4.1 Van stad tot wereldrijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 4 De Romeinen

Dit hoofdstuk gaat over de opkomst en ondergang van het Romeinse rijk

4.1 Van stad tot wereldrijk

4.2 De Romeinse samenleving

4.3 De cultuur van het rijk

4.5 Romeinen en Germanen

In welke periode hoort dit hoofdstuk?

1. Prehistorie
2. Oudheid
3. Middeleeuwen
4. Vroegmoderne Tijd

De Romeinen

4.1 Van stad tot wereldrijk

In deze paragraaf leer je:

• hoe Rome eerst werd bestuurd.
  
• hoe Rome gebieden ging veroveren.
  
• hoe Rome een wereldrijk werd en hoe het rijk werd bestuurd.
  
• hoe burgeroorlogen leidden tot het ontstaan van het keizerrijk.
  
• hoe keizers zorgden voor vrede in het rijk.

Romulus en Remus

Van stad tot republiek

• De stadstaat Rome was eerst een koninkrijk en werd in 509 v. C. een republiek

• In de Romeinse republiek was de meeste macht in handen van de senaat.
• vergaderingen met 300 senatoren

De Romeinse Republiek (1)

• De naam republiek komt van: res publica. Dat betekent: publieke zaak, in het Latijn.

• Op papier is de republiek een democratie...

• ...maar in de praktijk is een kleine groep mensen aan de macht. Dit heet: aristocratie

De Romeinse Republiek (2)

• De republiek wordt bestuurd door de senaat ('raad van ouderen'). Dit waren rijke Romeinen.

• Het volk kiest elk jaar 2 leiders: consuls

• Zij voerden de besluiten van de senaat uit

Het Romeinse Rijk groeit!

• Wat begon als een kleine stad groeit in een paar eeuwen uit tot een enorm rijk.
• Legeraanvoerders, zoals Julius Caesar, veroveren grote delen van Europa.

• Op deze kaart zie je de veroveringen tussen 500 v. Chr. tot ongeveer 40 v. Chr.
  

Romeinse veroveringen

• Rome kreeg een steeds groter leger
• 5000 tot 6000 man > legioen 
• Soldaten > boeren die zorgde voor eigen wapenuitrusting 
• tonen moed en willen sterven voor het vaderland 
• bij overwinning kregen deel van de buit

Romeinse veroveringen

• Hiermee veroverde Rome vanaf 350 v.C. stap voor stap bijna heel Italië.
• Aanval op de Griekse polis Tarentum (Terente)
• hulp van pyrrhus (koning van Epirus)
• 25.000 man
• duurde lang en verloor veel manschappen
• trokken zich terug

een zegen die zoveel moeite kostte noemen we nog steeds een Pyrrusoverwinning.

Oorlog met Carthago

Het Romeinse wereldrijk

• Het Romeinse rijk was een wereldrijk geworden
• 146 v.Chr. Griekenland veroverd 
• 58 v.Chr. Gallië veroverd 
• 30 v.Chr. Egypte veroverd 
• (alle gebieden rondom de Middellandse zee veroverd) 

• Als een staat macht heeft over een groot gebied noemen we dat: Imperialisme 

4.1 Van stad tot wereldrijk

In deze paragraaf leer je:

• hoe Rome eerst werd bestuurd.
  
• hoe Rome gebieden ging veroveren.
  
• hoe Rome een wereldrijk werd en hoe het rijk werd bestuurd.
  
• hoe burgeroorlogen leidden tot het ontstaan van het keizerrijk.
  
• hoe keizers zorgden voor vrede in het rijk.

Burgeroorlogen

133 v. Chr. tot 44 v. Chr.

• Heersen over dit machtige rijk, dat wil iedereen wel!
• Tussen de machtigste Romeinse mannen ontstaat een aantal ruzies die uitlopen in burgeroorlogen

Video

High Speed History

Wie was Julius Caesar?

Julius Caesar wordt vermoord

44 v. Chr.

• Julius Caesar wordt steeds machtiger. Tegenstanders denken dat Caesar zelfs koning wil worden: ze moeten hem tegenhouden!
• Op de idus (15e dag) van maart wordt hij in de Senaat door andere senatoren vermoord.

Octavianus neemt wraak

44 v. Chr.

• De geadopteerde zoon van Julius Caesar, Octavianus, neemt wraak
• Hij schakelt de daders en andere tegenstanders één voor één uit.
• Ook zijn vroegere medestander, Marcus Antonius, en diens geliefde: Cleopatra

Imperator Caesar Augustus

27 v. Chr. - 14 n. Chr.

• Uiteindelijk is er niemand machtiger dan hij. De rust in het rijk is terug.
• De senaat bedankt hem hiervoor en geeft de titel Augustus ('de verhevene') te geven. 
• Augustus wordt de eerste keizer (princeps) van het Romeinse Rijk.

Het Romeinse keizerrijk

• Door de veroveringen ontstonden burgeroorlogen tussen machtige legeraanvoerders

Julius Caesar 

Pompeius 

Crassus 

Het Romeinse keizerrijk

• Door de veroveringen ontstonden burgeroorlogen tussen machtige legeraanvoerders
• Julius Caesar kwam als winnaar uit de strijd en dwong de senaat in 44 v.C. hem voor het leven tot dictator te benoemen
• Maar twee maanden later werd hij door een groep senatoren vermoord

• In 27 v.C. kreeg Octavianus alle politieke macht in handen en werd Caesar van het Romeinse rijk

• Octavianus kreeg ook de titel Augustus, de Verhevene, omdat Romeinen hem als god gingen vereren

Vrede

Keizer Augustus en zijn opvolgers zorgden met hun legers voor twee eeuwen van vrede in het rijk, de Pax Romana.

Wat was een republiek?

Hoe kwamen de Romeinen aan zo'n groot leger?

1. Soldaten meldden zich vrijwillig aan
2. Iedereen die veroverd was moest in het leger
3. Als je vrijwillig soldaat werd, kreeg je een hoge functie

Door wie werden de Romeinse provincies bestuurd?

1. Gouverneurs
2. Rijke burgers
3. Keizer
4. Soldaten

Wie was de winnaar van de burgeroorlogen?

1. Soldaten
2. Octavianus
3. Julius Caesar
4. Senaat

Wie was de eerste Romeinse keizer?

Aan de slag...

Maak van 4.1 van Stad tot Wereldrijk 

Opdr. 6 t/m 9

klaar? leer de woordjes van 4.1