Samenvatting

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Thema 2: Voeding en vertering

2.1 Voedingsmiddelen

Alles wat je eet of drink?

Melk

Ei

Soja melk

Mais

Brood

Kipfilet

Pindakaas

Dierlijke voedingsmiddel

Plantaardige voedingsmiddelen

Wat zijn voedingsstoffen?

1. Alles wat je eet en drinkt
2. Stoffen uit planten die je lichaam niet kan verteren
3. Bruikbare bestanddelen uit voedingsmiddelen

Voedingsstoffen

4 Functies:

1. Brandstof

2. Bouwstof

3. Reservestof

4. Beschermende stof

Functie van brandstoffen?

Bouwstoffen zijn voor....

1. Groei
2. Ontwikkeling
3. Herstel
4. Nieuwe cellen en weefstels

Reserve stoffen zijn voor?

Reserve stoffen ....

1. kun je nooit teveel van binnen krijgen
2. zijn mineralen en vitaminen
3. zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt
4. zitten alleen in fruit

Voedingsvezels

stoffen uit planten die je lichaam niet kan verteren

Zorgen dat je je verzadigd voelt (dat je je vol voelt)

Ze zorgen voor een goede darmwerking

2.2. Voedingsstoffen

Schrijf de 6 voedingsstoffen op

Voedingsstoffen

Eiwitten            = Bouwstof + brandstof

Koolhydraten = Brandstof, bouwstof of reservestof

Vetten               = Brandstof, bouwstof of reservestof

Water                 = Bouwstof (rol bij vervoer stoffen in je lijf)

Mineralen (zouten) = Bouwstof (bijv. kalk in bot) of beschermende stof

Vitamines        = Bouwstof of beschermende stof

Welke producten horen in de Schijf van Vijf?

2.3 Het verteringsstelsel

Grootste deel is een lang kanaal van de mond tot de anus: het darmkanaal

Slokdarm

Endeldarm

Lever

Maag

Vertering

Afbreken van grote voedingsstoffen tot kleinere stoffen: 

de verteringsproducten. Deze stoffen kunnen wel door de darmwand heen en in het bloed worden opgenomen.

2 stappen van vertering

1. voedsel in kleine stukjes verdelen door te kauwen

2. voedingsstoffen afbreken met behulp van verteringssappen

Kauwen

Ik had het net over 2 manieren voor het afbreken van grote voedingsstoffen.

1 was door te kauwen, hiermee wordt het voedsel in kleinere stukjes verdeeld. Je gebit bestaat uit tanden en kiezen. Met je snijtanden en hoektanden bijt je stukken van je voedsel af. Bij mensen zijn de hoektanden iets puntiger dan de snijtanden.

Kiezen hebben een knobbelige bovenkant. Hierdoor kan het voedsel tussen de kiezen worden fijngemalen. Het voedsel wordt kleiner gemaakt waardoor je het voedsel makkelijker kan doorslikken, maar door het kauwen vergroot je ook de oppervlakte van het voedsel.

De delen van het verteringsstelsel zijn aangeven met nummers. Hieronder zie je beschrijvingen van de delen van het verteringsstelsel. Sleep de nummers naar de juiste beschrijving. 

produceert gal
produceert speeksel
slaat gal tijdelijk op
sluit de maag af
vermengt gal en alvleessap met de voedselbrij
verplaatst voedsel van de keelholte naar de maag

1

2

3

4

5

6

Verteringssappen bevatten enzymen

Enzymen zijn stoffen die scheikundige reacties versneller

Voedingsstoffen worden sneller afgebroken

Darmperistaltiek is ....

1. De lengte en kringspier
2. Het verteren van voedsel in de darm
3. Samentrekken van de darmwand
4. Het voedsel dat door de darm gaat

2.4. De organen voor de vertering

mondholte

Hier begint het verteringsproces

* kauwen, fijn malen

* speeksel met enzymen, vochtige brij

* Tong duwt naar slokdarm

HUIG

STROTKLEPJE

Keelholte

Maag

Onder de maag zit het maagportier: een kringspier die de maag afsluit van de twaalfvingerige darm

In de twaalfvingerige darm komen verteringssappen van de lever en alvleesklier bij het voedsel

Hoe heet het vertering sap uit de lever?

Alvleesklier -> alvleessap

Lever -> Gal

Gal wordt opgeslagen in de galblaas. 

Via de galbuis komt het terecht in de twaalfvingerige darm

Gal emulgeert 

Dunne darm

Dunne darm: darmsapklieren produceren --> verteren laatste voedingsstoffen.

.

Hoe kan het dat het oppervlakte van de dunne darm zo groot is?

Darmplooien / darmvlokken: hierdoor groot oppervlak, snel voedingsstoffen opnemen. In darmvlokken liggen de bloedvaten

Dikke darm

Blinde darm: waar dunne darm in dikke darm overgaat. Appendix/ wormvormig aanhangsel, uitstulping blinde darm.

Dikke darm -> water wordt uit voedsel gehaald

Endeldarm: ingedikte voedselresten opslaan

Blinde darm

Endel darm

2.5. Gezonde voeding

Schijf van 5 

Schijf van Vijf

groen: vooral vitaminen

geel: vooral vetten

Roze: vooral eiwitten

oranje: vooral koolhydraten

blauw: vooral water

Wat zijn de adviezen?

Energie

Brandstof geeft je lichaam energie

Energie wordt uitgedrukt in kilocalorie (kcal)

1 kcal = 4,2 kJ

kJ (kilo Joule)

Welke factoren zijn van invloed op je gewicht

Gewicht 

De een heeft een zwaardere bouw dan de ander.

• De stofwisseling kan verschillen.

• De dikte van de onderhuidse vetlaag verschilt van mens tot mens

Overgewicht en ondergewicht

Bij overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht) is er te veel vet in het lichaam opgeslagen. 

       - Meer kans op hart- en vaatziekten en op diabetes type 2

          (suikerziekte) + is slecht voor je gewrichten

Ondergewicht: te laag lichaamsgewicht.

        - bijv. door een te kort aan voedinsstoffen

           Wordt sneller ziek en kan lusteloos en moe voelen

Persoon is in het hoofd de hele dag bezig met eten. Maakt zich zorgen over de invloed van eten op hun lichaam. Eten is voor de persoon een bron van spanning en angst.

is niet te dik, maar voelt dat wel zo. Hij of zij valt daarom erg veel af en is bang om aan te komen. Door te weinig eten onstaat ondergewicht

heeft eetbuien, maar braakt niet en gebruikt geen laxeermiddelen. Daardoor leidt deze eetstoornis tot ernstig overgewicht (obesitas)

is ook bang om dik te worden en eet ook te weinig, maar heeft daarnaast regelmatig eetbuien. Daarna braakt hij of zij het voedsel weer uit of neemt laxeermiddelen (pillen waardoor je het voedsel snel weer uitpoept). Ontstaat ondergewicht

Eetstornis

Anorexia nervosa

Boulimia nervosa

Eetbuistoornis

2.6 Voedsel bereiding

Voedselbereiding

Door voedselbereiding wordt voedsel beter verteerbaar

Koken

Stomen

Bakken 

Frituren

Waarom is goede voedselhygiëne belangrijk

Houdbaarheidsdatum

Uiterste datum tot wanneer je een voedingsmiddel kunt gebruiken