Les 1, deel 2/3: Wetenschappers in de dop

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 7

Les 1: Wetenschappers in de dop

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

 

         weet je meer over het nieuws;

         weet je meer over de wetenschappelijke vaardigheden van

         kleuters;

     

         kun je de tekst samenvatten door van elke alinea in één zin het

         belangrijkste te vertellen;

         kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies nu zelf een nieuwsartikel van één van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tekst

Kleuters zijn betere wetenschappers dan we dachten

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende slides gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: dekennisvannu.nl (bestaat niet meer, nu NTR.nl, datum onbekend)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over het wetenschap en kleuters, denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

Kleuters zijn betere wetenschappers dan we dachten

Dat jonge kinderen nieuwsgierig en onderzoekend zijn, wisten we natuurlijk al. Ze willen van alles uitproberen, stoppen dingen in hun mond en stellen de hele dag door vragen. Maar dat ze ook systematisch op onderzoek uit kunnen gaan, was tot nu toe onbekend. Kinderen kunnen op heel jonge leeftijd al experimenten bedenken met meerdere variabelen en er de juiste conclusies uit trekken. Dat zegt onderzoeker Joep van der Graaf, die kleuters liet experimenteren met knikkerbanen. Hij onderzocht de wetenschappelijke vaardigheden van kleuters en ontdekte dat kinderen in groep 1 en 2 eigenlijk al wetenschappers in de dop zijn.

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

de wetenschap

Betekenis: alles wat we weten over een onderwerp en over de manier waarop we daarover meer te weten kunnen komen

het experiment

Betekenis: de proef om iets uit te proberen

het nieuws

de tekst

terugblikken

de wetenschapper

Betekenis: iemand die zich voor zijn beroep met wetenschap bezig houdt 

systematisch

Betekenis: volgens een systeem

de variabele

Betekenis: iets wat kan veranderen (vb. hoogte, snelheid, gewicht)

een conclusie trekken

Betekenis: een besluit nemen na onderzoek of na goed nadenken

de vaardigheid

Betekenis: hoe goed of hoe snel je iets kunt

(iets) in de dop zijn

Betekenis: geschikt kunnen zijn voor (iets)

Klik hier en luister mee!

Bedenk zelf een experiment en vertel welke variabele(n) er in dat experiment zitten. Je mag ook vertellen over een experiment dat je op school gedaan hebt.

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

de eerste alinea

Variabelen testen met knikkerbanen

Voor die conclusie waren heel veel uren knikkeren nodig. De onderzoeker testte de wetenschappelijke vaardigheden van de kinderen namelijk door ze zelf experimenten te laten bedenken met knikkerbanen (figuur 1). Van der Graaf: ‘Ik gebruikte knikkers met verschillende gewichten en twee hellingbanen. Die banen konden op verschillende manieren worden ingesteld, waardoor de knikkers steeds anders rolden.’

Van der Graaf ging steeds met een kleuter apart zitten bij de knikkerbanen, en stelde hij vragen als ‘Rolt de zware knikker sneller dan de lichte?’ Vervolgens liet hij het kind zelf de knikkerbanen instellen om dat uit te zoeken. Van der Graaf: ‘Om één variabele te testen, moet je de andere variabelen gelijk houden. De meeste kleuters konden goed een experiment opzetten en er kloppende conclusies uit trekken.’

het nieuws

de tekst

terugblikken

figuur 1

In deze alinea staat: ‘om één variabele te testen, moet je de andere variabelen gelijk houden’.

Wat betekent dat, denk je? Leg het uit met de knikkerbaan als voorbeeld.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Als je de helling van een knikkerbaan steiler maakt, zijn je knikkers sneller beneden. 

Welke conclusie kun je hieruit trekken?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Tip!

Weet je niet meer precies wat 'een conclusie trekken' betekent? Kijk dan even terug naar dia 13!

1. Je knikkers moeten heel klein zijn om snel beneden te zijn.
2. Hoe steiler de helling, hoe groter de snelheid van de knikkers.
3. Lichte knikkers rollen sneller dan zware knikkers.
4. Als je knikkerbaan plat is, rollen je knikkers niet.

de tweede alinea

Uitleg en feedback

De kinderen hadden wel wat begeleiding nodig, vertelt Van der Graaf. Hij paste zijn onderzoek aan, omdat het eerst te moeilijk bleek voor de kleuters. In de nieuwe opzet gaf hij eerst een uitleg bij de variabelen, zodat de kinderen wisten wat ze allemaal met de knikkerbanen konden doen. En meteen na het experiment gaf Van der Graaf feedback. ‘Als de kleuter het experiment goed had opgezet, vertelde ik wat er zo goed aan was. En zo niet, dan liet ik zien hoe het beter kon.’

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom was er uitleg en feedback nodig bij het experiment? 

het nieuws

de tekst

terugblikken

In deze alinea staat dat uitleg nodig was om de kleuters duidelijk te maken wat ze met de knikkerbaan konden doen. Zonder die uitleg vonden ze het moeilijk.

Feedback was nodig om te laten weten wat er goed of niet goed ging en wat er beter kon.

de derde alinea

Eerste impuls onderdrukken

De onderzoeker keek ook of andere vaardigheden belangrijk waren. Zo kwam hij erachter dat kleuters met een betere zelfcontrole ook beter een experiment op kunnen zetten. ‘Niet zo gek’, zegt Van der Graaf: ‘Veel kleuters wilden van alles uitproberen en wilden vooral de knikkers zo ver mogelijk laten rollen. Die eerste impuls moesten ze afremmen, want hoe leuk het ook was, spelen met knikkers was niet het doel van het experiment. De ene kleuter kon dat beter dan de ander.’ Ook taalvaardigheid bleek erg belangrijk bij wetenschappelijk denken. Van der Graaf: ‘Taal is voor kleuters een belangrijke manier om hun gedachten te structureren en helpt om, net als bij grammatica, regeltjes te volgen, en dus steeds hetzelfde trucje toe te passen; net als bij een experiment.’

het nieuws

de tekst

terugblikken

de impuls

Betekenis: iets wat je plotseling doet of denkt

structureren

Betekenis:  iets een logische volgorde geven

Welke twee andere vaardigheden waren ook nog belangrijk voor het experiment? 

het nieuws

de tekst

terugblikken

In deze alinea staat dat zelfcontrole en taalvaardigheid ook belangrijk waren voor het experiment. Met een goede zelfcontrole kan een kleuter beter doen wat er in het experiment bedoeld werd, in plaats van alleen maar lekker te spelen. Taalvaardigheid was belangrijk, omdat dat helpt om gedachten over het experiment te structureren en zo de stappen van het experiment ook te snappen.

In deze alinea staat ‘Spelen met knikkers was niet het doel van het experiment’. 

Wat was dan wél het doel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

In de eerste alinea staat dat het doel van het experiment was het testen van de wetenschappelijke vaardigheden van de kinderen door ze zelf experimenten te laten bedenken met knikkerbanen.

de laatste alinea

Onderzoekend leren op school

In het onderwijs moet meer aandacht komen voor onderzoekend leren, zegt Van der Graaf op basis van zijn onderzoeksresultaten. ‘We moeten de wetenschappelijke vaardigheden van kleuters erkennen. Door zelf experimenten op te zetten en te bespreken kunnen kleuters zelfstandig leren, en leren ze kritisch denken.’ ‘Bovendien’, zegt hij, ‘vinden kleuters het leuk om zelf experimenten te doen. Ze zijn ontzettend nieuwsgierig, werken graag met hun handen en kunnen slecht stilzitten. Onderzoekend leren sluit daar dus goed bij aan.’

erkennen

Betekenis: iets begrijpen en het ook toegeven

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welke conclusie van het onderzoek staat in deze alinea? 

het nieuws

de tekst

terugblikken

De conclusie die in deze alinea staat is dat er meer aandacht moet komen voor onderzoekend leren op school, ook voor kleuters.

Het was een pittige tekst! Welke woorden die je niet kende (behalve de tien woorden 

die al staan uitgelegd in de kantlijn van de tekst) heb je nog opgezocht en wat betekenen ze? 

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat vind jij nu je de tekst gelezen hebt: 

Moet onderzoekend leren al op jonge leeftijd meer aandacht op school krijgen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Licht je antwoord toe.

de ziektekiem

Betekenis: het virus of de bacterie waar je ziek van wordt

het nieuws

de tekst

terugblikken

                     Maak een samenvatting van de tekst door van elke alinea in één zin (in eigen woorden)

       te vertellen wat de belangrijkste informatie is.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hoe doe je dat?

Stel jezelf steeds de vraag: wat is het belangrijkste dat deze alinea vertelt over het kopje van de alinea (en wat heeft dat te maken met de titel van de tekst)?

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Ja, dit doel heb ik behaald

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ik weet meer over het nieuws.

Ik weet meer over wetenschappelijke vaardigheden van kleuters.

Ik kan uitleggen waarom aandacht voor onderzoekend leren op school belangrijk is.

Ik kan de tekst samenvatten door van elke alinea in één zin het belangrijkste te vertellen.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Ik kan vertellen welke andere vaardigheden ook belangrijk zijn bij experimenteren.

Je bent nu klaar met deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken