W1 PR MC1 - Maak kennis met moleculen

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Kennismaken met moleculen

Materie

Materie

Waar vind je materie?

Leerlingen kleven post-its op alles wat volgens hen materie is. 

Tijdens/na het uitvoeren van de oefening laat je de leerlingen opsommen waaruit het voorwerp is opgebouwd (= stof)

Is er in het lokaal ook materie waar je geen post-it op kunt kleven? (ja, lucht)

Bestaat de materie die je hebt aangeduid uit één stof of meerdere stoffen? (raam = glas, 

Materie

Stoffen zijn de bouwstenen van alles rondom ons. 

Al deze stoffen samen zijn materie.

De auto is een voorwerp dat bestaat uit verschillende stoffen/materie: staal, glas, rubber, aluminium,... 

Materie kan levend of niet-levend/levenloos zijn. Dode dieren behoren ook tot levende materie, omdat ze geleefd hebben.

Wat is het verschil tussen levend, levensloos en dood?

kan ademenen of gassen uitwisselen	kan zich voeden
scheidt afvalstoffen af	reageert op de omgeving
kan bewegen	kan groeien
kan zich voortplanten

Kenmerken van leven

Biologie betekent: de leer van het leven. Je noemt iets levend als het alle levensverschijnselen (levenskenmerken) vertoont. Een levend wezen noem je een organisme. Een organisme dat geen levensverschijnselen meer vertoont is dood. Iets dat nooit heeft geleefd noem je levenloos. 

De natuur bestaat uit zowel levende als niet levende onderdelen. Alle levende onderdelen in de natuur noem je biotisch, voorbeelden hiervan zijn glucose, bloed en schimmels. De niet-levende onderdelen noem je abiotisch, voorbeelden hiervan zijn water, zuurstof en ijzer.

1?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

2?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

3?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

4 (worm)?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

5 (aarde)?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

6 (koe)?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

7 (water)?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

8?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

9?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

10?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

11?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

12?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

13 (vis)?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

14 (zand)?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

15?

1. Levend
2. Dood
3. Levenloos

Zuivere stof

Zuivere stof of mengsel 

Een zuivere stof bestaat uit 1 stof

Een mengsel bestaat uit meerdere stoffen

Het deeltjesmodel

Wordt gebruikt om stofeigenschappen en verschijnselen beter te begrijpen

Zuivere stof/ mengsel

Zuivere stof ?

Bruiswater = water + mineralen + koolzuurgas

Kraantjeswater = water + mineralen

Gedestilleerd water = water (zuivere stof)

Een zuivere stof is

1. opgebouwd uit één soort stof
2. opgebouwd uit zuivere stoffen bij elkaar
3. gezond
4. bestaat uit niet meer dan 2 soorten moleculen

Kraanwater is een zuivere stof

1. juist
2. onjuist

Alcohol is een zuivere stof en water is een zuivere stof. Als je ze bij elkaar doet krijg je ...

1. een mengsel
2. NIX18
3. een zuivere stof
4. een blok koolstof

Welke van deze is een zuivere stof?

1. lucht
2. goud
3. fruitsap
4. staal

Welk van deze is een mengsel?

1. koper
2. olijfolie
3. kraantjeswater
4. zuurstofgas

Zuivere stof of mengsel?

Zuivere stof

Mengsel

mengsel

zuivere stof

zuivere boslucht

zeewater

gedestilleerd water

coca-cola

zuurstof

kristalsuiker

gemalen koffie

melk

Welke aggregatietoestanden
zijn er?

Aggregatietoestanden

Vervormbaarheid

Experimenten + bundel aanvullen

vaste vorm

variabele vorm

vast

vloeibaar

gas

Samendrukbaarheid

Experimenten + bundel aanvullen

samendrukbaar

niet samendrukbaar

vast

vloeibaar

gas

Ruimte tussen de moleculen

Experimenten + bundel aanvullen

Aggregatietoestanden

Vloeibaar

Vast

Gasvormig

BESLUIT

• Alle materie kan in 3 vormen voorkomen: de aggregatietoestanden.
  
• De samenstelling van de moleculen verandert NIET, maar de eigenschappen van de stof veranderen WEL.

HET DEELTJESMODEL

Wat is de juiste volgorde?

1. gas - vloeibaar - vast
2. gas - vast - vloeibaar
3. vast - gas - vloeibaar
4. vloeibaar - gas - vast

Hoe groot is de afstand tussen de deeltjes?

Vaste stof

Vloeistof

Gas

Groot

klein

Zeer klein

Rangschik van veel ruimte tussen de deeltje naar weinig ruimte.

1. vast - vloeibaar - gas
2. vast - gas - vloeibaar
3. gas - vast - vloeibaar
4. gas - vloeibaar - vast

vast

vloeibaar

gas

vliegen

trillen

rollen

Bij temperatuurtoename

1. vergroten de deeltjes
2. daalt de thermische beweging
3. vergroot de ruimte tussen de deeltjes

Bij temperatuurafname

1. gaan de deeltjes meer botsen
2. wordt het volume kleiner
3. vergroot de vrije ruimte tussen de deeltjes