3. Tijd, ruimte, thema, fictie beoordelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Fictie

Hoe gaat het met de boekendoos?

😒🙁😐🙂😃

24 november

Neem je boekendoos mee

Perspectief

Een verhaal wordt altijd verteld vanuit het gezichtspunt van één of meerdere personages. Het perspectief bepaalt het beeld dat jij als lezer van de gebeurtenissen en een personage krijgt. 

ik-perspectief

personaal perspectief

auctoriale vertellen

Welk vertelperspectief?

Harry Potter draaide zich om in zijn dekentjes, maar werd niet wakker. Zijn kleine hand greep de brief beet en hij sliep verder, zonder te weten dat hij speciaal was, zonder te weten dat hij beroemd was, zonder te weten dat hij over een paar uur gewekt zou worden door het gekrijs van mevrouw Duffeling wanneer ze de voordeur opendeed om de lege melkflessen buiten te zetten en zonder te weten dat hij de komende weken aan één stuk door gepord en geknepen zou worden door zijn neef Dirk... 

Auctoriaal / alwetend vertelperspectief

Harry Potter draaide zich om in zijn dekentjes, maar werd niet wakker. Zijn kleine hand greep de brief beet en hij sliep verder, zonder te weten dat hij speciaal was, zonder te weten dat hij beroemd was, zonder te weten dat hij over een paar uur gewekt zou worden door het gekrijs van mevrouw Duffeling wanneer ze de voordeur opendeed om de lege melkflessen buiten te zetten en zonder te weten dat hij de komende weken aan één stuk door gepord en geknepen zou worden door zijn neef Dirk... 

Setting

De plaats, tijd en omstandigheden die de achtergrond vormen waartegen het verhaal zich afspeelt:

• plaats: land, stad, dorp, enz.
• tijd: historische tijd, maand, jaargetijde, enz.
• omstandigheden: hongerwinter, vakantie, opstand, enz. 

Ruimte

De ruimte geeft aan waar het verhaal zich afspeelt (gebouwen, landen, plaatsen, kamers, streken).

Ook het klimaat (het weer) is onderdeel van de ruimte.

Welke functie heeft de ruimte?

Functies van een ruimte

Een uitgebreide plaatsbeschrijving.

Zorgt voor sfeer.

Info geven over een personage.

Zorgen voor spanning.

Vertelde tijd  

De vertelde tijd is de tijd die voorbij gaat in het verhaal 

(bv; Het verhaal begint op 1 januari en eindigt eind maart. De vertelde tijd is drie maanden). 

Tijdvertraging

Bij een spannend stukje uit een boek begint de schrijver alles uitgebreid te vertellen. Hij vertraagt de tijd. Zo houd je de spanning erin. 

Tijdversnelling

De schrijver slaat stukjes over.

Dit kan je zien aan woorden, zoals: De volgende dag, een paar uur later, toen. 

Tijdversnelling of -vertraging?

De deurbel, tweemaal: eerst kort en aarzelend, dan lang en nadrukkelijk. Het snerpende geluid joeg de Noorse boskatten elke keer weer de stuipen op het lijf, en deed ze alle kanten uit stuiven om een goed heenkomen te zoeken – reden voor Mirjam om op weekdagen ’s morgens wanneer de postbode kon aanbellen met een pakje, de elektrische schel vaak af te zetten. De katten gingen voor alles. Vandaag, zondag was de kans op aanbellen vrijwel nihil, zeker nu het nog zo vroeg in de ochtend was, dus had ze de stekker in het contact gelaten.

Het eerste belletje klonk alsof een vinger geen houvast op de knop had kunnen vinden.

Thema en motief

• Thema: diepere bedoeling van een tekst. Dat waarover een schrijver de lezer aan het denken wil zetten.
• Motieven: verhaalelementen die steeds terugkeren en het thema ondersteunen.
  

Een verhaal beoordelen

Oordeel

Een oordeel over een boek bestaat uit:

~ mening: 'ik vind...'

~ argumenten: uitspraken waarmee je uitlegt waarom je dat vindt.

Welke zin bevat argumenten?
1. 'Ik vond het een leuk boek. Jammer dat het uit is.'
2. 'Ik vond het een leuk boek. De personages waren erg geloofwaardig en het verhaal zat goed in elkaar.'

1. 1
2. 2

Waarop kun je een boek beoordelen? 

Waarop kun je een boek beoordelen? 

personen

gebeurtenissen

opbouw

taalgebruik

Personen.
Kon je je goed inleven in de hoofdpersoon?

😒🙁😐🙂😃

Gebeurtenissen.
Heeft het boek je aan het denken gezet?

😒🙁😐🙂😃

Opbouw.
Vond je het verhaal spannend?

😒🙁😐🙂😃

Taalgebruik.
Was het taalgebruik beeldend: kon je voor je zien wat de schrijver bedoelde?

😒🙁😐🙂😃