H5 DRD - T4 Transport - bs 1 Transportsystemen in planten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Voortplanting

Bloem

Stengel

Wortel

Water en mineralen opnemen

Glucose maken

Blad

Stoffen vervoeren en stevigheid geven

Stofwisseling in Planten

Assimilatie --> 

voorbeeld: Fotosynthese

Dissimilatie --> 

voorbeeld: Verbranding

Transport in planten

Nieuwe begrippen over de bouw:

-Houtvaten en bastvaten

-Endodermis

-Bandjes van Caspary

Nieuwe begrippen over processen:

1. Worteldruk
   
2. Capillaire werking
   
3. Verdamping
   

Waardoor worden bij de mens stoffen in het lichaam getransporteerd?

Reuzensequoia (83,8 m/7,7 m)

(General Sherman = grootste boom)

Chandler Tree 

(bekendste "Drive thru" boom)

Een boom kan wel 85m hoog worden. Waardoor worden de stoffen in de plant getransporteerd?

Fotosynthese:

koolstofdioxide (6 CO₂) + water (6 H₂O) + zonlicht -> 

Glucose (C₆H₁₂O₆)+ zuurstof (6 O₂)

Vaatbundels in de Plant

Houtvaten

vervoer van water + mineralen (= zouten) -> omhoog

= anorganische sapstroom

wortels --> stengel --> bladeren

Transport via de stengel

vaatbundels

Houtvat - anorganisch (water+mineralen

Bastvat - organisch (water+suiker

Vaatbundels in de Plant

Bastvaten

vervoer van glucose/zetmeel 

= organische sapstroom

wortels <--> stengel <--> bladeren

Transport via de stengel

vaatbundels

Houtvat - anorganisch (water+mineralen

Bastvat - organisch (water+suiker

Blad

Stengel

Wortel

Verdamping

Opname 

water

Transport 

water

Water met mineralen en water met glucose moeten worden getransporteerd. Hierbij spelen 3 processen een rol:

1. Worteldruk
   
2. Capillaire werking
   
3. Verdamping
   

Waar komen de mineralen en de glucose vandaan?

1. Glucose uit de bodem, mineralen uit de lucht
2. Mineralen uit de bodem, glucose uit de bladeren
3. mineralen uit de bodem, glucose uit de bodem

1. Worteldruk: vervoer water+mineralen

Wortelharen nemen water en mineralen op. Groot oppervlak.

1. Worteldruk: vervoer water+mineralen

Water kan via celwanden (buiten cellen langs) en via grondplasma (door cellen heen) van de schors naar de endodermis.

1. Worteldruk: Endodermis

De endodermis = muur van cellen om de centrale cilinder die omgeven zijn door een kurkbandje -> bandjes van Caspary. Vanaf hier kan het water alleen door cellen heen.

1. Worteldruk: Endodermis

Het membraan van de endodermis cellen is selectief permeabel: niet alle stoffen kunnen er doorheen.

CONTROLE!

1. Worteldruk: Endodermis

Endodermis cellen nemen actief mineralen (zouten) op. Osmose zorgt er voor dat dan ook water wordt opgenomen.

De kracht waarmee dit gebeurt heet

worteldruk.

Wat is de rol van de bandjes van Caspary in de endodermis?

1. Die zorgen ervoor dat mineralen actief moeten worden opgenomen
2. Die zorgen ervoor dat er geen water opgenomen kan worden
3. Die zorgen ervoor dat de plant mineralen uit de bodem kan opnemen
4. Die zorgen ervoor dat er geen water verdampt

Anorganische sapstroom in houtvaten

1. worteldruk door actieve opname mineralen   -> bandjes van Caspary, hierdoor hogere osmotische waarde, die water uit bodem trekt

2. capillaire werking -> adhesie en cohesie, door de nauwe vaten wordt het water als een 'draad' omhoog getrokken

3. verdamping -> huidmondjes, zorgt voor zuigkracht

2. Capillaire werking

3. verdamping - huidmondjes

Verdamping zorgt voor een aanzuigende werking en levert een deel van de kracht doe nodig is om water omhoog te pompen in een boom.

3. verdamping - huidmondjes

In de bladeren verliezen planten water door verdamping door huidmondjes.

Die staan open om CO2 op te nemen.

3. verdamping - huidmondjes

Bij veel verdamping sluiten de huidmondjes door waterverlies in de sluitcellen.

Planten

 De wortelharen nemen water + mineralen op uit de bodem. 

 

Koolstofdioxide wordt opgenomen via huidmondjes

Noem de 3 processen die nodig zijn voor de anorganische sapstroom

Anorganische sapstroom in houtvaten

1. worteldruk door actieve opname mineralen   -> bandjes van Caspary, hierdoor hogere osmotische waarde, die water uit bodem trekt

2. capillaire werking -> adhesie en cohesie, door de nauwe vaten wordt het water als een 'draad' omhoog getrokken

3. verdamping -> huidmondjes, zorgt voor zuigkracht

Stofwisseling in Planten

Assimilatie --> 

voorbeeld: Fotosynthese

Dissimilatie --> 

voorbeeld: Verbranding

Vaatbundels in de Plant

Houtvaten

vervoer van water + mineralen (= zouten) -> omhoog

=anorganische sapstroom

wortels --> stengel --> bladeren

Vaatbundels in de Plant

Bastvaten

vervoer van glucose/zetmeel

=organische sapstroom

wortels <--> stengel <--> bladeren

glucose

tijdelijk opgeslagen in blad zelf ->zetmeel.

's nachts weer omgezet in sacharose (vorm suiker), daarna via bastvaten vervoerd door plant heen.

Dan weer omgezet in glucose voor verbranding (dissimilatie) of in andere stoffen.

Bastvaten

•  vervoeren water en organische stoffen (sacharose) 
  

 van blad naar de rest van de plant

•  dunnere celwanden dan houtvaten
  
• dikkere celwanden dan parenchym

waterdruk door osmose

Bastvaten

Sapstroom door drukverschillen als gevolg van osmose.

Als een wortel in het voorjaar zijn eerste bladeren krijgt. Hoe wordt de suiker dan vervoerd?

1. via de houtvaten omlaag
2. via de bastvaten omlaag
3. via de houtvaten omhoog
4. via de bastvaten omhoog

Meer weten of nogmaals horen?

Bekijk dit filmpje van NG-biologie:

-Transport van water (15 min)

-Transport van suiker (7 min)