16.1 Aangeboren afweer kl/ll

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

16.1. Aangeboren afweer

Afweer

Brandwonden

Waarom gevaarlijk?

Doel 16.1

Je leert het belang van fysieke bescherming tegen schadelijke invloeden van buitenaf kennen bij mensen, dieren en planten 

Eerste verdedigingslinie

Fysieke bescherming:

• Mechanische bescherming (fysieke barriere)
• Chemische bescherming (gifstof, lokstof)

Tegen schadelijke invloeden zoals zonlicht, ziekteverwekkers, vraat.

Mechanische afweer 

Dekweefsel beschermt het interne milieu tegen schadelijke invloeden van het externe milieu.

Bij de mens zijn veel organen deels bekleed met dekweefsel.

Bij dieren heeft de vacht ook een beschermende functie, planten hebben soms stekels/ doornen.

Op welke plekken/ organen is sprake van dekweefsel bij de mens?

Opperhuid

Hoornlaag: laag dode huidcellen, dicht op elkaar.

Vernieuwt zich steeds vanuit de basale cellenlaag.

Beschermt tegen uitdroging, ziekteverwekkers (te droog/ te dicht opeen) en UV licht.

bescherming tegen UV licht: 

Melanocyten : pigment

Melanocyten krijgen uitlopers en dragen pigment over aan keratinocyten (melano-somen)

Melanine (pigment) hoopt zich op rond celkernen

Melanine (pigment) absorbeert UV licht en voorkomt DNA schade

Slijmvliezen

De bekleding van organen (spijsverteringskanaal, urinewegen, longen enz) bestaat uit slijmvliezen: dekweefsel met slijmbekercellen.

Slijmbekercellen produceren

slijm, vaak met anti-bacteriele 

stoffen.

Chemische afweer.

Mechanische afweer bij planten. 

Welke herken je?

Braam, distel, roos, vuurdoorn

Chemische afweer planten

Brandnetel: Mierenzuur – maakt gaatjes in de huid, histamine – verwijdt de bloedvaten, acetylcholine – prikkelt de zenuwen

Chemische afweer planten

Reuzen berenklauw: Furocoumarine – fototoxische stof

wordt actief onder invloed van zonlicht (brandwonden)

 

Chemische afweer planten

Venijnboom: gifstof taxine

zit in de zaadjes, de besjes zijn wel eetbaar.

 

Opdracht (20 min)

- Bestudeer 16.1/maak deze LessonUp

- Maak opdrachten uit Nectar t/m opdr 8 

Waarschuwingsstoffen

Planten waarschuwen elkaar met behulp van waarschuwingsstoffen. Andere planten maken hierdoor beschermende stoffen aan zoals bittere stoffen.

Deze stoffen kunnen op hun beurt ook weer dieren aantrekken: roofvliegen en sluipwespen weten door het vrijkomen van deze stoffen dat er prooidieren op de plant aanwezig zijn (lokstoffen).

Doel 16.1

Je hebt het belang van fysieke bescherming tegen schadelijke invloeden van buitenaf leren kennen bij mensen, dieren en planten 

Begrippen 16.1

dekweefsel, mechanische afweer, opperhuid, lederhuid, slijmvlies,  melanine, chemische afweer

BINAS 21.1

BINAS 80B Dekweefsel dierlijk

BINAS 81A Dekweefsel plantaardig

BINAS 82C Spijsverteringsorganen

BINAS 83A Longen

BINAS 87A Huid

BINAS 84J2 Niet specifieke afweer

Opdrachten

Maak 21.1 opdr. 1 t/m 9 

(antwoorden op Classroom)