Les 3, deel 2/3: Genetische modificatie bij dieren

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 8

Les 3: Genetische modificatie bij dieren

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

 

           weet je meer over het nieuws;  

           kun je vertellen wat genetische modificatie is, waarom het       

           wordt toegepast en wat je eigen mening erover is;

           kun je de tekst samenvatten met behulp van een tabel;

           kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies nu zelf een nieuwsartikel van één van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding UGO-PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

de tekst

Dieren genetisch modificeren: de toekomst van ons voedsel

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende slide gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: www.oneworld.nl (24-12-2015)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over genetische manipulatie bij dieren, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

Dieren genetisch modificeren: de toekomst van ons voedsel

De gemodificeerde zalm Aqua Advantage uit Amerika wordt dankzij een gen van een andere vis in dezelfde tijd twee keer zo groot. Bovendien heeft de vis nauwelijks meer voer nodig dan de zalm die op de gewone manier gekweekt wordt. Sinds november mag de vis verkocht worden op de Amerikaanse markt. 

modificeren

Betekenis: veranderen, aanpassen 

het gen

Betekenis: het deeltje in de cel dat erfelijke eigenschappen bevat

Klik hier voor de betekenis van de woorden.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vertel in je eigen woorden wat de voordelen zijn van deze 

genetisch gemodificeerde vis.

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

De voordelen van deze genetisch gemodificeerde zalm is dat hij heel snel heel groot wordt,veel sneller en groter dan andere zalmen. En je hoeft hem daarvoor niet eens veel meer voer te geven. Dat betekent dus er meer zalm geproduceerd kan worden; voedsel voor meer mensen.

de eerste alinea

Genetische modificatie?  

Genetische modificatie is het aanpassen van het DNA van een organisme. Hierdoor kunnen bepaalde eigenschappen van een dier of plant veranderd worden. Dit gebeurt nu al bij planten. De genetisch gemodificeerde maïssoort ‘Starlink’ bijvoorbeeld, wordt onder andere in de Verenigde Staten gebruikt als veevoer. Starlink maïs is zó gemodificeerd dat het bestand is tegen bepaalde insecten en onkruiden, waardoor insectenplagen en onkruid makkelijker bestreden kunnen worden. Starlink wordt echter in verband gebracht met gezondheidsproblemen bij mensen. De gevolgen van genetische aanpassingen zijn nog niet altijd duidelijk. Tot op heden zijn er geen wetenschappelijke bewijzen dat genetisch gemodificeerde organismen (gmo’s) schadelijk zouden zijn voor menselijke consumptie. 

bestand zijn tegen

Betekenis: ertegen kunnen 

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is volgens deze alinea het voordeel van de 

genetisch gemodificeerde maïssoort Starlink?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. hij kan beter tegen de warmte dan andere maïssoorten
2. hij smaakt veel lekkerder dan andere maïssoorten
3. hij kan slechter tegen bepaalde insecten en onkruiden dan andere maïssoorten
4. hij kan beter tegen bepaalde insecten en onkruiden dan andere maïssoorten

Wat is volgens deze alinea een nadeel van deze genetisch gemodificeerde maïssoort?

Tip!

Maak je deze opdracht zelfstandig en weet je het even niet meer precies? Dan kun je altijd een paar dia's terug om de tekst  nog een keer te bekijken.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Het nadeel van deze genetisch gemodificeerde maïssoort is volgens deze alinea dat hij misschien voor gezondheidsproblemen bij mensen zorgt.

de tweede alinea (1/2)

Koeien, varkens, muggen...

In Amerika wordt ook onderzoek gedaan naar onthoorning van koeien door middel van genetische modificatie. Onthoorning is nodig, omdat de koeien elkaar anders verwonden als ze met veel tegelijk in een wei of stal gehouden worden. Gewone onthoorning is pijnlijk voor het dier en bovendien hebben koeien daarna veel sneller last van ontstekingen. Het resultaat van het onderzoek zijn twee kalfjes waarvan de genen zo zijn aangepast dat ze geen hoorns zullen krijgen. Beide kalfjes hebben een gen van de Angusrunderen, een koeiensoort die van nature geen hoorns heeft. Ook varkens moeten er aan geloven. In Amerika zijn drie varkens resistent gemaakt tegen varkensgriep door drie genen van de dieren aan te passen. De varkentjes worden nu getest op ongewenste afwijkingen en ook wordt onderzocht of ze daadwerkelijk resistent zijn tegen varkensgriep. Deze virusziekte is besmettelijk en bovendien in bepaalde vormen overdraagbaar op de mens. Dit zorgde in 2009 voor veel doden in Mexico.

resistent

Betekenis: niet gevoelig voor

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tweede alinea (2/2)

Insecten kunnen eveneens gemodificeerd worden. Het voorbeeld van muggen die geen malaria meer kunnen overdragen is bekend. Andere insecten knagen bijvoorbeeld aan voedselgewassen. Het modificeren van deze insecten zou ervoor kunnen zorgen dat boeren jaarlijks veel minder pesticiden hoeven te gebruiken.

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat wordt bedoeld met 'ook varkens moeten eraan geloven'?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Met 'ook varkens moeten eraan geloven' wordt bedoeld dat ook varkens genetisch gemanipuleerd worden. In Amerika wordt dat gedaan om te onderzoeken of varkens op die manier resistent kunnen worden tegen de varkensgriep.

Welke van deze beweringen klopt NIET?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. genetische modificatie van koeien kan ervoor zorgen dat ze geen hoorns meer krijgen en elkaar daar niet meer mee kunnen verwonden
2. genetische modificatie kan ervoor zorgen dat muggen de malariaziekte niet meer kunnen overdragen
3. genetische modificatie van varkens kan ervoor zorgen dat ze de varkensgriep sneller krijgen
4. genetische modificatie van varkens kan ervoor zorgen dat ze resistent worden tegen de varkensgriep en deze ziekte ook niet meer op mensen kunnen overdragen

de derde alinea

De voordelen

Hoewel deze dieren nog niet op de markt gebracht zijn, zouden ze in de toekomst voor efficiëntere voedselproductie kunnen zorgen. De belangrijkste voordelen van de genoemde aanpassingen bij dieren zijn lagere productiekosten en hogere opbrengst. De varkens en de zalm worden beide een stuk groter of groeien sneller zonder daar veel meer voedsel voor nodig te hebben. Dierenziektes kunnen zonder inentingen of extreem antibiotica gebruik worden voorkomen. Maar denk ook aan voorselectie van het geslacht van dieren. Er worden jaarlijks duizenden mannelijke kuikens vergast of in de versnipperaar gegooid. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar kippen die alleen vrouwelijke eitjes leggen. Het doden van de haantjes is dan niet meer nodig. Bij runderen kan juist de tegenovergestelde selectie voordelig zijn: mannelijke runderen maken meer spieren aan en zijn dus geschikter voor vleesproductie dan vrouwtjes.  

op de markt brengen

Betekenis: voor het eerst gaan verkopen

de antibiotica

Betekenis: de medicijnen tegen bacteriën

efficiënt

Betekenis: met zo min mogelijk moeite zoveel mogelijk bereiken

het nieuws

de tekst

terugblikken

In deze alinea wordt gezegd dat de belangrijkste voordelen van genetische modificatie van 

dieren 'lagere productiekosten en hogere opbrengsten' zijn. 

Leg dat uit met de voorbeelden die ook in deze alinea genoemd worden.

het nieuws

de tekst

terugblikken

productie?

Weet je niet zeker wat dit woord betekent? Bedenk wat je kunt doen om de betekenis te achterhalen.

De varkens en de zalm die genetisch gemanipuleerd zijn, worden veel groter of groeien sneller zonder daar veel meer voedsel voor nodig te hebben. Dat kost dus minder en levert meer op.

Ook kunnen dierenziektes worden voorkomen zonder (dure!) inentingen of medicijnen.

Verder kan het geslacht van dieren worden bepaald met genetische manipulatie. Dan hoeven haantjes bijvoorbeeld niet meer gedood te worden (wat ook geld kost!), want dan kan er bepaald worden dat er alleen maar hennetjes uit het ei komen.

de laatste alinea

Kritiek

Critici en milieuorganisaties vinden het produceren van genetisch gemodificeerde organismen onverantwoord. Volgens hen is er te weinig onderzoek gedaan naar de gevolgen voor menselijke gezondheid en de biodiversiteit in de natuur. Genetisch gemodificeerde rassen zouden door bepaalde voordelen oorspronkelijke rassen weg kunnen concurreren. 

de critici

Betekenis: de mensen die kritiek geven (ev = de criticus)

onverantwoord

Betekenis: dom en met een groot risico

concurreren

Betekenis: proberen iets of iemand te verslaan

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welke kritiek is er op genetische modificatie bij dieren?

Leg uit in je eigen woorden.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Critici zeggen dat er nog te weinig bekend is over de gevolgen van genetische modificatie van dieren voor de menselijke gezondheid en voor de biodiversiteit in de natuur.

Je hebt in de tekst een aantal voor- en nadelen van genetische modificatie bij dieren gelezen.

Maak in je schrift een tabel waarin je deze op een rij zet,

maak een foto van deze 'samenvatting' en upload die in deze slide.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je hebt nu de voor- en nadelen van van genetische modificatie bij dieren op een rijtje gezet. Zou jij producten gemaakt van die dieren willen eten?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Licht je antwoord toe:

de ziektekiem

Betekenis: het virus of de bacterie waar je ziek van wordt

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.
Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Nee, aan dit doel moet ik nog werken.

Ja, dit doel heb ik behaald.

Ik weet meer over het nieuws.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Ik kan vertellen wat genetische modificatie is en waarom dit bij dieren wordt toegepast.

Ik kan vertellen en onderbouwen wat ik van genetische modificatie vind.

Ik kon de tekst samenvatten met behulp van een tabel.

Je bent nu klaar met deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken