3M 3.8 DNA-technieken

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Startopdracht - Zelfstandig stil 

Schrijf het antwoord op in je schrift:

Leg uit hoe nieuwe soorten kunnen ontstaan.

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Je jas hang je over je stoel
4. Pak je boek, schrift + pen

Antwoord

Leg uit hoe nieuwe soorten kunnen ontstaan.

1. Isolatie

2. Variatie van een bepaalde erfelijke eigenschap

3. Erfelijke eigenschap is erfelijk

4. Natuurlijke selectie; de best aangepaste

organismen kunnen zich het beste voortplanten. 

Ontstaan nieuwe soorten

Als nieuwe vormen van een soort zich niet meer onderling kunnen voortplanten dan is er sprake van een nieuwe soort.

Dit kan door gebeuren door:

isolatie / mutatie.

Programma

• Herhaling kruisingen --> oefenopgave
• Leerdoelen 3.8
• Introductie video Genetische manipulatie --> 2 minuten
• Uitleg basisstof 8 --> DNA-technieken
• Video Knippen en plakken in het DNA --> 1,5 minuut. 
• Video Crispr-Cas --> 9,5 minuten
• Opdrachten maken
• Afsluiting --> leerdoelen checken
  

Thema 3 Erfelijkheid en evolutie

3.1 Genotype en fenotype

3.2 Genen

3.3 Kruisingen

3.4 Stambomen

3.5 Variatie in genotypen

3.6 Evolutie

3.7 Verwantschap

3.8 DNA technieken

Leerdoelen 

• Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.
  

Vraag jezelf steeds af: 

Wat vind ik hier van? 

Is dit vooruitgang of gaat dit te ver?

Biotechnologie

= Technieken waarbij levende organismen worden gebruikt om producten voor mensen te maken. 

Voorbeeld van traditionele biotechnologie waar géén DNA-technieken wordt gebruikt.

Voedselproductie met schimmels en bacteriën, bijvoorbeeld:

- brood, bier en wijn met gist (= schimmel)

- yoghurt en zuurkool met bacteriën.

Genetische modificatie (GMO)

  = verzamelnaam voor technieken waarbij DNA wordt veranderd / verplaatst. 

Organismen die genetisch gemodificeerd zijn, noem je

transgeen.

Meestal gebruiken mensen bacteriën of 

schimmels, maar planten of dieren kan ook. 

Recombinant-DNA technieken

= DNA overbrengen van de ene naar de andere soort.

--> bacteriën krijgen gen ingebracht dat verantwoordelijk is voor de productie van insuline --> maken daardoor insuline voor medicijn suikerziekte (diabetes).

Crispr-Cas

techniek

• Hiermee kan je heel nauwkeurig DNA 'knippen' (verplaatsen in ander organisme) en 'plakken'.
• Vorm van gene-editing = techniek om genen te repareren, te verwijderen of juist toe te voegen in het DNA van een organisme.

Gebruikt voor gentherapie --> ziekte-veroorzakend gen repareren of vervangen door gezond gen.

Crispr-Cas zorgde voor opschudding in de Corona-pandemie.

Andere DNA technieken: Vergelijk DNA bij oplossen misdaden 

• Elk mens heeft zijn eigen unieke DNA. Deze kan je halen uit de cellen in je bloed, sperma, huidschilfers, haar enz.

• Het zichtbaar maken van het DNA als                                                     een patroon van strepen en banden.

• Uit het DNA kan het fenotype en 

     genotype achterhaald worden.

Huiswerk

Lezen 3.8

Maken opdracht 1, 2, 4 en 6 t/m 8

Herhalen en/of extra oefenen

Oefeningen erfelijkheid

Oefeningen evolutie

Playlist uitlegvideo's 

Effectief leren video's

Leerdoelen 

• Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven.
  

Vraag jezelf steeds af: 

Wat vind ik hier van? 

Is dit vooruitgang of gaat dit te ver?

Sleep de begrippen naar de juiste omschrijving

Verzamelnaam voor technieken waarbij DNA wordt veranderd / verplaatst.

Technieken waarbij DNA van de ene soort overgebracht worden naar een andere soort.

De verzamelnaam van technieken waarbij men organismen gebruikt op producten voor de mens te maken

Een organisme dat genetisch gemodificeerd is.

Genetische modificatie

Recombinant-DNA-technieken

Biotechnologie

Transgeen