Anatomie periode 1 HP

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Anatomie en ziekteleer

Begrippen:

Anatomie= het gaat over de bouw van het menselijk lichaam​

Fysiologie= het gaat over de werking van het menselijk lichaam​

Pathologie= ziekteleer. Er wordt gekeken naar de oorzaak van ziekte, wat de gevolgen zijn en hoe de ziekte verloopt

Boekjes

Angerenstein/Boom

Profieldeel

Thema 3--> Anatomie en ziekteleer.

Sta op wanneer je:

-->denkt dat anatomie een moeilijk vak is

-->heel veel zin hebt in dit vak

-->al wat weet over anatomie 

Studiewijzer

Teams en planning

Toetsing

Samen met Persoonlijke verzorging

P1: Praktijktoets handelingen (uitleg volgt bij PV)

P3: Presentatie zorgvrager (uitleg volgt in p3)

Waarom anatomie?

Post it: Schijf een voorbeeld op hoe anatomie jou als helpende gaat helpen om beter voor je zorgvrager (kind of ouderen) te zorgen.

Plak deze op het bord.

 Jij als helpende hebt dagelijks te maken met cliënten die zorg nodig hebben. Hoe meer je weet over verschillende ziektes, hoe beter je cliënten kunt helpen.

Maak:

Opdracht 1 uit je boek

1.Je hebt basiskennis van het functioneren van het menselijk lichaam.

2.Je hebt basiskennis van veelvoorkomende ziektes bij oudere cliënten en bij kinderen.

3.Je hebt basiskennis over het signaleren van veranderingen in de gezondheid van cliënten.

4.Je kunt signalen van veranderingen in de gezondheid van de cliënt herkennen.

Welk leerdoel lijkt jou uitdagend? 

Waarom?

Waar zie je tegenop?

Waarom?

Anatomie en ziekteleer les 2

Boekjes

Angerenstein/Boom

Profieldeel

Thema 3--> Anatomie en ziekteleer.

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H 3.2 Opbouw van het lichaam
• Opdracht 2,3,4

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan

 je vertellen welke onderdelen van het lichaam betrokken zijn bij beweging

Terugblik 

Wat betekenen de volgende begrippen:

Anatomie:

Fysiologie:

Pathologie:

Opbouw van ons lichaam

Ons lichaam is een ingewikkelde machine die uit heel veel verschillende onderdelen bestaat.

Waar bestaat ons lichaam allemaal uit?

Opdracht:

Schrijf samen met je buurman/buurvrouw op een A4tje 

 minimaal 6 verschillende onderdelen van het lichaam met de functie erachter.

Bijvoorbeeld: De huid -->functie: bied bescherming

Maken:

Lees en maak:

Opdracht 2, 3 en 4

(blz. 8, 9 en 10)

Check leerdoel

Aan het eind van deze les kan

 je vertellen welke onderdelen van het lichaam betrokken zijn bij beweging.....

Vertel maar!

Anatomie en ziekteleer les 3

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H 3.3 Het skelet
• H. 3.4 Gewrichten en functies 
• Opdracht 5,6,7,8,9

Leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

1. Benoemen wat de functie van het skelet is
2. Drie verschillende gewrichten benoemen
3. Vertellen welke aandoeningen er aan het skelet en aan de gewrichten kunnen voorkomen

Terugblik 

Welke onderdelen van ons lichaam zijn betrokken bij beweging? 

en hoe?

Het skelet

Skelet = geraamte

Bij geboorte meer dan 270 botten

Naarmate je groeit uiteindelijk 206 botten

Bij ouderen komt botontkalking/osteoporose voor.

Heb je wel eens een bot gebroken?

Gewrichten en hun functies

op plaatsen waar botten elkaar raken

zorgen dat er beweging mogelijk is

worden bij elkaar gehouden door gewrichtsbanden

Beweeg eens: 

een kogelgewricht, 

een scharniergewricht 

Verschillende soorten gewrichten

Reuma

Jicht

Artrose

Maak:

Lees en maak opdracht 5, 6, 7, 8 en 9

Op blz. 10 t/m 15

Check leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

Benoemen wat de functie van het skelet is

Drie verschillende gewrichten benoemen

Vertellen welke aandoeningen er aan het skelet en aan de gewrichten kunnen voorkomen

vertel maar!

Extra les materiaal

Woordzoeker

https://www.toll-net.be/h5p/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=5635

www.ntr.nl

www.beeldengeluidopschool.nl

Anatomie en ziekteleer les 4

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H3.5 Zenuwstelsel
• H3.6 De zintuigen
• Opdracht 10, 11, 12, 13

Terugblik 

welke soorten gewrichten zijn er?

wat is de functie van het skelet?

wat is een ander woord voor skelet?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

1. Beschrijven uit welke onderdelen het zenuwstelsel bestaat en de functie van deze onderdelen benoemen.
2. Vertellen welke zintuigen een mens heeft.

Het zenuwstelsel

Bestaat uit:

• Het centrale zenuwstelsel
• Het perifeer zenuwstelsel (De zenuwbanen)

Functies:

• Impulsen verwerken van zintuigen
• Regelt de werking van spieren/klieren

Centrale zenuwstelsel:

• Grote hersenen
• Kleine hersenen
• De hersenstam
• Het ruggenmerg

Zenuwbanen

Zenuwbanen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle lichaamsdelen.

Er bestaan veel verschillende aandoeningen aan het zenuwstelsel.

Kan je er een paar benoemen?

Aandoeningen aan het zenuwstelsel

Ziekte van Parkinson

Beroerte (CVA)

Epilepsie

Multiple sclerose

Dementie

Spasticiteit

Zintuigen

Ogen:                                        Zien

Oor - slakkenhuis:               Horen

Neus:                                         Ruiken

Tong:                                          Proeven

Huid:                                          Voelen (pijn/kou/hitte)

Evenwichtsorgaan:             Evenwicht

Werking van het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel verwerkt de impulsen 

die afkomstig zijn van de zintuigen.

Voorbeeld:

1. Zintuigcellen vangen lichtstralen op
   vanaf de sinaasappel.
2. Zintuigcellen neus vangen geur op
   vanaf de sinaasappel

(Dit zijn voorbeelden van prikkels!)

Werking van het zenuwstelsel

3. Onder invloed van de prikkels ontstaan

     in de zintuigcellen impulsen.

Impulsen zijn elektrische signalen die door
de zenuwbanen worden voortgeleid.

4. Impulsen worden door de zenuwbanen
     naar de hersenen geleid.

Werking van het zenuwstelsel

5. Hersenen verwerken de impulsen en 

     reageren door nieuwe impulsen af
     te geven.

6. Deze impulsen worden via zenuwbanen
     naar speekselklieren en arm geleid.

Je pakt het stukje sinaasappel. 

Sleep de antwoorden naar de juiste plek

Centraal zenuwstelsel

Zenuwen

Prikkels

• Invloeden uit het milieu op een organisme.

Maak:

Lees en maak opdracht: 10, 11, 12 en 13

op blz. 16 t/m 20

Check leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

1. Beschrijven uit welke onderdelen het zenuwstelsel bestaat en de functie van deze onderdelen benoemen.
2. Vertellen welke zintuigen een mens heeft.

Masha staat met haar fiets te wachten voor een rood stoplicht. Het stoplicht wordt groen. Masha stapt op haar fiets en steekt de weg over.

Masha ziet dat het stoplicht groen wordt. Dit is een.....

1. Prikkel
2. Impuls
3. Signaal

Masha staat met haar fiets te wachten voor een rood stoplicht. Het stoplicht wordt groen. Masha stapt op haar fiets en steekt de weg over.
Bij het groen worden van het stoplicht gaat er een signaal via de zenuwen naar de hersenen. Dit signaal is een....

1. Prikkel
2. Impuls
3. Reactie

Hoe snel gaat dit allemaal?

1. Zo snel als een auto
2. Zo snel als een vliegtuig
3. Zo snel als het geluid
4. Zo snel als het licht

Anatomie en ziekteleer les 5

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H3.7 Bloedsomloop, bouw en functie hart
• H3.8 Hartslag en bloeddruk
• Opdracht 14 en 15

Leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

1. Aan het eind van deze les kan je het verschil uitleggen tussen de grote en kleine bloedsomloop.
2. weet het wat de functie van het hart is
3. kan je vertellen hoe vaak het hart klopt per minuut
4. weet je wat de meest voorkomende problemen zijn aan het hart en de vaten.

Terugblik 

Welke zintuigen zijn er?

Wat is de functie van het skelet?

Waar bestaat het zenuwstelsel uit?

H3.7 Bloedsomloop, bouw en functie hart

Het bloed circuleert in twee gescheiden systemen die in het hart bij elkaar komen.

• De grote bloedsomloop (lichaamscirculatie)
• De kleine bloedsomloop (longcirculatie)

kleine bloedsomloop

grote bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

Het hart zorgt ervoor dat het bloed stroomt. Het hart is een grote spier. Er zijn twee verschillende bloedsomlopen. 

- de kleine bloedsomloop 

- en de grote bloedsomloop

Bloedsomloop

• hart pompt bloed rond
• ophalen zuurstof
• afgeven zuurstof 
• kleine en grote bloedsomloop

Het hart

• Pompfunctie

Het hart houd de bloedstroom in gang.

• Bestaat uit 2 kamers en 2 boezems
• Slaat tussen de 60 tot 100 slagen per minuut in rust

H3.8 Hartslag en bloeddruk

Met de hartslag en de bloeddruk krijg je signalen over iemands gezondheidstoestand.

De hartslag in 3 fasen

Bloeddruk

Hoge bloeddruk

Lage bloeddruk

Met de bloeddruk meet je de druk in de aders. Zowel een hoge bloeddruk als een lage bloeddruk kunnen een symptoom zijn voor afwijking in het menselijk lichaam. 

Bij een te hoge bloeddruk is het hart te veel belast. Dit kan leiden tot hartfalen: het hart moet harder werken dan goed is. Ook andere hartziektes, zoals ritmestoornissen en een hartinfarct kunnen het gevolg zijn van hoge bloeddruk. 

Een te lage bloeddruk is ook niet goed. De weefsels van het lichaam krijgen in dat geval niet genoeg zuurtstof en werken niet goed. Een client kan duizelig zijn of vermoeid. De bloeddruk wordt gemeten met een band om de arm van de client. Een helpende mag de bloeddruk niet op te meten. 

In het tabel kun je zien of een te hoge of lage bloeddruk hebt. 

Meest voorkomende problemen

• aderverkalking (waardoor de aderen dichtslibben)
  
• een slechter werkend hart (hartfalen)
  
• hartinfarct.

Opdrachten

Maak opdracht 14 en 15 op blz 21 en 22

Check leerdoelen

1. Hoe vaak slaat het hart per minuut?
2. Wat voor soort bloedsomloop hebben wij als mens?
3. welke problemen kom er het meeste voor aan het hart en de vaten?
4. Wat is de functie van het hart?

Anatomie en ziekteleer les 6

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H3.9 Ademhalingsorganen
• H3.10 spijsvertering
• Opdracht 16, 17, 18

Leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

1.  uitleggen hoe de ademhaling werkt
2. welke ziektes er het meest voorkomen aan de luchtwegen
3. uitleggen hoe de spijsvertering werkt en welke organen hierbij betrokken zijn.

Terugblik 

• Hoe vaak slaat het hart per minuut?
• Wat voor soort bloedsomloop hebben wij als mens?
• welke problemen kom er het meeste voor aan het hart en de vaten?

kleine bloedsomloop

grote bloedsomloop

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

1. Beschrijven uit welke onderdelen het zenuwstelsel bestaat en de functie van deze onderdelen benoemen.
2. Vertellen welke zintuigen een mens heeft.

H3.9 Ademhalingsorganen

Ademhalen

• neus/ mondholte --> luchtpijp --> bronchiën --> longen 

Borst en buik ademhaling

1

2

3

Longblaasjes

Luchtpijp

Long

Problemen en aandoeningen met de ademhalingsorganen:

1. Verkoudheid met slijm en hoesten

2. Ontsteking van de luchtwegen, zoals bronchitis of longontsteking

3. COPD

4. Astma

H3.10 spijsvertering

Wat betekend spijsvertering?

Waar begint de spijsvertering

1. Darm
2. Mond
3. Maag
4. Anus

Opdracht

Bekijk het filmpje

en schrijf de stappen/organen op die betrokken zijn bij de spijsvertering

Spijsvertering

Mond - kauwen en speeksel bewerkt voedsel

Slokdarm - verbinding mond en maag

maag - maalt het eten fijn

Darmen: 12 vingerige darm, dunne darm en dikke darm

Galsappen en alvleeskliersappen in 12-v darm gespoten

Voedingsstoffen worden opgenomen, afvalstoffen worden uitgepoept.

Problemen bij de spijsvertering

Maagzuur 

zure maaginhoud vloeit terug in slokdarm

Diarree 

waterige ontlasting

Obstipatie 

harde tot geen ontlasting

Opdrachten

Maak opdracht 16, 17 en 18 

op blz. 23 t/m 27

Anatomie en ziekteleer les 7

Wat gaan we doen

• Terugblik vorige les
• H3.11 Glucoseregeling in het lichaam
• H3.12 plaats en functie uitscheiding
• Opdracht 19, 20, 21

Leerdoelen:

Aan het eind van de les kan je:

1.  uitleggen wat glucose is, en in welke voedingsmiddelen dit zit.
2. 
   

Terugblik 

• wat is astma?
  
• welke organen zijn betrokken bij de spijvertering?

H3.11 Glucoseregeling in het lichaam

Glucose is een van de belangrijkste brandstoffen voor het lichaam. 

Glucose is een vorm van suiker en zit vooral in voedingsmiddelen die koolhydraten bevatten.

Kunnen jullie voorbeelden bedenken van voedingsmiddelen met veel glucose?

Glucose wordt in de dunne darm door het bloed opgenomen. Dit gaat via een ingewikkeld (chemisch) proces.

 Bij dit chemische proces is insuline nodig. 

Een gezond lichaam maakt zelf insuline aan. Dit gebeurt in de alvleesklier, een klein orgaan links achter in de buikholte.

Diabetes mellitus is een aandoening waarbij de aanmaak van de insuline in het lichaam niet goed of helemaal niet werkt.

 Hierdoor kan iemand de glucose niet goed opnemen. Als de cliënt insuline inneemt (via een tablet of een injectie), kan het lichaam toch aan voldoende voedingsstoffen komen.

Wat hoort bij diabetes type 1 of type 2?

Diabetes type 1

Diabetes type 2

Zorgvrager is afhankelijk van insuline.

Deze vorm is erfelijk

Kan behandeld worden met een dieet en medicijnen.

De alvleesklier produceert te weinig insuline.

H3.12 plaats en functie uitscheiding

Afvalstoffen kwijt raken

Geeft klachten als je het niet kwijt raakt !

De uitscheiding van afvalstoffen in het lichaam gebeurt door:

1. uitademing van kooldioxide via de longen
   
2. zweet via de huid en de zweetklieren
   
3. urine via de nieren en de blaas
   
4. ontlasting vanuit de darmen.

problemen bij uitscheiding

1. ontstekingen van blaas en nieren
   
2. verstopping of diarree
   
3. ontstekingen van de longen
   
4. te veel of te weinig transpireren (zweten).

1

2

4

3

Ademhaling

Urine / nieren

Ontlasting / darmen

Transpireren / zweten

Opdrachten

Opdracht 19, 20, 21

Anatomie en ziekteleer les 8

Wat gaan we doen

• Terugblik op vorige les
• 3.13 De huid
  
• 3.14 Functie van lymfeklieren  
• Opdrachten 22, 23

Terugblik 

• noem 4 plekken waar uitscheiding plaatsvind
•  wat is glucose?
  
• waar wordt insuline aangemaakt?
• welke ziekte heb je wanneer je niet of weinig insuline aanmaakt?
• welke types zijn er van deze ziekte?

3.13 De huid

De huid is het grootste orgaan van het lichaam en ook een heel belangrijk orgaan. 

Wanneer iemand 20% van het huidoppervlak verbrandt, dan is deze persoon in levensgevaar. bij kinderen is dit bij 10%

welke functies heeft de huid?

3.14 Functie van lymfeklieren  

Lymfeklieren zitten op veel plaatsen in het lichaam.

Je lymfeklieren in je hals kunnen opzetten na een verkoudheid

vragen bij filmpje:

wat is de functie van lymfe?

waar gaat het lymfe vocht terug de bloedbaan in?

wat voor bloedcellen heeft lymfe vocht?

Opdrachten

maak opdracht 22 en 23

Anatomie en ziekteleer les 9

Wat gaan we doen

• Terugblik op vorige les
• 3.15 Lichaamstemperatuur
• 3.16 Ziekteleer 

• Opdrachten 24 t/m 27

Terugblik 

• wat is de functie van de huid?
• wat is de functie van lymfe?
• waar zitten je lymfe? 

3.15 Lichaamstemperatuur

Je lichaamstempratuur is heel belangrijk.

waarom is dat denk je?

Wat is volgens jullie een gezonde lichaamstemperatuur?

Lichaamstemperatuur

• Een gezonde lichaamstemperatuur ligt tussen 36 en 37,5 graden Celsius.
  
• In de ochtend ligt de temperatuur iets lager dan in de avond.
  

Afwijkende temperatuur

• Verhoging: 37.5 tot 38.0 graden.
• Koorts: vanaf 38 graden .

Temperatuur opnemen

De temperatuur kan op verschillende plekken gemeten worden:

• Via het oor: dit is het meest gebruiksvriendelijk. Cliënt heeft hier het minste last van.
  
• Via de anus/rectaal : dit is heel nauwkeurig. Meest belastend voor de cliënt. Let hierbij op de cliënt altijd op zijn linkerzij ligt bij deze methode.
• Via het voorhoofd
• Via de mond- onnauwkeurig + 0,3 optellen
• Onder de oksel- onnauwkeurig +0,5 optellen

Thermometer reinigen

• Vanwege de hygiëne is het belangrijk de thermometer goed te reinigen.
  
• Bv met een doekje (alcohol of een mild reinigingsmiddel.
  
• Niet geheel onder de kraan houden.
  
• Je hebt ook speciale hoesjes.
  

Opdrachten

24 t/m 27