Herkennen en omgaan met spanning en onbegrepen gedrag

• Gehandicaptenzorg
• MBO
• Studiejaar 1

Mededelingen

> Herkansingen/inhaalmoment

> Reflectieverslag

> Startbewijzen 

>  Portfolio Reageert op Onvoorziene crisis

> Lesbezoek

Gedragsproblemen bij cliënten met een verstandelijke beperking

Doelen les:

 

Vooruitblik: 

> Gedragsproblemen (fysieke en verbale agressie) bij cliënten met een verstandelijke beperking, oorzaken en begeleiding. 

> Fixeren.

Verstandelijke beperking

> Een verstandelijke beperking is een ontwikkelingsstoornis.

> Mate van verstandelijke beperking invloed op zelfstandigheid.

 Onbegrepen gedrag cliënten met een verstandelijke beperking

> Hoe ziet onbegrepen gedrag eruit?

Huilen, schreeuwen, bijten, automutilatie, fysieke en verbale agressie naar de zorgverlener toe, met voorwerpen gooien, pica, encopresis, etc.,

> Termen?

Vaak wordt dit ook onbegrepen gedrag, probleemgedrag, of moeilijk verstaanbaar gedrag genoemd.

Welke oorzaken heeft onbegrepen gedrag?

Oorzaken onbegrepen gedrag

• Behoefte aan duidelijkheid/ structuur
• Behoefte aan aandacht
• Pijn?
• Reflux
• Overprikkeling - onderprikkeling
• Veiligheid
• Overvraging - ondervraging
• Seksuele gevoelens
• Onderliggend ziektebeeld

Mensen zonder stem: EVMB

Non-verbaal

Hun signalen zijn vaak moeilijk te interpreteren. 

Vaak veel onderliggende klachten.

Moeilijk verstaanbaar gedrag

Moeilijk verstaanbaar gedrag (MVG) is gedrag dat we niet meteen begrijpen. Het gedrag is bijvoorbeeld onverwacht of past in jouw ogen niet in de context.

In welke sociaal emotionele ontwikkelings fasen zit mijn client?

(Dosen)

• Adaptieve fase
• Socialisatiefase
• Eerste individuatiefase
• Identificatiefase
• Fase van realiteitsbewustwording 

In de sensatiefase draait alles om zintuigelijke sensaties. Om het waarnemen en beleven ervan. Je voelt, ruikt of hoort iets, zonder dat je daar verwachtingen of gedachten bij hebt. 

In de klikfase is er méér. Je verwacht, denkt of weet er iets bij. Dit is de fase waarin je gewoonten kent en leert, leert hoe voorwerpen worden gebruikt of leert hoe andere mensen reageren. Je klikt allerlei zaken aan elkaar. Klikjes geven houvast, iemand weet (een beetje) wat hij kan verwachten.

In de begrijpfase komt er een dimensie bij.  op een hoger niveau inzicht en begrijpen

Handvatten omgaan met probleemgedrag

1. Wat is de belevingswereld van je cliënt?

2. Observeren en evalueren in team welk gedrag laat de cliënt wanneer zien: WAT WIL de CLIENT ONS zeggen?

3. Welke handvatten kan ik vanuit deze informatie inzetten bij oplopende spanning: 

= Kennis, inzicht en inleven in het gedrag is de basis.

Observeren gedragsproblemen

- In welke emotionele ontwikkelingsfase zit jouw cliënt?

- Welk gedrag laat ze bij spanning zien? Wat signaleer je?

- In welke context laat ze deze spanning zien?

- Wat is de behoeften van client X als ze dit gedrag in deze context laat zien?

- Wat staat in het meegenomen omgangsadvies/ signaleringsplan: hoe je als begeleider moet handelen bij spanning/ onbegrepen gedrag?

Hoe komen we achter de oorzaak?

- Goed raporteren wat je geobserveerd en signaleert.

- afstemmen in team (middels MDO, beeldvorming)

- gedragsdeskundige laten meekijken/ video begeleiding

-  ga experimenteren proberen soms leid het je naar de oorzaak... de oplossing (casus handdoeken vergeten VVT)

Observeren gedragsproblemen

- In welke emotionele ontwikkelingsfase zit jouw cliënt?

- Welk gedrag laat ze bij spanning zien? Wat signaleer je?

- In welke context laat ze deze spanning zien?

- Wat is de behoeften van client X als ze dit gedrag in deze context laat zien?

- Wat staat in het meegenomen omgangsadvies/ signaleringsplan: hoe je als begeleider moet handelen bij spanning/ onbegrepen gedrag?

Handvatten als je al in situatie zit: 

1. Signaleer en inspelen op waarschuwingssignalen --> wat moet je nu inzetten om terug te schakelen? (interventies signaleringsplan)
2. BLIJF CONTACT HOUDEN en letten op je eigen energie/ houding/ ademhaling (SAMEN)
3. Let op veiligheid van jezelf en cliënt/ omgeving. schakel hulp in.

Inspelen op waarschuwingssignalen:

● Stap 1: Negeer het gedrag één keer

● Stap 2: Tot de orde roepen: 

● Stap 3: Een keuze stellen

Stap 1: negeer het gedrag één keer

○ Mogelijke vergissing en schrik reactie van andere partij

○ Let op: blijf niet negeren en incasseren, de agressie kan daardoor ook

erger wordt en escaleren.

Stap 2: tot de orde roepen

○ Signaal: zeg ‘stop’ of steek je hand op

○ Benoemen wat er gebeurt: gaat vaak tegen het gevoel in

■ Techniek ‘weerbericht’: neutraal, beschrijvend, zonder veel

emotie

■ Voorbeeld: ‘U noemt mij … Dat vind ik vervelend.’

■ Begrens zonder inhoudelijk conflict aan te gaan

○ Geeft ander mogelijkheid om gedrag bij te stellen →

samenwerkingsgerichte gesprekstechnieken

Stap 3: een keuze stellen

○ Opbouwen:

■ Ik wil u graag …

■ Dan moet u stoppen met …

■ Als u blijft …, dan ....

■ De keuze is aan u - gevolgd door een stilte

○ Let op: alleen sancties die uitvoerbaar zijn

○ Als dit niet wordt geaccepteerd, blijf dan bij de grens.

■ Documenteer en bespreek.

 Overige technieken

- Accepteren --> Ga in op de gevoelens van machteloosheid, angst etc. 

- Buigen --> Verander het gesprek of gebruik humor

- Confronteren --> Benoem het gedrag 

- Aanraking/ aandacht geven

- uit omgeving halen

- Afleiden

- Bewegen: spanning ontladen

- WC moment

Methodieken omgaan met probleemgedrag

> Triple C-methode (ASVZ)

> LACCS methode
Lichamelijk welzijn, alertheid, contact, communicatie en een stimulerende tijdsbesteding. 

(EMB)

Als het escaleert. Mag je dan fixeren?

Wat heeft de Wet Zorg en Dwang (WZD) met fixeren te maken?

Terugblik & vooruitblik les

Terugblik: Oorzaken gedragsproblemen en omgaan met gedragsproblemen

Vooruitblik: 

Suïcide & automutilatie. 

Euthanasie

113 - methode.

Opdracht stage

Observeren cliënt zijn/haar gedrag

Vragen naar een signaleringsplan/ondersteuningsplan 

Hoe kijk je vanuit jullie begeleidingsmethode (LACS, Triple C, perspectief) naar gedrag/ de cliënt?

www.kennispleingehandicaptensector.nl

EMB BLIKVANGER LACS TIP!

 Eerste adaptieve fase (0-6 maanden):

Fysiek aanpassen aan de omgeving (voeding, waak,-slaapritme, geluiden, aanraking, bewogen worden e.d.

Lichamelijke spanning en ontspanning.

Angst, woede bij vreemde en intensieve prikkels

Ontdekken van eigen lichaamsdelen

Begeleiding is gericht op een individuele benadering (responsiviteit), rust en ontspanning, regelmaat van activiteit en inactiviteit. Lichamelijk contact, bescherming van intensieve prikkels of teveel aan prikkels zodat sensorische prikkels verwerkt kunnen worden.

Begeleiding is gericht op 

• een individuele benadering (responsiviteit), 
• rust en ontspanning, regelmaat van activiteit en inactiviteit. 
•  Lichamelijk contact, bescherming van intensieve prikkels of teveel aan prikkels zodat sensorische prikkels verwerkt kunnen worden.
  

Eerste socialisatiefase fase (6-18 maanden):

• Hechting
  
• De cliënt voelt zich veelal nog één met de verzorger, die als een verlengstuk functioneert.
  
• De cliënt voelt en denkt egocentrisch (vanuit zichzelf)weg is weg
  
• De cliënt gaat op zoek naar voorwerpen.
  
• Lust en onlustgevoelens
  
• De begeleiding is gericht op een individuele benadering, emotionele veiligheid, voorspelbaarheid (vaste rituelen), nabijheid, begrenzing en actief ingrijpen, stimuleren om op onderzoek uit te gaan.
  
• Geen confrontatie met eigen (ongewenste) gedrag: De betekenis van het woord nee word begrepen maar kan nog niet worden uitgevoerd: gedrag actief veranderen.
  

De begeleiding is gericht op 

• een individuele benadering, 
• voorspelbaarheid (vaste rituelen), 
• nabijheid, begrenzing en actief ingrijpen, 
• stimuleren om op onderzoek uit te gaan.
  
• Geen confrontatie met eigen (ongewenste) gedrag: De betekenis van het woord nee word begrepen maar kan nog niet worden uitgevoerd

Eerste individuatiefase (18-36 maanden)

• Eigen persoontje los van de begeleider.
  
• Eigen wil. (beperking leidt tot frustratie)
  
• Zelf doen
  
• Invloed uitoefenen met de begeleider in de buurt.
  
• Het onthouden van wat wel en niet mag is lastig.
  

De begeleiding is gericht op: 

• een evenwicht tussen zelfbepaling en begrenzen.
• Voorspelbaarheid en duidelijkheid bieden en de eigen wil in goede banen leiden.
• Nabijheid zonder betutteling.