Les 11 - Het vertellen van verhalen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma komende weken

Proza

Hoofdstuk 11 t/m 16, pagina 160-183

Toets van 100 minuten, telt 3x

Verhaalanalyse

Verhaal schrijven

Doel van de les

Je weet welke begrippen je kunt gebruiken om een verhaal te analyseren

Je kunt een verhaal schrijven met behulp van verschillende literaire technieken

Grondelementen van elk verhaal

• Personages
  
• Gebeurtenissen
  
• Vertelperspectief
  

Personages

Hoofdpersonen

• Complete karakters, 
• Round characters 
• Geloofwaardig, maken een ontwikkeling door
• Je krijgt (soms) toegang tot het innerlijk, geheimen etc. 
  
  

Bijfiguren 

• flat characters
  
• Nauwelijks uitgewerkt

Personages

Expliciete karakterisering

• Verteller geeft direct informatie
• Techniek: 'telling'
  
  

Impliciete karakterisering 

• De lezer ontdekt zelf het karakter van het personage
  
• Techniek: 'showing'

Gebeurtenissen

Handelingen in het verhaal, plot, verhaalgeschiedenis

Vaak voorkomende verhaalstructuur: iemand streeft naar een bepaald doel, wordt tegengewerkt en wordt geholpen. Hij behaalt zijn doel. De weg die hij heeft afgelegd, heeft hem veranderd.

Technieken om de chronologie te doorbreken

• Flashback
  
• Flashforward
  

Causaliteit

Alles hangt met alles samen

Logisch verband tussen oorzaak en gevolg

Tijd en ruimte

Vier jaar later kocht Jaap een nieuwe fiets. 

• Vertelde tijd = vier jaar
  
• Verteltijd = één zin
  

Tijdsvertraging

• Iets heel uitgebreid beschrijven zodat de lezer in spanning blijft
  

Ruimte

• Bepalend voor de sfeer
  
• Bepalend voor de dramatische handelingen
  

Vertelperspectief

Ik-verteller

• Belevende ik. Neemt zelf deel aan het verhaal. Dit is een subjectief perspectief. Onbetrouwbaar perspectief. 
  
• Vertellende ik. Vertelt over de gebeurtenissen. 
  

Personale verteller

• Hij/zij-verteller. Niet merkbaar aanwezig. Enkelvoudig of meervoudig perspectief. 
  

Alwetende verteller

• Auctoriale verteller. Staat boven het verhaal. Weet alles. Verleden, heden en toekomst. 
  
• Kan aanwezig of afwezig zijn. In het laatste geval spreken we van neutraal perspectief. 
  

Stijl

Hoe gebruikt de schrijver de taal om het verhaal te vertellen?

Sober, ironisch, poëtisch, metaforisch, zwierig, hoekig, mooi, lelijk, saai, etc.

Werkfase

1. Pak je laptop
   
2. Log in bij lessonup.app
   
3. Beantwoord de vragen. Er staat op welke pagina van je handboek je het antwoord kunt vinden.
   
4. Je kunt de vragen ook op papier maken

Welke drie soorten vertellers zijn er? (zie p. 162)

Welke technieken gebruiken schrijvers en filmmakers om af te wijken van een strikt chronologische volgorde? (zie p. 161)

Als de alwetende of auctoriale verteller niet op de voorgrond treedt en geen commentaar geeft, hoe noemen we dat perspectief? (zie p. 162)

Hoe betrouwbaar is een belevende ik? (zie p. 162)

Hoe kun je stijl omschrijven? (zie p. 162)

Hoe noem je de hoofdpersonen van een verhaal? (zie p. 160)

Hoe noemen we de gebeurtenissen in een verhaal ook wel? (zie p. 160)

Hoe wordt de hij/zij-verteller ook wel genoemd? (zie p. 162)

Kun je de verteller van een verhaal gelijkstellen met de schrijver? (zie p. 162)

Waarom kiezen mensen ervoor om hun boodschap in een verhaal over te brengen? (zie p. 160)

Waarom kiezen wetenschappers ervoor om hun boodschap in een verhaal over te brengen?

Wat betekent 'expliciete karakterisering'?

Wat is 'showing' als het gaat om het karakter van een personage? (zie p. 160)

Wat is 'telling'? (zie p. 160)

Wat is een ander woord voor de 'alwetende' verteller? (zie p. 162)

Wat is het kenmerk van de auctoriale verteller? (zie p. 162)

Wat is het verschil tussen vertelde tijd en de verteltijd? (zie p. 161)

Wat is het voordeel kennis te hebben van muziek, literatuur of mensen? (zie p. 160)

Wat is tijdsvertraging? (zie p. 161)

Wat voor rol kunnen ruimtes spelen in een film of boek? (zie p. 161)

Wat wordt bedoeld met 'impliciete karakterisering'? (zie p. 160)

Wat zijn de grondelementen van een verhaal? (zie p. 160)

Wat zijn flat characters? (zie p. 160)

Welke twee vormen heb je bij een ik-verteller? (zie p. 162)