1-4: woordenschat en figuurlijk taalgebruik

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

welkom!

les 8: 

letterlijk en figuurlijk taalgebruik

woordenschat

Lesdoelen

- Aan het einde van de les weet je het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik 

- Aan het einde van de les kun je figuurlijk taalgebruik in een zin herkennen en de betekenis ervan benoemen.

- Je bent gestart met je persoonlijke woorddossier

Waarom belangrijk?

*In het dagelijks leven kom je veel figuurlijk taalgebruik tegen.

*In het examen schrijven, spreken en gesprekken moet je een uitdrukking gebruiken.

Letterlijk vs. figuurlijk

• Letterlijk taalgebruik -> Wat er staat, is wat je bedoelt.

-Toen Jan gegeten had, legde hij zijn handen op zijn buik.

• Figuurlijk taalgebruik -> Er staat iets anders dan wat je bedoelt.

-Mijn ouders zijn twee handen op één buik.

Uit de rest van de tekst kun je opmaken of een zin letterlijk of figuurlijk bedoeld is.

Uitdrukkingen

*Een uitdrukking is een vast groepje woorden dat altijd figuurlijk bedoeld is.

*Let op: je moet een uitdrukking in je examen schrijven, spreken en gesprekken gebruiken!

Mark wilde zijn rijbewijs gaan halen, maar hij zag veel beren op de weg.

1. Mark kwam tijdens zijn rijles beren op de weg tegen.
2. Mark zag veel moeilijkheden bij het halen van zijn rijbewijs.

De boze student had nog een appeltje met zijn docent te schillen.

1. De student moest voor zijn docent een appel gaan schillen.
2. De student moest nog een vervelende zaak afhandelen.

De boze student ging de klas uit om een appel voor zijn docent te schillen.

1. De student moest voor zijn docent een appel gaan schillen.
2. De student moest nog een vervelende zaak afhandelen.

Opzoeken?

1) Met vuur spelen -> ...

2) Er komt licht in de duisternis. -> ...

3) In hart en nieren  -> ...

4) De kat uit de boom kijken -> ...

5) Iemand de hand boven het hoofd houden -> ...

6) Een speld in een hooiberg zoeken -> ...

7) Brood op de plank hebben -> ...

8) Iemand een oor aannaaien -> ...

9) Achter de wolken schijnt de zon. -> ...

Woordenschat

1. Wat betekent 'frappant'?

1. onopvallend
2. breekbaar
3. in het oog lopend
4. lekker

2. Wat betekent 'uitbesteden'?

1. werk door anderen laten doen
2. geld uitgeven
3. niet uitwerken van opdrachten
4. buiten betalen

3. Wat betekent 'evolueren'?

1. ontwikkelen
2. waarderen
3. reflecteren
4. beter worden

5. Wat is een 'decennium'?

1. afstand van 10 kilometer
2. lengte van 10 meter
3. tijdvak van 10 uur
4. periode van 10 jaar

6. Wat betekent 'welbevinden'?

1. verblijfplaats
2. gevoel van tevredenheid
3. vakantie vieren
4. in wellnessruimte zijn

9. Wat is een 'drijfveer'?

1. onderdeel van een auto
2. instrument voor veilig zwemmen
3. lichtgewicht boot
4. beweegreden

10. Wat is 'zijdelings'?

1. direct
2. indirect
3. rechtstreeks
4. van zijde gemaakt

synoniemen

verschil

vitaliteit

prognose

diagnose

innovatie

promotie

onderscheid

levenslust

voorspelling

vaststelling

vernieuwing

bevordering

Voor de meeste mensen zijn alle pinguïns ....................... , maar een kenner ziet wel degelijk verschil.

1. identiek
2. bankroet
3. materialistisch
4. diplomatiek

Uw opmerking is niet .............. ; we bespreken op dit moment een ander onderwerp.

1. relevant
2. lokaal
3. continu
4. chronologisch

De NPO ............... leden omdat ze anders minder uitzendtijd zou krijgen op tv.

1. perfectioneerde
2. imponeerde
3. analyseerde
4. wierf

In dit ............... wordt Carlos als één van de beste gitaristen van de wereld beschouwd.

1. vooroordeel
2. interruptie
3. genre
4. federatie

Wieneke is vaak ........................ . Als iedereen het ene doet, doet zij juist het andere.

1. materialistisch
2. tegendraads
3. abstract
4. diplomatiek

‘Het zijn maar ............... ’, riep de uitgever. ‘Je mag er gerust van afwijken als je dat wilt.’

1. vooroordelen
2. budgetten
3. richtlijnen
4. instituten

Een goed hulpmiddel om je huiswerk te leren, is belangrijke zinnen uit je boek ..................... met een stift.

1. arceren
2. werven
3. verrichten
4. simuleren

De wedstrijd werd sterk beïnvloed door het ......................... oordeel van de scheidsrechter om een penalty te geven.

1. circa
2. actuele
3. subjectieve
4. autoritaire

Peter ........................ dat het misschien een goed idee was om wat minder hard te schreeuwen.

1. bemiddelde
2. suggereerde
3. pretendeerde
4. ontbond

Door beiden wat water bij de wijn te doen, kwamen de onderhandelaars uit de langdurige .......................

1. clausule
2. impasse
3. delegatie
4. interactie

Omdat de speler veel ................. geboekt had, mocht hij een niveau hoger spelen.

1. biografie
2. progressie
3. concept
4. expansie

Mijn zus ................. andermans moeilijkheden altijd, terwijl ze die van zichzelf beschouwt als heuse wereldproblemen.

1. ruïneert
2. bagatelliseert
3. intimideert
4. generaliseert

12. Welk woord ontbreekt?
Het is echt een heerlijke plek. Je kunt daar naar h......... zwemmen, dansen en sporten.

13. Welk woord ontbreekt?
Deze winkel o........... zich van andere winkels doordat hij ook 's nachts open is.

15. Welk woord ontbreekt?
We kunnen meer winst maken door aan p....... te doen: folders uitdelen en advertenties plaatsen.

Vragen?

VRAGEN?

Huiswerk

NuNederlands

• Hoofdstuk luisteren 2 > theorie en opdrachten
• aanvullen eigen woorddossier n.a.v. deze les
• (Hoofdstuk woordenschat 1 indien wenselijk)