Tekststructuren H1 - Probleem/oplossing, Vraag-antwoord, verleden/heden H3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lezen

Doel: 

je weet wat het onderwerp van een tekst is

je weet wat de hoofdgedachte van een tekst is

je weet wat deelonderwerpen zijn

je kent vijf verschillende tekstdoelen

je kent de verschillende tekststructuren en je kunt deze herkennen in verschillende teksten

onderwerp

Beantwoord de vraag: "Waar gaat deze tekst  over?" Geef een antwoord in één of twee woorden. 

Onderwerp van een tekst?

Lees de titel.

Lees de tussenkopjes. 

Kijk naar de plaatjes.

titel

De titel verraadt al veel.

Het trekt de aandacht; ( het maakt nieuwsgierig) ga je de tekst lezen of niet?

De titel noemt vaak al het onderwerp.

hoofdgedachte

Geef een samenvatting van de tekst in één zin en noem ook het onderwerp in die zin.  Je vindt de hoofdgedachte vaak in de eerste en in de laatste alinea. 

deelonderwerp 

Iedere alinea behandelt een ander deelonderwerp. Een deelonderwerp is dus eigenlijk het onderwerp van een alinea. 

deelonderwerp 

Iedere alinea behandelt een ander deelonderwerp. Een deelonderwerp is dus eigenlijk het onderwerp van een alinea. 

Uit welke drie delen bestaat een tekst (of presentatie) meestal?

 een inleiding: in de inleiding wordt meestal het onderwerp geïntroduceerd en in het 

een middenstuk worden de deelonderwerpen uitgewerkt

en in het slot krijg je meestal een samenvatting of conclusie.

Indeling tekst: inleiding

Eerste deel van de tekst (lead) 

Het onderwerp wordt geïntroduceerd

Vanaf de eerste zinnen weet je waarover de tekst gaat

Bestaat meestal uit één alinea

functie inleiding

Of het onderwerp introduceren

of alvast een samenvatting geven van de tekst

of alvast de indeling van de tekst duidelijk maken

of een anekdote vertellen om zo het onderwerp te presenteren 

Indeling tekst: middenstuk

De verschillende kanten van een onderwerp komen aan de orde

Dit gebeurt met behulp van deelonderwerpen

Bijvoorbeeld: een tekst over phishing

Deelonderwerpen kunnen dan zijn: gevaarlijke e-mails, criminaliteit, financiële schade, aangifte doen bij de politie, etc.

Indeling tekst: slot

Laatste alinea van een tekst

Het belangrijkste uit de tekst wordt nog eens herhaald of samengevat of er wordt een conclusie gegeven. 

In welk deel van de tekst maak je kennis met het onderwerp?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

Wat is de juiste volgorde van een tekstindeling?

1. Inleiding, middenstuk met tussenkopjes, slot
2. Inleiding, slot, middenstuk
3. Inleiding, middenstuk met eventueel tussenkopjes, slot
4. Titel, inleiding, middenstuk met eventueel tussenkopjes, slot

Wat is een deelonderwerp?

1. Verschillende dingen die over het onderwerp verteld worden.
2. Als er 2 onderwerpen in een tekst zitten.
3. Als de tekst niet echt een onderwerp heeft.
4. Een ander woord voor onderwerp.

Kan dit een hoofdgedachte zijn?
"Het onderwijs in Nederland"

1. ja
2. nee

Kunnen twee teksten over hetzelfde onderwerp een andere hoofdgedachte hebben?

1. ja
2. nee

Kan dit een hoofdgedachte zijn?
Moet het onderwijs veranderen?

1. ja
2. nee

Wat is een deelonderwerp?

1. Verschillende dingen die over het onderwerp verteld worden.
2. Als er 2 onderwerpen in een tekst zitten.
3. Als de tekst niet echt een onderwerp heeft.
4. Een ander woord voor onderwerp.

Waar vind je de deelonderwerpen in een tekst?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

Wat kan het doel zijn van de schrijver van een tekst?

tekstdoelen

Informeren - feiten- krantenartikel

overhalen/ activeren- gebiedende wijs - reclame

instrueren-stappenplan-handleiding

overtuigen/ betogen- mening/argument- betoog

tekstdoelen

vermaken/amuseren- emoties- gedicht

Advertentie op Instagram.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Nieuwsartikel over de toeslagenaffaire.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Uitnodiging voor een examenfeestje.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Je schrijft een brief aan de gemeente over de overlast van hangjongeren in jouw straat. Je wilt dat daar tegen opgetreden wordt.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

In een tekst met als doel 'overhalen', staan vooral.....

1. feiten
2. doe-woordjes: zoals "Pak je kans en vul het formulier in."
3. meningen en argumenten
4. plaatjes om te verduidelijken

In een tekst met als doel 'overtuigen', staan vooral.....

1. feiten
2. doe-woordjes: zoals "Pak je kans en vul het formulier in."
3. meningen en argumenten
4. plaatjes om te verduidelijken

Tekststructuren

Probleem-oplossingsstructuur

Verklaringsstructuur

Verleden-heden-toekomststructuur

argumentatiestructuur

aspectenstructuur

voor- en nadelen structuur

vraag-antwoordstructuur

probleem-oplossingsstructuur

inleiding:  probleem (+gevolgen)

middenstuk: gevolgen 

( Waardoor is het een probleem? Wat merk je ervan?) 

oplossingen

slot: beste oplossing 

verklaringsstructuur

inleiding: verschijnsel

middenstuk: kenmerken en voorbeelden

verklaring(en)+ oorzaak/oorzaken/ reden(en) 

slot: samenvatting of conclusie

verleden-heden (-toekomst) structuur

inleiding: introductie onderwerp

middenstuk: situatie vroeger/ situatie nu/ ontwikkeling van vroeger naar nu 

slot: conclusie of voorspelling over de situatie in de toekomst

argumentatiestructuur

inleiding: stelling/ standpunt (eventueel als vraag)

middenstuk: argumenten voor de stelling

tegenargumenten en weerlegging 

slot: herhaling stelling (of beantwoording vraag) 

aspectenstructuur

inleiding: onderwerp

middenstuk: diverse aspecten van het onderwerp/ verschillende kanten van het onderwerp worden belicht

slot: samenvatting (maar niet altijd) 

voor-en nadelenstructuur

inleiding: vraag of stelling

middenstuk: voordelen en nadelen

slot: afweging en conclusie  (wegen de voordelen op tegen de nadelen of zijn de nadelen misschien op termijn nog nadeliger?) 

vraag-antwoordstructuur

inleiding: vraag 

middenstuk: antwoord(en)

slot:  samenvatting of conclusie  

Welke tekststructuur herken je?

probleem/oplossingsstructuur

vraag-antwoordstructuur

verleden/hedenstructuur

Welke tekststructuur herken je?

probleem-oplossingsstructuur

verleden-hedenstructuur

vraag-antwoordstructuur

Welke tekststructuur herken je?

probleem/oplossingsstructuur

vraag-antwoordstructuur

verleden/hedenstructuur

Welke tekststructuur eindigt met de beste oplossing?

1. Vraag-antwoordstructuur
2. Probleem-oplossingsstructuur
3. Argumentatiestructuur
4. Verklaringsstructuur

In een probleem/oplossingsstructuur staat in het slot beschreven de beste....

In een verleden/hedenstructuur staat in het middenstuk beschreven de situatie....

Inleiding

Middenstuk

Slot

Dit deel is opgedeeld in alinea's 

Het onderwerp wordt benoemd

De lezer wordt nieuwsgierig gemaakt

Aandachttrekker: er wordt bijv. een vraag gesteld of een probleem besproken.

Een samenvatting van de tekst

Er wordt bijv. een vraag beantwoord of een oplossing bij een probleem besproken.

De tekst wordt stap voor stap uitgewerkt

Een conclusie 

Wat is de juiste volgorde van deze tekst?

Wat is de juiste volgorde van de tekst?

1. A-B-C-D
2. B-C-D-A
3. D-A-C-B
4. C-D-A-B