Nederlandse literatuur: de Verlichting

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Literatuurgeschiedenis

De Verlichting 

Voltaire leest voor in de salon van madame Geoffrin (1755)

 In de Franse salons, waarin ook voor vrouwen een rol was weggelegd, kwamen wetenschappers, letterkundigen en aristocraten bijeen. Sommigen traden op als beschermers voor wie in juridische of financiële moeilijkheden raakte.

De verlichting is een stroming uit de
... eeuw ?

Wat zie je op dit schilderij?

Experiment met een luchtpomp - Joseph Wright of Derby 

We zien een natuurfilosoof bezig met een experiment waarbij de lucht uit een glazen stolp wordt gepompt. In de stolp ligt en kaketoe, die is gestorven door gebrek aan zuurstof: het experiment is geslaagd. De kinderen zijn nogal ontdaan door de dood van de kaketoe. Een heer probeert hen er van te overtuigen dat de wetenschap nu eenmaal zijn offers vraagt.

Afbeelding: Wikimedia Commons.

---

Waarom noemen we deze periode de Verlichting ?

DE VERLICHTING

• geeft de literatuur weer een nieuwe impuls
• ook wel rationalisme genoemd
• vrijheid, gelijkheid en broederschap
• iedereen gelukkig
• ratio brengt verlichting in de duisternis van 
   maatschappelijke wantoestanden

De verlichting wordt ook wel.......... genoemd.

1. Pruikentijd
2. Sloffentijd
3. Corsettentijd
4. Tijdperk van de rede

De perzik

Die perzik gaf mijn vader mij,

 Om dat ik vlijtig leer.

Nu eet ik vergenoegd en blij.

Die perzik smaakt naar meer.

De vrolijkheid past aan de jeugd

Die leerzaam zig betoont.

De naarstigheid, die kinderdeugd,

 Wordt altoos wel beloond.

Welke deugd prijst Van Alphen aan in het gedicht 'De perzik' ?

Hiëronymus van Alphen

"Proeve van kleine gedigten voor kinderen"

Moderne opvoeding

Het kind moet zelf inzien wat het doen en laten kan

Geen dwang

Vrijere opvattingen over de opvoeding in brede kring

Het bekendste versje is "De Pruimenboom".

Welke deugd prijst Hiëronymus van Alphen aan in het gedicht 'De pruimenboom' ?

Waarom kun je Jantje een echt kind van de verlichting noemen?

Wat behoort tot de typische literatuur van de Verlichting?

1. moraliserende geschriften
2. didactische geschriften
3. sprookjes
4. abstracte geschriften

2. Hoe zou je de tijd van de Verlichting het best kunnen omschrijven?

1. Een optimistische tijd
2. Een pessimistische tijd
3. Een onzekere tijd
4. Een verwarrende tijd

500-1500

1500-1600

1700-1800

1800-1850

Middeleeuwen

Romantiek

Renaissance

Verlichting