24-25 VWO6 H1 P3

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Aarde - Landschapszones

Par. 1.3

Landdegradatie

Leerdoelen par. 1.3

Na deze les

• ken je de verschillende vormen van landdegradatie;
• begrijp je hoe landdegradatie verschilt per landschapzone;
• begrijp je hoe duurzaam landgebruik landdegradatie afremt;
• kun je landdegradatie relateren aan menselijke activiteiten.

Welke ingrepen heeft de mens gedaan om de bodem in de volgende situaties te optimaliseren?

 

te droge grond

 onvruchtbare grond

 veel reliëf

 

te droog

onvruchtbaar 

veel reliëf

irrigatie 

bemesting

 

aanleg terrassen

Kunstmest > chemische vruchtbaarheid

Dierlijke mest > chemische en fysische vruchtbaarheid

Landdegradatie: 

alle veranderingen in het landschap die het vermogen van bodem en grond om gezond voedsel en andere natuurlijke hulpbronnen te produceren verminderen. 
 

landdegradatie

Na hevige regenval spoelt de humushoudende bovenlaag van de bodem weg.

Dit heet ...

bodemerosie

In zeer droge gebieden kan door het verdampen van (grond)water een zoutkorst ontstaan.

Dit heet ...

verzilting

Wat is het verschil tussen erosie en bodemerosie?

Verschil:

Van erosie is sprake wanneer: stromend water, bewegend ijs of de wind materiaal wegschuurt. 

Van bodemerosie is sprake wanneer: de humushoudende bovenlaag wordt weggeschuurd. 

Bodemerosie is een natuurlijk proces.

  

Versnelde bodemerosie ontstaat wanneer de grond onbedekt raakt door menselijke activiteiten.

Door welke drie activiteiten op de foto’s raakt de grond onbedekt?.

De 3 activiteiten zijn:

overbeweiding 

ontbossing

akkerbouw

Akkerbouw kan leiden tot versnelde bodemerosie.

vooral bij monocultuur

Oplossing op foto:

strip-cropping en werken langs de hoogtelijnen

Oplossingen:

- strip cropping

- evenwijdig aan hoogtelijnen ploegen

- weinig ploegen

- resten van gewassen laten liggen

- bomen dwars op de windrichting

Verzilting door irrigatie >

drie soorten irrigatie

Geulirrigatie

1. Water wordt door gegraven geulen gespoeld;
2. water infiltreert;
3. veel water wordt niet door planten opgenomen > grondwaterpeil stijgt;
4. door kleine openingen wordt het grondwater omhoog gezogen (capillaire werking van de grond);
5. het grondwater dat kleine hoeveelheden zout bevat verdampt en het zout blijft achter;
6. na verloop van tijd ontstaat een zoutkorst.

Beregening

Beregenen is een andere irrigatietechniek met vergelijkbare gevolgen. 
Net als bij geulirrigatie: 

- verdampt een groot deel van het water direct,
- verdampt veel water na infiltratie en oplossen van zouten in de grond, 
- leidt dat tot verzilting.

Druppelirrigatie

Door middel van druppelirrigatie wordt er net zoveel water naar de plantenwortel geleid als deze kan opnemen:

- er zal vrijwel geen water dieper infiltreren of verdampen;

- het grondwater zal nauwelijks stijgen;

- dit leidt dus niet tot verzilting. 

Het is de beste manier van irrigatie, maar vraagt wel om een investering.

Wat valt je op?

Geef aan hoe deze situatie kan leiden tot landdegradatie. 

Geef aan hoe de stijgende welvaart invloed kan hebben op de hoeveelheid landdegradatie in Brazilië.  

Wat valt je op?

Is dit verstandig?

Niet elke landschapszone is even gevoelig voor landdegradatie.

Welke gebieden zijn extra gevoelig
wanneer mensen landbouw gaan bedrijven?

Extra gevoelig zijn ...

gebieden met grote droogte

reliëfrijke gebieden

gebieden met een hoge neerslag-intensiteit

Kans op herstel verschilt

Meer kans op herstel:

     - bodem met veel voedingsstoffen

     - klimaat verschaft voldoende vocht

Minder kans op herstel:

     - arme (weinig voedingstoffen) bodems

     - weinig nuttige neerslag

Intensieve landbouw zorgt voor uitputting

Oplossing:
  

duurzaam

landgebruik

Leerdoelen gehaald?

Na deze les

• ken je de verschillende vormen van landdegradatie;
• begrijp je hoe landdegradatie verschilt per landschapzone;
• begrijp je hoe duurzaam landgebruik landdegradatie afremt;
• kun je landdegradatie relateren aan menselijke activiteiten.

Aan de slag!

- Lees par. 1.3 goed door

- Maak de bijbehorende vragen

- Maak de hoofdvraag