Spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, havo
• Leerjaar 2

Woordenschat H6

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Ken je het verschil tussen spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegden.
• Ken je de betekenis van enkele spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegden.
• Kan je zelf naar betekenissen zoeken.

Verschil spreekwoorden en uitdrukkingen

• Een spreekwoord is een vaste zin met een wijsheid of tip.
  Bijvoorbeeld: Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken. 
  
  
• Een uitdrukking is een woord of groepje woorden met een aparte betekenis die je in zinnen kunt gebruiken.
  Bijvoorbeeld: Vinders in je buik hebben. 

Gezegde

Bevat, vaak geen wijsheid. 

Staat geen werkwoord in. 

Hierdoor is het een zinsdeel. En kan het verwerken in een zin: Rik en Pieter zijn echt vrienden, door dik en dun.

Deze kan je eventueel weglaten

 Spreekwoorden 

Is onveranderlijk. 

Dezelfde woorden in dezelfde volgorde. 

Een mededeling, geen vraag. 

Staat in de tegenwoordige tijd 

Meestal een algemene levenswijsheid: zo gaat het nu eenmaal in de wereld. 

Voorbeelden van spreekwoorden zijn: ‘Na regen komt zonneschijn’, ‘Boontje komt om zijn loontje’ en ‘Oost west, thuis best.’ 

Uitdrukking 

Vaak een werkwoord (verschil met gezegde)

Een hele zin. 

Bevat meestal geen wijsheden. 

Je kan een uitdrukking veranderen van woordvolgorde.

Voorbeeld:

 'Er als de kippen bij zijn', kun je veranderen in; 'Zij zijn er altijd als de kippen bij als het gratis is'.

Verschil spreekwoord & uitdrukking & gezegde

Turf mee:

Welke spreekwoorden herken je in de volgende video?

Even oefenen:

Moet je een spreekwoord
letterlijk of figuurlijk nemen?

1. letterlijk
2. figuurlijk

De appel valt niet ver van de boom

1. Het is nergens beter dan thuis
2. Van iets wat je jong leert, heb je later veel voordeel
3. Kinderen lijken vaak op hun ouders
4. Hele goede vrienden zijn

Iemand met open armen ontvangen

1. Het is nergens beter dan thuis
2. Geen last hebben van iemand
3. Hele goede vrienden zijn
4. Iemand enthousiast ontvangen

Mijn bloed kookt

1. Iemand heel leuk vinden
2. Ergens veel moeite voor doen
3. Heel boos zijn
4. Verliefd zijn

Een nieuwsgierig Aagje:
spreekwoord, gezegde of uitdrukking?

1. Spreekwoord
2. uitdrukking
3. gezegde

De opdracht

Voor deze opdracht werk je samen in een groep van 4. Je gaat op zoek naar spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes.

Je levert een word document in.

Deadline: 30 maart 

Is 60% van je cijfer, de andere 40% is de toets van H5 samenstellingen