3.1 De welvaart neemt toe in Nederland deel 2 blz. 72 t/m 75

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC - Nederland 1948 - 2008

HC - Nederland 1948 - 2008

Tijd van televisie en computers, vanaf 1950

HC - Nederland 1948 - 2008

45. de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de

daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog;

46. De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.

47. de eenwording van Europa 

48. de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot

ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen

49. De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

Kenmerkende aspecten bij deze historische context

Tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Waar gaat dit thema over?

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

3.1 De welvaart neemt toe in Nederland

Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland van 1948 tot 1978?

3.2 Van multicultureel naar groeiende verdeeldheid

Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland van 1978 tot 2008?

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

3.1 De welvaart neemt toe in Nederland

Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland van 1948 tot 1978?

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

3. 75 Hoe heet de politiek waarnaar deze spotprent verwijst?

• Geleide loonpolitiek

3.76 Noem twee gevolgen die deze politiek had?

1. Nederland kon sneller heropgebouwd worden na de Tweede Wereldoorlog, vanwege de besparingen;
2.  Van dezelfde besparingen kon de verzorgingsstaat opgebouwd worden.

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Ontstaan van de consumptiemaatschappij

Door de succesvolle wederopbouw konden de lonen vanaf 1960 stijgen.

De koopkracht steeg en Nederland werd een consumptiemaatschappij

gevolgen

• Mentaliteitsverandering; niet alleen maar werken, ook genieten.
• Andere rol vrouwen; minder tijd nodig voor huishouden (wasmachine, droger enz.), vrouwen gingen meer werken.
• Verstedelijking; in de stad was meer te beleven, meer voorzieningen.
• Toenemende mobiliteit; steeds meer mensen konden een auto betalen. toename woon- werkverkeer.

Toename welvaart en vrijetijd zorgen ook voor een toemane in toerisme.

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Verzuiling en ontzuiling

De Nederlandse samenleving was tot aan de jaren 60 sterk verzuild.

Met de uitbreiding van het kiesrecht (begin 20e eeuw), kregen verschillende groepen in de maatschappij politieke macht.

Groepen oneens met elkaars opvattingen, en probeerden onderling contact tot een minimum te beperken.

Elke groep leefde in zijn eigen bubbel; zuil. Het leven speelde zich af binnen die zuil. Eigen krant, radio- en tv-zender, (sport)club) enz.

"Twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen"

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Verzuiling en ontzuiling

De zuilen maakten de Nederlandse maatschappij overzichtelijk en duidelijk voor iedereen. 

Vooral politiek werkte dit goed. Verkiezingen waren voorspelbaar omdat mensen binnen hun zuil stemden.

Maar...

In de jaren 60 verandert de Nederlandse cultuur snel.

Traditionele normen en waarden worden, vooral door jongeren, ter discussie gesteld. Het brave Nederland werd rebelser.

Radio Veronica

In 1960 werd de zeezender Vrije Radio Omroep Nederland, kortweg Veronica, opgericht. Deze illegale radiozender wilde een tegengeluid laten horen ten aanzien van de officiële katholieke en protestantse radio-omroepen en was vooral populair onder jongeren.

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Verzuiling en ontzuiling

Oorzaken ontzuiling:

TV - werkt verbindend: door familieprogramma's van bijv. de TROS zag men steeds meer de overeenkomsten met mensen uit andere zuilen.

Groeiende welvaart - mensen komen meer in aanraking met mensen uit andere zuilen: uitstapjes, bioscoop, disco.

Economische groei en sociaal vangnet - zorgen voor vertrouwen in de toekomst en elkaar

Secularisatie - Kerk van oudsher sociaal vangnet, nu minder belangrijk. Mensen werden minder actief in de kerk, dit werkte de ontzuiling in de hand (denk aan katholieken en protestanten)

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Verzuiling en ontzuiling

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Vragen

3.13 Waarom was de Nederlandse maatschappij in de eerste helft van de 20e eeuw verzuild?

• Elke maatschappelijke-politieke stroming had vanaf eind 19e eeuw een eigen ‘zuil’ ingericht, waarbinnen de aanhangers van die groep hun leven gezamenlijk vormgaven zonder te veel met andere zuilen geconfronteerd te worden. Dit paste bij de toen nieuw ontwikkelde democratie, en zorgde voor een relatief rustige samenleving waarin verschillende geloven en stromingen elkaar niet in de weg liepen.

3.15 Wat hebben ontkerkelijking en ontzuiling met elkaar te maken?

• Door de ontkerkelijking verviel de noodzaak voor gescheiden protestantse en katholieke zuilen. Dat bracht vervolgens het hele systeem van verzuiling aan het wankelen.

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Jongerenculturen

In de jaren 50 kwam er voor het eerst een beweging op gang waarin jongeren zich massaal afzetten tegen de leefwijze van hun ouders.

Oorzaak - welvaart en opkomst tv en radio omroepen zoals Veronica.

De rebelse jeugd werd als een probleem gezien.

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Jongerenculturen

Verschillende jongerenculturen

Nozems - hangjongeren te herkennen aan leren jasjes en bromfietsen, luisterend naar Rock-'n-roll en zich afzettend tegen oudere generatie. 

Hippies - Ontstaan in California, met hun vredelievende motto 'make love, not war'. Verzette zich tegen oorlog, bekrompenheid en onrecht. Liefde!

Provo's - typisch Nederlands. Anarchisten die zich afzetten tegen traditionele gezag. Accepteerden sowieso geen gezag, en wilde verandering brengen in Nederland

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Jongerenculturen

De invloed van de jongerenculturen werd steeds sterker. Dit uitte zich op verschillende manieren.

• Mode - spijkerbroeken, leren jasjes, minirokken.
• Muziek - Elvis, Chuck Berry en The Beatles)

• Maatschappelijke onvrede - Koude oorlog (Vietnam), hadden de 'grote mensen' hun lesje niet geleerd van WOII?
• Woningnood - Krakersrellen, studenten eisen woningen.
• Politiek - Gevestigde partijen krijgen nieuwe concurrentie; zuildoorbrekend.

Mede onder invloed van de rebelse en activistische jeugd kreeg Nederland een vrijere, meer democratische en minder strikte cultuur.

Het politieke landschap veranderde mee met de tijd. Naast de traditionele partijen van elke maatschappelijke zuil ontstond in 1966 bijvoorbeeld een nieuwe politieke partij, D66. Deze partij wilde de inspraak van alle burgers, ook jongeren, in de democratie vergroten.

3.17. Waarom zetten jongeren zich juist in de jaren 60 zo af tegen de oudere generatie en het
 gezag? Verwerk in je antwoord de volgende elementen:
 - de Tweede Wereldoorlog;
 - de Koude Oorlog;
 - de groeiende verwachtingen voor een welvarend en gelukkig leven

• Deze generatie jongeren vond dat ‘de grote mensen’ (politici, maar ook bijvoorbeeld ouders en leraren) meer geleerd hadden moeten hebben van de Tweede Wereldoorlog. Zij hadden meer hun best moeten doen om wereldvrede te bewerkstelligen. In plaats daarvan was de Koude Oorlog ontstaan, waar een grote dreiging van uitging. Jongeren waren hier boos en teleurgesteld over. Tegelijk hadden ze hoge verwachtingen van het leven. De groeiende welvaart en de consumptiemaatschappij zorgden ervoor dat ze het leven tegemoet gingen als één groot avontuur. De generatie van hun ouders ging niet alleen daar niet in mee, maar gooide met de Koude Oorlog ook roet in het eten. Daarom zetten jongeren zich wereldwijd sterk tegen de volwassenen en de politieke elite af

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Vragen

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Tweede feministische golf

Tegelijk met de rebelse jongerencultuur kwam ook de tweede feministische golf op gang.

Eerste feministische golf - vrouwenstemrecht

Tweede feministische golf - gelijkheid tussen man en vrouw. In de jaren 50 vrouwen volgens de wet nog handelingsonbekwaam! 

• geen bankrekening openen
• geen grote aankopen doen
• moeilijk scheiding aanvragen
• Ontslagen als ambtenaar bij krijgen kinderen
• zorgen voor kinderen

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Tweede feministische golf

Ook probeerde de tweede feministische golf de strenge seksuele moraal te doorbreken.

Seks voor huwelijk was taboe

Seks 'plicht' voor getrouwde vrouw

Taboe op seks voor het huwelijk werden in de jaren 60 en 70 grotendeels doorbroken dankzij betere anticonceptie

Activistische bewegingen zoals Dolle Mina streden voor recht op abortus. 'baas in eigen buik'

Anticonceptie gaf vrouwen meer vrijheid - later beginnen met kinderen, aantal beperken, meer mogelijkheden aangaande studie en werk.

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Tweede feministische golf

• Handelingsonbekwaamheid van getrouwde vrouwen werd in 1957 uit de wet geschrapt. 
• Abortus werd in 1984 gelegaliseerd

• Verkrachting binnen huwelijk is sinds 1991 strafbaar

Tweede feministische golf bereikt niet al haar doelen. Volledige gelijkheid tussen mannen en vrouwen bleef uit. 

Vrouwen verdienen gemiddeld nog altijd minder geld, huishoudelijke taken worden grotendeels nog steeds gedaan door vrouwen en seksueel geweld is ook nu nog een probleem.

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Vragen

• 3.22. Waarin is de tweede feministische golf wel geslaagd en waarin niet?
• De tweede feministische golf had als doel vrouwen juridisch en maatschappelijk gelijkwaardig te laten zijn aan mannen. In een aantal opzichten is dit doel behaald. Handelingsonbekwaamheid van getrouwde vrouwen werd bijvoorbeeld uit de wet geschrapt; abortus werd gelegaliseerd en verkrachting binnen het huwelijk werd strafbaar gemaakt. Daardoor hebben vrouwen nu veel meer vrijheid en rechten dan voor de tweede feministische golf. Maar in andere opzichten is deze gelijkwaardigheid nog niet bereikt. Vrouwen verdienen bijvoorbeeld nog steeds gemiddeld minder dan mannen voor hetzelfde werk; ze doen gemiddeld meer huishoudelijk werk dan mannen; en seksueel geweld tegen vrouwen is nog steeds een probleem.

HC -Nederland 1948 - 2008

de tijd van televisie en computers, vanaf 1950

Huiswerk

maken opdracht 3.11 t/m 3.22