Tekstbegrip

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Leerdoelen

• Je kunt de hoofdgedachte en het onderwerp aanwijzen
• Je kunt bij elke tekst het hoofd(tekst)doel benoemen
• Je weet welke soorten titels er zijn en kunt deze benoemen
• Je kunt in een tekst inleiding, middenstuk en slot aanwijzen.
• Je kunt de functie van inleiding, middenstuk en slot benoemen
• Je kunt teksten in tekststructuren indelen
• Je kunt kernzinnen in de tekst aanwijzen

Onderwerp

Een woord dat, of een woordgroep die aangeeft waarover de tekst gaat

hoofdgedachte

Een mededelende zin (geen vraag!) die het belangrijkste aangeeft wat er over de tekst wordt gezegd.

Een samenvatting in één zin eigenlijk

opdracht:

Hierna volgen drie zinnen, die hoofgedachte zijn van drie teksten.  Noteer het onderwerp.

Ridouan Taghi is vanaf maart 2021 bezig geweest met het organiseren van een uitbraak uit de gevangenis.

1. Ridouan Taghi
2. ontsnapping
3. ontsnapping uit de gevangenis
4. Ridouan Taghi's poging tot ontsnapping

Ondanks besmettingcijfers kiest het kabinet onder grote druk van de samenleving voor versoepeling van de lockdown.

1. besmettingscijfers
2. versoepeling van de lockdown
3. druk van de samenleving
4. versoepeling

Een jaar na de bestorming van Trump-aanhangers van het Capitool is duidelijk dat deze rellen alles behalve spontaan waren.

1. bestorming van het Capitool
2. Trumpaanhangers
3. het Capitool
4. Rellen

Tekstdoelen

Een tekst kan verschillende tekstdoelen hebben. De schrijver van die tekst wil iets met zijn tekst bereiken

- amuseren: vermaken

- informeren: uitleggen, informatie geven

- opiniëren: een mening laten vormen

- overtuigen: een mening laten overnemen

- activeren: iets (of juist niet) laten doen

Wat is het doel van deze tekst

Wat is het doel van de vorige tekst?

1. amuseren
2. informeren
3. opiniëren
4. activeren

Wat is het doel van deze reclame?

Wat is het doel van de reclame?

1. amuseren
2. informeren
3. activeren
4. opiniëren

Het doel van de vorige tekst is:

1. amuseren
2. informeren
3. activeren
4. overtuigen

Wat is het doel van bovenstaande tekst?

Wat is de functie van de inleiding

1. onderwerp introduceren
2. aandacht trekken
3. onderwerp introduceren en aandacht trekken
4. ik weet niet.

Het middenstuk van de tekst bevat de deelonderwerpen

1. waar
2. niet waar

In het slot staat altijd nieuwe informatie.

1. waar
2. niet waar

Beantwoord na het lezen van deze tekst ( het slot) de volgende twee vragen.

Met welk(e) woord(en) maakt de spreekster duidelijk dat ze aan het slot begint?

Wat is de hoofdgedachte van deze tekst?

Tekststructuren

Elke tekst heeft een eigen tekststructuur. Deze structuur bepaalt wat er in het inleiding, middenstuk en slot staat.  Deze structuren staan niet precies vast per tekst, maar kun je wel globaal aanwijzen per tekst. Verschillende structuren:

Argumentatiestructuur, aspectenstructuur`, probleem-oplossingstructuur, verklaringstructuur, verleden, heden, toekomststructuur., voor- en nadelenstructuur, vraag- antwoordstructuur

Met welke structuur hebben we hier te maken?
inleiding: bepaald verschijnsel
middenstuk: kenmerken/voorbeelden, verklaringen,/oorzaak/oorzaken/reden(en)
slot: samenvatting of conclusie

Met welke structuur hebben we te maken?
inleiding: introductie onderwerp
middenstuk: situatie vroeger, situatie nu
slot: conclusie of voorspelling over de situatie in de toekomst

Alinea's en kernzinnen

- Een tekst heeft een hoofdgedachte over de gehele tekst.

Alinea's hebben ook een hoofdgedachte. Dat is de kernzin die het belangrijkste zegt over die ene alinea. De hoofdgedachte van een hele tekst is de samenvatting van die kernzinnen (en de dus van de hele tekst) samen.

- De kernzin van de tekst is vaak de eerste, tweede of laatste zin van een alinea.

- Denk aan structurerende woorden/zinnen die aangeven wat  de kernzin is.

Om te beginnen, Daarnaast (dit zijn de signaalwoorden die een opsomming aan geven.

Noteer de kernzinnen van dit fragment.

Noteer de kernzinnen van bovenstaand fragment