H5 Koningen en kruistochten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 5 Koningen en kruistochten

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

De tijd van steden en staten - 1000 - 1500

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de koningen omgingen met ongehoorzame edelen, en op welke manier de Franse koning meer macht kreeg.

Waar komt de naam
kruistochten vandaan?

Waarom werden
Kruistochten georganiseerd?

1. Om het geloof te verspreiden.
2. Om Rome te bevrijden.
3. Om te vechten.
4. Om Jeruzalem te bevrijden.

Wat was de aanleiding (directe oorzaak) voor de eerste kruistocht?

1. Om het geloof te verspreiden.
2. de oproep van de Paus Urbanus II
3. de aanvallen op de Heilige grafkerk in Jeruzalem
4. de aanvallen op de pelgrims die op bedevaart naar Jeruzalem gingen

Wat past NIET
bij kruistochten

1. Er vielen veel doden.
2. Het Heilige Land werd tijdelijk veroverd.
3. Het waren handelsreizen.
4. De reis duurde jaren.

Noem drie gevolgen van de kruistochten

Wat weet je nog van...
leenmannen?

De Guldensporenslag (1)

• De graaf van Vlaanderen, een rijk gewest, was leenman van de Franse koning
• De graaf trok zich maar weinig aan van de Franse koning.
• De koning stuurde daarom een leger naar Vlaanderen.
• Hij wilde graag dat de rijke Vlaamse steden, zoals Gent en Brugge, zich bij hen zouden aansluiten.
• Daarom beloofde hij hen belastingverlaging als zij zich bij hem zouden aansluiten

Brugge was in de Middeleeuwen een van de rijkste steden van Vlaanderen. Omdat Brugge tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) nauwelijks is beschadigd, kun je ook nu nog (delen van) de middeleeuwse stad bekijken.

De Guldensporenslag (2)

• De belastingverlaging gold niet voor arme burgers. Daarom steunden zij de Vlaamse Graaf.
• In 1302 werd de ruzie uitgevochten. 
• Ondanks minder paarden en wapens werd het Franse ridderleger verslagen
• Na het gevecht vonden de overwinnaars op het slagveld honderden gouden sporen van gesneuvelde Franse ridders. 
• Hieraan dankt deze veldslag de naam Guldensporenslag.

Sporen zijn de kleine metalen punten die ruiters aan hun laarzen dragen om een paard ‘aan te sporen’.

De Guldensporenslag was in 1302.
In welke eeuw was dat?

1. 12e eeuw
2. 13e eeuw
3. 14e eeuw
4. 15e eeuw

wie had(den) de Guldensporenslag gewonnen en wat waren de gevolgen daarvan?

De Honderdjarige oorlog (1)

• De koning van Engeland, Edward III, bezat een enorm gebied in Zuidwest-Frankrijk (Aquatanië).
• Officieel had hij dit gebied in leen van de Franse koning Filips VI: hij was dus leenman van de koning
• Deze wilde het gebied terug hebben. 
• Edward III wilde dit voorkomen (en koning van Frankrijk worden) en stuurde in 1337 zijn leger naar Frankrijk: het begin van de Honderjarige Oorlog

Hoewel hij slechts een leenman was van de Franse koning, was Edward eigenlijk de baas in een stuk van Frankrijk: het rode stuk in het zuidwesten van het land.

De Honderdjarige oorlog (2)

• Hoewel het Franse leger veel groter was, won het Engelse leger de eerste gevechten. 
• In 1356 werd de Franse koning Jan II zelfs gevangen genomen tijdens de Slag bij Poitiers.
• Edward veroverde al snel grote delen van Frankrijk, maar rond 1360 liep het Engelse leger vast en kwam er een wapenstilstand.

De Engelse longbows waren veel effectiever dan de Franse kruisbogen. Met hun grote handbogen konden die in hoog tempo pijlen op de Fransen afschieten, die zelfs een harnas konden doorboren. De Slag bij Crecy (1346) werd daarom door het Engelse leger gewonnen.

De Honderdjarige oorlog (3)

• In de jaren die volgen, laait de strijd regelmatig weer op, waarbij zowel de Engelsen en Fransen veldslagen winnen.
• Rond 1420 ziet het er erg slecht uit voor de Fransen: grote delen van het land zijn door de Engelsen veroverd.
• Een jong Frans meisje, Jeanne d'Arc, weet de Engelsen echter de verslaan bij Orléans: vanaf dat moment worden de Engelsen uit Frankrijk verdreven.
• In 1453 is de Honderdjarige oorlog voorbij.

Rond 1420 hadden de Engelsen grote delen van Frankrijk veroverd.

Jeanne d'Arc

1412-1431

• Toen ze 13 was, hoorde ze stemmen die haar vertelden dat ze de Fransen moest helpen bij de stad Orléans.
• Karel VII gaf haar een leger, waarmee zij de Engelsen versloeg.
• Een paar jaar later werd ze gevangen genomen en aan de Engelsen verkocht.
• Die zeiden dat zij een heks was en verbrandde haar op de brandstapel

Jeanne was een dertienjarig Frans meisjeToen ze dertien jaar was, hoorde ze stemmen in haar hoofd die haar zeiden dat ze de stad Orléans van de Engelsen moest bevrijden. De stemmen kwamen van God, geloofde Jeanne. Zonder het aan haar ouders te vragen, ging ze naar een stad in de buurt. Daar verbleef een Franse generaal, wist ze. Hij stuurde Jeanne naar de Franse koning Karel VII. Deze geloofde haar, en liet Jeanne een grote groep soldaten leiden. Met dit leger had Jeanne, toen pas zeventien jaar, veel succes. Maar een jaar later werd ze gevangengenomen en aan de Engelsen verkocht. Die sloten haar op en begonnen een rechtszaak tegen haar. Volgens de rechter waren de stemmen die Jeanne hoorde van de duivel en was ze dus een heks. Daarom werd ze levend verbrand.

Jeanne d'Arc

1412-1431

• Dit Franse meisje hoorde stemmen die haar vertelden dat ze de Fransen moest helpen bij de stad Orléans.
• De Franse koning gaf haar een leger, waarmee zij de Engelsen versloeg.
• Een paar jaar later werd ze echter gevangen genomen en aan de Engelsen verkocht.
• Die zeiden dat zij en heks was en verbrandde haar op de brandstapel

Jeanne krijgt een visioen

Jeanne wordt verhoord

Slag bij Orléans

Jeanne op de brandstapel

Gevolgen van de oorlog

• De Fransen hadden de Honderdjarige Oorlog gewonnen.
• Na de oorlog nam de macht van koning toe. Hij wilde niet meer afhankelijk zijn van onbetrouwbare leenmannen, tijdens een oorlog of voor inkomsten.
• Hij kwam met nieuwe belastingen en wilde goede handel.
• Frankrijk werd hierdoor een land waarin de koning de machtigste man was. 
• Hij bepaalde vanuit zijn hoofdstad wat er gebeurde. Dit noem je centralisatie.

Lodewijk XI was een koning die zijn enorm veel macht en invloed kreeg. ZIjn tegenstanders noemden hem wel eens 'een spin'. Omdat hij zijn tegenstanders in 'een web van macht' ving.

De Honderdjarige Oorlog heeft 100 jaar geduurd.

1. waar
2. niet waar

Er is écht meer dan 100 jaar gevochten.

1. waar
2. niet waar

aan de slag: 

H5.4: maak de vragen: 3, 8, 9 en 10

Wat hoort allemaal bij staatsvorming?

(H5.3) Wat waren de gevolgen van de 100-jarige oorlog?

1. Fr. won, in Fr. werd het parlement belangrijk
2. EN. won, in EN. werd het parlement belangrijk
3. Frankrijk won, de Fr koning werd machtiger
4. EN. won, de Engelse koning werd machtiger

Lodewijk de Spin

• Lodewijk hield als een spin alles in zijn 'web' in de gaten
• Onder Lodewijk XI wordt Frankrijk langzaam een nationale staat

Nationale staat

• Een staat waarin de mensen het gevoel hebben dat ze een eenheid vormen.
  
• De bevolking heeft dezelfde taal, dezelfde cultuur, soms ook dezelfde godsdienst.
  

Wat wilde Lodewijk XI NIET bereiken met zijn centralisatie maatregelen?

1. De macht van de adel breken
2. Zorgen voor een centraal bestuur
3. Zijn eigen macht uitbreiden
4. Zijn land vergroten

De Honderdjarige Oorlog en de centralisatie van de Franse koningen zorgden voor nationalisme en staatsvorming in Frankrijk en Engeland leg dit uit.

oefenen met vragen H4 en H5

De vroege Middeleeuwen duren van ... tot ...

1. 400-1000
2. 500-1000
3. 600-1000
4. 1000-1500

In welk jaar werd Karel de Grote gekroond door paus Leo 3e?

1. 800
2. 801
3. 802
4. 803

Waardoor ontstonden de Middeleeuwen in West-Europa?

1. Allerlei volken gingen verhuizen
2. De arabieren vielen het Oost-Romeinse Rijk aan
3. Door de val van het West- Romeinse Rijk
4. Door de val van het Oost-Romeinse Rijk

Wat waren gevolgen van het feodale stelsel?

1. Koning werd te machtig
2. Versnippering in het rijk
3. Iedereen steunde de koning trouw
4. Niemand wist meer wie de leenheer was

Karel de Grote werd een van de machtigste leiders in de Middeleeuwen. Van welk volk was hij?

1. Friezen
2. Franken
3. Bataven
4. Galliërs

Wat is de beste reden waardoor het leenstelsel niet altijd werkte?

1. Leenmannen waren vaak jaloers op elkaar
2. Leenheren waren vaak jaloers op elkaar
3. Door jaloezie werd het onderlinge vertrouwen geschaad. Men ging het land besturen zoals zij dat zelf wilden.
4. Door jaloezie werd het onderlinge vertrouwen geschaad. Men ging het land besturen zoals zij dat zelf wilden en voerden dan vaak oorlog.

Een horige behoorde tot de ... stand.

1. 1e stand
2. 2e stand
3. 3e stand

Wat is geen voorbeeld van een herendienst?

1. Grachten graven
2. Bruggen bouwen
3. Reparaties aan het kasteel
4. Voedsel verbouwen

Wat was de belangrijkste reden waarom men het drieslagstelsel ging toepassen?

1. Meer oogst
2. Meer verschillende gewassen tegelijk verbouwen
3. Gewassen eerlijker verdelen over de landbouwgrond
4. Om te zorgen dat de landbouwgrond vruchtbaar bleef

Welk van de volgende plichten hoorden niet bij een leenman?

1. Trouw zweren aan de koning
2. Herendiensten verrichten
3. Het gebied van de koning besturen
4. Recht spreken in het gebied van de koning

Wat is de belangrijkste reden waardoor de kerk voor de Middeleeuwers zo belangrijk was?

1. Men was met geweld gekerstend aan het einde van de Romeinse tijd
2. Men kon nog niet lezen, ze konden niet zelf op zoek naar antwoorden
3. Het Christendom was het enige dat de verschillende volken samenbracht

Wat heeft de Christelijke kerk over de standensamenleving gezegd?

1. God heeft de 3 standen gemaakt
2. God is het niet eens met de 3 standen, ieder is gelijk
3. De 3 standen kloppen niet, God is de 1e stand

De kerstenings-tochten van Bonifatius eindigden niet allemaal even goed.Wat gebeurde er met Bonifatius?

1. Bonifatius kreeg ze er flink van langs!
2. Bonifatius keerde zich af van het christendom
3. Bonifatius leerde een mooie vrouw kennen. Dat mocht niet van het christelijke geloof
4. Bonifatius werd vermoord

Hoofdstuk 5 gaat over de hoge Middeleeuwen. Wanneer vonden de hoge Middeleeuwen plaats?

1. 500-1000
2. 700-1200
3. 1000-1500
4. 1000-1600

In hoofdstuk 4 woont bijna iedereen op het platteland, in hoofdstuk 5 (1000 n.Chr) veranderd dit. Waardoor komt dat?

1. Het wordt erg druk op het platteland, mensen gaan verhuizen naar de stad
2. Het is erg onrustig op het platteland, mensen verhuizen naar de stad voor bescherming
3. Er komen betere vervoersmiddelen waardoor niet meer iedereen op het platteland hoeft te wonen
4. De landbouwoogsten leverden meer op, niet iedereen hoefde meer boer te zijn. Men ging andere beroepen uitoefenen.

Na het jaar 1000 werd het veiliger in Europa. Wat nam hierdoor toe?

1. Handel
2. Bevolkingsgroei
3. Het verschillende aantal beroepen
4. Landbouwopbrengsten

Wat was GEEN gevolg van de slag bij Hastings?

1. Koning Edward sterft kinderloos
2. De Franse edelen krijgen grond in Engeland
3. Graaf Harold kreeg een pijl in zijn oog en stierf
4. Willem de Veroveraar wordt koning van Engeland