim

Welke leefregels kun jij bedenken die de kans op kanker verkleinen

Palliatieve zorg is..?

Palliatieve zorg

Palliatieve zorg

• Ziektegerichte palliatie
  
• Symptoomgerichte palliatie
  
• Welke geneesmiddelen worden ingezet?
  

       - Off-label gebruik van geneesmiddelen

• Pijnbestrijding volgens de NHG-standaard Pijn
• Delier
  
• Palliatieve sedatie
  

Problemen in de palliatieve fase

• Pijn
  
• Spijsverteringskanaal:
  

       - Mond en slokdarm (dorstprikkel)
       - Middenrif (hik)
       - Misselijkheid en braken
       -  Darmen (obstructie)

• Psyche
  
• Delier

Veel gebruikte gnm  

• pijnstillers
  
• laxeermiddelen
  
• anti-emetica
  
• slaapmiddelen
  
• antipsychotica
  

       enz

Chronische medicatie gestaakt

Chronische medicatie wordt vaak gestaakt aangezien de langetermijn effecten niet meer opwegen tegen evt bijwerkingen

Antidiabetica wel continueren ivm klachten ontregelde bloedspiegel

Palliatieve sedatie 

• Het verlagen van bewustzijn om ernstige symptomen te bestrijden.

• Doel: bieden van comfort dat niet op een andere manier kan worden geboden

• Vaak pomp met morfine en midazolam + staken vocht en voeding

Euthanasie

• Actieve levensbeëindiging onder strenge voorwaarden:

     - ondraagelijk en uitzichtloos lijden

     - patiënt heeft vrijwillig, weloverwogen en herhaaldelijk erom gevraagd

     - 2e arts heeft de vraag beoordeeld (SCEN arts)

     - zorgvuldige verslaglegging

• Apotheker levert de geneesmiddelen:

     - sedativum→ natriumthiopental of propofol

     - spierverslapper→ rocuronium

Euthanasie versus palliatieve sedatie

Procedure aanvraag euthanasie 

Hoe lang heeft een patiënt met terminale zorg maximaal nog te leven?

1. Minder dan een week
2. Minder dan een maand
3. Minder dan twee maanden
4. Minder dan drie maanden