Tijdvak 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Tijdvak 3

Tijdvak 3

Kenmerkende aspecten

- De verspreiding van het christendom in geheel Europa.

- Het ontstaan en de verspreiding van de islam.

- De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.

- Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.

Christendom

Verspreiding christendom lastig in vroege middeleeuwen door onveiligheid en gebrek aan infrastructuur

Missionarissen verspreiden geloof en zoeken continuïteit met Germaanse godsdiensten

Zwakke vorsten en zwakke kerk zoeken steun bij elkaar: legitimatie in ruil voor bescherming

In de eerste eeuw voor Christus komen Italiaanse bondgenoten van de Romeinen in opstand omdat zij het Romeinse burgerrecht niet krijgen.
Geef aan:
- welke propagandaboodschap de munt moet overbrengen, en
- dat je met de munt de romanisering van het Italiaanse schiereiland kunt aantonen.

Antwoord

• Geef aan welke propagandaboodschap de munt moet overbrengen
• • De munt brengt de boodschap over dat de bondgenoten de Romeinen zullen verslaan / dat de bondgenoten sterker zijn dan de Romeinen. 
• Geef aan dat je met de munt de romanisering van het Italiaanse schiereiland kunt aantonen.
• • Doordat de munt een afbeelding van een Grieks-Romeinse god heeft, kun je aantonen dat de Grieks-Romeinse cultuur verspreid is over het Italiaanse schiereiland. 1 

De munten van de opstandige Romeinse bondgenoten (zie bron 1) hadden vaak teksten in het Oskisch, de taal van de bondgenoten, én in
het Latijn.
Leg uit dat de bondgenoten burgerrechten wilden verkrijgen door ook teksten in het Latijn op te nemen.

Antwoord

• Leg uit dat de bondgenoten burgerrechten wilden verkrijgen door ook teksten in het Latijn op te nemen. 
• De bondgenoten gebruikten Latijn om (een van de volgende redeneringen):
• aan te geven dat zij bij de Romeinen hoorden, waarmee ze wilden aantonen dat ze het burgerrecht verdienden.
• hun (dreigende) boodschap over te brengen aan de Romeinse troepen/het Romeinse volk, om zo het (Romeinse) bestuur onder druk te zetten om toe te geven aan de vraag om burgerrechten.
•  andere bondgenoten/volken in Italië te bereiken, zodat deze de opstand zouden steunen voor het verkrijgen van burgerrechten. 

Islam

Islam is voortzetting jodendom en christendom

Snelle verspreiding door jihad

Islamisering door tolerantie en uniformiteit

In Islamitische wereld blijft lange afstandshandel en stedelijke centra aanwezig

Spanje: islamitisch kalifaat

Verandering

Europa wordt een landbouwsamenleving

Onveiligheid -> afname handel -> krimp steden -> verdwijnen geld -> autarkie

Hofstelsel: economisch systeem

Lokale heer beschermt boeren, in ruil voor pacht

Naar verloop van tijd ontstaat horigheid met herendiensten

Feodaal

Afwezigheid infrastructuur en geld maakt besturen lastig

Feodaal stelsel: vazal krijgt macht in leengebieden, in ruil voor loyaliteit

Feodaal stelsel leidt tot uiteindelijk afname macht centrale vorst

Pogingen tot centralisatie mislukken veelal