TW2 2 hv-grammatica-zinsdelen-herhaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Grammatica zinsdelen

Deze les: grammatica zinsdelen

• We gaan  grammatica zinsdelen herhalen. Je kent:
  persoonsvorm, zinsdelen, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp,meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling

Persoonsvorm

• De persoonsvorm vind je door de zin van tijd te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.
• De persoonsvorm is een zinsdeel. Voor de persoonsvorm kan maximaal één zinsdeel staan. De persoonsvorm kan ook aan het begin van de zin staan; dan staat er dus geen zinsdeel voor. 

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Koperen draden kunnen goed elektriciteit begeleiden.

1. goed
2. begeleiden
3. draden
4. kunnen

Wat is de persoonsvorm in de zin: Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. zouden
2. mogen
3. worden
4. geen generaal mogen worden

Zinsdelen

Een zin verdeel je volgens een aantal stappen in zinsdelen:

1. De persoonsvorm is één zinsdeel

2. Alles wat voor de persoonsvorm staat vormt één zinsdeel

3. Alle andere werkwoorden + pv vormen samen één zinsdeel

4. Alle woorden die samen voor de persoonsvorm zouden kunnen staan, vormen samen één zinsdeel. 

Verdeel de zin in zinsdelen:
Zo’n smartphone lijkt me voor reizigers bijzonder handig.

Verdeel de zin in zinsdelen:
De mens zou de malariamug volledig kunnen uitroeien.

Onderwerp

Het onderwerp van de tekst vind je door antwoord te geven op de vraag: wie/wat + pv? 

Je kunt het van getal veranderen (enkelvoud/meervoud)

De persoonsvorm heb je al in een eerdere stap gevonden, dus dit vul je in in de vraag. 

werkwoordelijk gezegde

Bij WG noem je alle werkwoorden die in de zin staan. (Dus ook de pv.)

Het zegt wat het onderwerp doet.

Sleep alle werkwoorden naar 'werkwoorden' alles wat geen werkwoord is sleep je naar 'geen werkwoord'.

Werkwoorden

Geen werkwoord

huis

goede bedoelingen

verhuizen

heb willen houden

zijn

zijn hond

lijdend voorwerp 

• Wie of wat wordt + pv?

of

• Wat/wie + werkwoordelijke gezegde + onderwerp?

• een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.

Haal het onderwerp en het lv uit de zin.

Staat de burgemeester op het bordes snoep uit te delen?

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet.  Het meewerkend voorwerp (mv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen: 

mv: aan/voor wie + wwg + ow + (lv)?

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het meewerkend voorwerp.

aanvullende uitleg mv

Het meewerkend voorwerp is vaak de ‘ontvangende partij’. Vaak begint het meewerkend voorwerp met het voorzetsel aan – als dat niet in de zin staat, kan het er meestal bij gedacht worden. Enkele voorbeelden:

- Julia en Kim gaven een cadeautje aan hun moeder.

- Ik vroeg (aan) haar of ze nog op vakantie ging.

-Mijn vriend geeft de poes en de hond hun eten.

- Hij laat al zijn geld na aan goede doelen.

-Toen de kinderen niet luisterden, nam hun vader hun de playstation af.

--> Het meewerkend voorwerp is meestal een levend wezen of een instantie, maar in sommige gevallen kan ook een ding of iets abstracts meewerkend voorwerp zijn: ‘Zij heeft de kast een lik verf gegeven’, ‘Zij geven prioriteit aan samenwerking.’

deze werkwoorden kunnen een mv hebben

aanbieden, afstaan, bezorgen, bieden, brengen, geven, gunnen, leveren, nalaten, overdragen, overhandigen, schenken, sturen, toedienen, toereiken, toestaan, toesturen, toewijzen, uitreiken, vergoeden, verschaffen; berekenen, betalen, lenen, uitlenen, verkopen; afnemen, afpakken, beletten, besparen, onthouden, ontnemen; schuldig zijn, verschuldigd zijn. berichten, doorbellen, faxen, meedelen, melden, schrijven, seinen, telefoneren, telegraferen, toeroepen, vertellen, zeggen; (lof) toezwaaien, vergeven, verwijten, zweren; (de weg) wijzen, tonen, laten zien; smeken, verzoeken, vragen ('de vraag stellen' en 'verzoeken'); antwoorden; bevelen, gelasten, opdragen, opleggen, voorschrijven; aanbevelen, aanraden, afraden, voorstellen ('een voorstel doen'); beloven; leren.

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er kunnen ook meerdere bijwoordelijke bepalingen (bwb) in een zin staan.

Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bwb. Bijwoordelijke bepalingen zijn vaak plaatsen of tijden, maar het kan van alles zijn.

Benoem, indien dit in de zin staat, het mv en de bwb:

Vanwege mijn verjaardag gaf ik vandaag aan iedereen in de klas een lekkere mars.

Vandaag

• Heb je de kennis over grammatica zinsdelen herhaald en ken je:
  persoonsvorm, zinsdelen, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, werkwoordelijk deel, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling

Wat vind jij nog lastig?

bekijk de theorie nog eens

grammatica zinsdelen 

in LessonUp