P4.3 Leven op het platteland 2021

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom

1. Terugblik
2. Instructie P4.3 (leerdoelen/begrippen)
3. Evalueren(doe je later)
   
4. Huiswerk   
   

Terugblik

H4 Vorsten, monniken en boeren

Oriëntatie

- tijdvak

- periode

- jaartallen

Tijd van monniken en ridders

(vroege) middeleeuwen

500-1000

Problemen vanaf de 4e eeuw

Gevolg:

• In 395 werd het Romeinse Rijk in 2 delen gesplitst.

Problemen vanaf de 4e eeuw

• Te klein leger
• Minder voedsel en belasting
• Slecht bestuur

Gevolg:

• In 395 werd het Romeinse Rijk in 2 delen gesplitst.

De volksverhuizingen

• De Hunnen uit Azië plunderden Europa
• Volgen gingen op de vlucht. Dit noem je volksverhuizingen
• Bescherming in Romeinse Rijk

Gevolg:

De volksverhuizingen

• De Hunnen uit Azië plunderden Europa
• Volgen gingen op de vlucht. Dit noem je volksverhuizingen
• Bescherming in Romeinse Rijk

Gevolg:

• Romeinen konden volken niet tegenhouden
• Romeinse keizer werd afgezet
• West-Romeinse Rijk viel uit elkaar (476)
• Handel en steden verdwenen
• In Europa ontstonden kleine koninkrijkjes
• De middeleeuwen begon

4 redenen voor de problemen in het Romeinse rijk.
Welke reden hoort er niet bij?

1. Het leger was te klein om alle grenzen te bewaken
2. De belastingen waren te hoog
3. Er was steeds ruzie over de opvolging van de keizer
4. Er was voldoende voedsel

Bekijk deze landkaart

Welk deel van het Romeinse
Rijk had het meeste last van
de volksverhuizing?

1. West-Romeinse Rijk
2. Oost-Romeinse Rijk

In welk jaar viel het West-Romeinse Rijk definitief?

1. 476 na Christus
2. 1453 na Christus
3. 476 voor Christus
4. 1453 voor Christus

De late middeleeuwen duren van ...

1. 500 - 1000 na Christus
2. 1000 - 1500 na Christus
3. 500 - 1500 na Christus
4. 476 - 1453 na Christus

Welke gebeurtenis zie je op de achtergrond?

1. De doop van koning Clovis
2. De kroning van Karel de Grote
3. De doop van Karel de Grote
4. De kroning van koning Clovis

Einde 

Terugblik

Instructie 4.3

4.3 Leven op het platteland 

Hoe was het leven op het platteland?

Je moet kunnen uitleggen: 

• Hoe het hofstelsel werkte 
  
• Welke rechten en plichten daarbij hoorden 
  
• Welke middelen van bestaan er waren in de vroegmiddeleeuwse samenleving  
  

Begrippen:

• autarkie(alleen VWO)
• domein
• horigen
• herendiensten
• hofstelsel
• Extra (standensamenleving, komt ook in P4.4 terug)

Agrarische economie

• Rond 500, na val West-Romeinse Rijk, verdwenen de steden
• Ontstaan agrarische samenleving =  samenleving waarin bijna    iedereen als boer leeft
• Geen eenheid + vaak oorlog = slecht voor handel
• Vraag naar gespecialiseerde producten stopte (geen nijverheid)
  

Ontstaan domein

• Hierdoor weinig handel + muntgeld niet meer gebruikt

• Stedelingen trokken naar platteland --> daar voedsel  verbouwen 
• Oorlog & plunderingen door volksverhuizing en verdwijnen Romeinen.  
• Men moest bescherming zoeken bij een machtige boer
• Machtige boer: versterkte boerderij + gewapende knechten 
• In ruil voor bescherming moesten kleine boeren land afstaan

Tijdens het Romeinse Rijk

Steden

Landbouw

Bestuur

Leger

Na het Romeinse Rijk

Steden

Landbouw

Bestuur

Leger

Ontstaan domein

• De machtige boeren kregen steeds meer grond
• Heer van een domein=gebied waar een heer de baas was en waarvan hij de inkomsten kreeg.  
• Volledig autarkisch ingericht=zelfvoorzienend
• Vb: molen/brouwerij/smidse/visvijver/kerk

Hofstelsel: 

Indeling van een domein

3 delen:

1. Woeste grond --> bossen, rivieren --> leverde hout en vis
2. Vroonland: Land gebruikt door heer --> Boerderij + opbrengsten       voor de heer 
3. Hoeveland: Woon en werkplaats horigen: Boer die geen eigen grond had

Leven op het platteland

Hoeveland

Vroonland

Woeste gronden

Horigheid

• Domein --> verschil tussen heer en boeren
• Heer --> militaire verdediging
• Boer --> landbouw

• Tussen boeren onderling ook onderscheid:
• Horigen & vrije boeren
• Wat zou het verschil kunnen zijn? 

Horigen

• Grond afgestaan aan heer
• In ruil voor bescherming en gebruik hoeveland -->deel opbrengst afstaan (denk aan eieren, graan, boter). 
• Ook allerlei klusjes doen --> herendiensten:
• VB: vroonland bewerken, hoeve onderhouden 

• Je mocht domein niet verlaten zonder toestemming heer

Vrije boeren 

• Eigen stukje land
• In tijd van oorlog meevechten met domeinheer 

• Kostte tijd en geld --> eigen wapenuitrusting betalen 

• Vrije boer zijn had dus niet alleen voordelen...

Wat is het hofstelsel?

= 

Economisch systeem waarbij een heer de horigen in zijn gebied beschermde, in ruil voor herendiensten en een deel van de opbrengst van het land.

0

0

Standensamenleving/Middeleeuwen

“ Zij die bidden, zij die vechten en zij die ploegen.”

1. 1e stand : geestelijken
2. 2e stand: adel
3. 3e stand: boeren

(geen handelaren/ambachtslieden)

Einde

Instructie

Evaluatie: wat heb je onthouden?

Een horige is ...

1. een boer die eigen grond bewerkt
2. een boer die moest werken voor een heer
3. iemand die gehoorzaam is aan God
4. iemand die in dienst is van de kerk

Wat hoort niet bij het hofstelsel ?

1. Heer
2. Horige
3. Domein
4. Geestelijke

Wat is de juiste indeling van de standen tijdens de middeleeuwen?

1. 1e geestelijken 2e boeren 3e adel
2. 1e boeren 2e adel 3e geestelijken
3. 1e geestelijken 2e adel 3e boeren
4. 1e adel 2e geestelijken 3e boeren

Einde

Evaluatie

Huiswerk

Bekijk de ontdekkingsplaat bij 4.3  online

Lees de leerteksten van 4.3 

Maak opdrachten  van 4.3: opdracht 1 t/m 4 + 7 en 8

Flitskaarten oefenen online

Test jezelf van 4.2 

Tekst