Paragraaf 6.2: Anders denken en doen. (deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 6: Cultuur in Nederland  na 1945!

Paragraaf 2!

Anders denken en doen.

Par. 6.2: Anders denken en doen!

Na deze les: 

• Kan je beschrijven hoe de cultuur veranderde door de toegenomen welvaart.

Dit ga je leren

Woordenschat

Individualisering, ontkerkelijking en ontzuiling. 

jongerenculturen

      

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Vanaf de jaren 60

Veranderde de Nederlandse cultuur en mentaliteit ingrijpend!

                                Welvaart steeg

Rond 1960 steeg de welvaart:

Oorzaken:

• Stijgende lonen
• Groeiende economie (Philips, Ford)

Gevolgen:

• Luxe artikelen: auto, koelkast, televisie, vakanties
  
• Mogelijkheden tot door leren
  

1

2

3

Vooral de 

uitvinding van de televisie droeg hier aan bij. 

Door de 

televisie kon men meekijken bij de andere zuilen. 

Met z'n allen voor de buis

• Televisies bestaan al voor de oorlog, maar pas na de oorlog   worden ze betaalbaar en komen ze ook steeds vaker voor in  Nederland
• Met de televisie kunnen mensen zien wat er in andere delen van   de wereld gebeuren.
• Uiteraard mocht je alleen kijken naar de programma's die bij de 

     omroep van je eigen zuil hoorde....

De eerste televisie-uitzendingen waren in zwartwit. Ook werd er maar een paar uur per dag uitgezonden, en niet zoals nu, 24 per dag.

Als je de programma's van toen bekijkt zal je vooral merken dat alles veel minder flitsend en snel was. Vermoedelijk zou je het zelfs vreselijk traag vinden!

In de achtergrond van deze slide zie je het jeugdprogramma Dappere Dodo (1955-1964). Dit was de eerste kinderserie op de Nederlandse televisie en werd uitgezonden door de KRO.

Door de 

welvaart en betere scholing 

nam de individualisering toe!

Individualisering

• Sinds de jaren '60 beslissen mensen steeds vaker zelf hoe ze   willen leven en welke beslissingen ze nemen. Dit   heet individualisering.
• Voor die tijd was het vaak de kerk of het gezin die de beslissingen   nam voor de mensen

Door de individualisering

Nam de ontzuiling en secularisatie toe!

Ontzuiling

Ontzuiling = verminderen of verdwijnen van de zuilen in de Nederlandse samenleving

    Ontzuiling vanaf jaren '60

• Ontzuilde partijen (D66)
• Samenwerking katholiek en protestant (CDA)
• Ontzuilde kranten 
• Ontzuilde omroepen (RTL)

• Ontzuilde docenten in christelijk onderwijs
• Ontzuilde vakbond (FNV)
• Ontzuilde werkgeversorganisaties (VNO-NCW)

Secularisatie:

De invloed van de kerk neemt af!

Feitjes jaren 50:

1. Roken was heel gewoon, iedereen rookte
2. Moeders waren de hele dag thuis
3. 48 urige werkweek (dus ook op zaterdag!)
4. 1 x per week douchen
5. Hele week in dezelfde kleding, weekend nette kleding
6. Jongeren droegen dezelfde kleding als volwassenen (alleen in een kleinere maat)
   

de wringer (om de natte was uit te wringen)

Consumptie en massacultuur

Situatie in Nederland (1960-1970):

• Rond 1960: Nederland wordt een consumptiemaatschappij, een samenleving waarin de mensen op grote schaal (luxe) spullen kopen die ze niet echt nodig hebben (om te overleven).
  
  
• Bedrijven gaan op grote schaal films, muziek en reclame maken, de
   samenleving laat deze bedrijven steeds meer de 'mode' bepalen (=
   massacultuur). Vooral VS heeft veel invloed op de mode (= amerikanisering).
  
  
• 1960: Hogere lonen = meer consumptie = meer welvaart = meer vrije tijd!
  
  
  

Amerikanisering

• De invloed van Amerika in Europa neemt niet alleen politiek toe: na de oorlog komen ook bedrijven als Coca Cola en Levi Strauss naar Nederland. 
• Hierdoor nemen ook in het dagelijks leven, zoals bijvoorbeeld in de  kleding of de muziek, veel Nederlanders Amerikaanse gebruiken over.
• Dit heeft amerikanisering.

De Amerikaanse acteur James Dean wordt vaak genoemd als rolmodel voor de opstandige tiener: vetkuif, spijkerbroek en roken. Niet alleen de Amerikaanse jeugd nam zijn uiterlijk (en gedrag) over. Ook de Nederlandse jongeren, die zijn films in kleur in de bioscoop konden bekijken, vonden hem 'stoer'. De ouders spraken er, uiteraard, schande van! Lang heeft James Dean niet van zijn succes kunnen genieten: op 24-jarige leeftijd kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven.

Vanaf

omstreeks 1955 ontstond er een jongerencultuur in Nederland!

Oorzaken

• Toename welvaart
• Meer vrije tijd
• Amerikanisering (invloed VS)
• Langer onder elkaar (door school/studeren)

Een eigen cultuur

• Vanaf de jaren 50 gaan jongeren steeds langer naar school, waardoor ze vaak een hogere opleiding dan hun ouders volgen én in contact kwamen met andere ideeën.
• Door de stijgende welvaart kunnen (en gaan) jongeren zich steeds meer onderscheiden door hun kleding, kapsel, muziek en manier van omgaan met elkaar. Ze vormden een eigen jeugdcultuur.

Elvis Presley (1935-1977) was een Amerikaans zanger en acteur. Hij wordt vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd. Veel ouders spraken schande van de bewegingen die Elvis met zijn heupen maakt: "Het had alleen maar te maken met seks!"

Nozems

• Nozems zijn vaak werkende jongeren. Ze dragen spijkerbroeken, leren jassen en hadden vetkuiven. Meisjes dragen korte rokken en petticoats. 
• Ze staan in groepjes bij elkaar op straat of bij een snackbar, hangend op hun brommer en maken (volgens ouderen...) veel lawaai en schreeuwden naar voorbijgangers. 
• Ze luister naar rock-’n-rollmuziek, uiteraard uit Amerika.
  

Provo

• Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 
• Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent.
• Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken. 
• Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

Hippies

• Amerikaanse jongeren komen in protest tegen de oorlog die hun regering voert in Vietnam. Hieruit ontstaat de hippie- of flowerpowercultuur. 
  
• Eind jaren zestig komt deze jeugdcultuur ook naar Nederland. De hippies hebben lange haren en vrolijke, kleurrijke kleding. Ze willen zo eenvoudig mogelijk en zonder luxe leven. 
• De slogan van de hippies is: ‘Make love, not war’. 

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

Seks? Heel gewoon!

• Jongeren gingen vanaf de jaren 60 heel anders met seksualiteit om   dan hun ouders.
• Taboes als homoseksualiteit, geboortebeperking, abortus en seks buiten huwelijk, waren bij jongeren juist wél bespreekbaar
• Deze verandering in denken over seksualiteit heet: seksuele revolutie

Op 9 oktober 1967 verscheen de kunstenares Phil Bloom geheel naakt in het VPRO-programma Hoepla, wat een primeur voor de Nederlandse televisie was. Het leidde tot grote commotie en zelfs tot Kamervragen in de Tweede Kamer. Ook haalde Phil met haar optreden de internationale pers.

Meer inspraak

• Jongeren hadden in de politiek weinig te zeggen: stemmen mocht pas vanaf 23 jaar.
• Ook op scholen en universiteiten, waar dingen nog op de 'ouderwetse manier' gingen, hadden jongeren kritiek. 
• Omdat ze niet veel konden inbrengen begonnen jongeren in de jaren 60 meer inspraak te eisen. Dit heet democratisering. 

In september 1969 bezetten studenten het Maagdenhuis in Amsterdam. Dit is het bestuursgebouw van de Universiteit Amsterdam. Ze probeerden hiermee meer inspraak te bereiken. 

Toen na vijf dagen de politie hen met harde hand verwijderde, leek alles voor niets. Toch kwam er langzaamaan steeds meer inspraak voor studenten op scholen en universiteiten. Maar ook op het werk werd veel democratischer met beslissingen omgegaan: personeel en directie gingen steeds vaker samen overleggen.

Later 

ontstonden vele andere jongerenculturen!

Punk:

Tegen de regering 

¨Fuck the state¨ 

en somber over de toekomst

Tegen de regering 

¨Fuck the state¨ 

en somber over de toekomst

Hiphop:

Vanuit Amerika:

Armoede, geweld en drugs!

Bronvraag

Bron ‘De verzuiling in de verdrukking’ (prent uit 1963)

Leg uit wat de mening van de maker van de bron is?

Na deze les: 

• Kan je beschrijven hoe de cultuur veranderde door de toegenomen welvaart.

Dit ga je leren

Woordenschat

Individualisering, ontkerkelijking en ontzuiling. jongerenculturen

      

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.