4H thema 5 basisstof 3 deel 1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het zenuwstelsel

Havo 4

Thema 5

BS 3

Vandaag

Leerdoelen:

• Je kunt de bouw en signaalverwerking van zenuwcellen beschrijven
• Je kunt de verschillen in bouw en functie van de verschillende zenuwcellen beargumenteren

Programma:

1. Bespreken vraag 16
2. Wat weet je nog van homeostase?
3. Het zenuwstelsel
4. Zenuwcellen: bouw en functie

Bevat je bloed na het eten van een bord spaghetti (veel koolhydraten) veel insuline of veel glucagon? Leg je antwoord uit.

Na twee uur fietsen daalt de bloedsuikerspiegel van de wielrenner. Bevat zijn bloed dan veel insuline of glucagon? Leg je antwoord uit.

bloedsuiker-spiegel daalt

bloedsuiker-spiegel stijgt

glucagon

insuline

stimuleert

opname

glucose

lage glucose-concentratie

hoge glucose-concentratie

In de regelkring van lichaamstemperatuur zijn een aantal effectoren, bijvoorbeeld ...

1. Zweetklieren en bloedvaten
2. Hypothalamus en hypofyse
3. Zenuwen en hormonen
4. Schildklier en lever

Het zenuwstelsel

Snelle en korte communicatie

Indeling op bouw:

• Centrale zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
• Perifere zenuwstelsel: zenuwen

Indeling op functie:

• Animale zenuwstelsel: bewuste acties
• Autonoom zenuwstelsel: onbewust

Binas 88B

Van waarneming tot actie

Prikkel = een invloed uit het milieu op een organisme.

Waarneming door zintuigen

Impuls = elektrisch signaal in het zenuwstelsel

Receptor: ontvangt

Conductor: geleid

Effector: voert actie uit

Zenuwcellen

Cellichaam bevat celkern en anderen organellen

Dendriet = uitloper die de impuls ontvangen

Axon = uitloper die de impuls van het cellichaam af geleidt.

Myelineschede = isolatielaag om axon, bestaande uit cellen van Schwann, insnoeringen tussen cellen.

Synaps = uiteindes van een axon

Binas 88A

Communicatie tussen zenuwcellen

1. Impuls komt aan bij synaps
2. Blaasjes met neurotransmitters versmelten met celmembraan
3. Neurotransmitters vrij in synapsspleet
4. Neurotransmitters binden aan receptoren op het celmembraan van de volgende cel
5. Nieuwe impuls in de volgende cel 

Neurotransmitter = signaalstof van het zenuwstelsel

Binas 88G

Je ziet hier drie verschillende typen zenuwcellen. Welke verschillen zie je? Gebruik de onderdelen van zenuwcellen.

Zenuwen

Uitlopers van zenuwcellen gebundeld in zenuwen.

• Gevoelszenuwen: alleen uitlopers van sensorische zenuwcellen
• Bewegingszenuwen: alleen uitlopers van motorische zenuwcellen
• Gemengde zenuwen: bevat uitlopers van beide zenuwcellen

Welk gedeelte van het zenuwstelsel zorgt voor de versnelling van de hartslag wanneer je sport?

1. Animale zenuwstelsel
2. Autonome zenuwstelsel

Je zit midden in een sneeuwballengevecht en krijgt een sneeuwbal in je nek. Zintuigcellen in je huid nemen de kou waar en geven een signaal af aan de zenuwcellen, waardoor je je bewust wordt van de kou. Welk gedeelte van de zenuwcel zal dit signaal ontvangen?

1. Axon
2. Synaps
3. Dendriet
4. Myelineschede

Welk type zenuwcel vervoert de impulsen vanaf je zintuigen naar de hersenen (waar je bewust wordt van de kou in je nek)?

1. Sensorische zenuwcel
2. Motorische zenuwcel
3. Schakelcel

Zelf werken

Lezen:

BS 3 blz. 22 t/m 24 (t/m zenuwcellen)

Maken:

BS 3 opdr. 19 t/m 21

Kun je:

• de bouw en signaalverwerking van zenuwcellen beschrijven
  
• de verschillen in bouw en functie van de verschillende zenuwcellen beargumenteren

Volgende les: de hersenen en het ruggenmerg