HV H4 voltooid en onvoltooid deelwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Spelling ww H4

Voltooide en onvoltooide deelwoorden


Nieuw Nederlands

Lesdoelen

Aan het eind van de les weet je:

• wanneer je een voltooid deelwoord gebruikt;
• hoe een voltooid deelwoord is opgebouwd;
• hoe je een voltooid deelwoord schrijft.

Voltooid deelwoord

 Komt altijd voor in combinatie met:
hebben, zijn of, worden  

sterk werkwoord -> -en
gebogen, gelogen, geslapen, aangekomen
zwakke werkwoorden -> -d of -t
bewaard, getest, gebrand

-d of -t?

Maak het langer  
gebrande, gelande, geraakte

Of --> 

't ex-kofschip of 't sexy fokschaap?

  Als de laatste letter van de stam voorkomt in 

't ex-kofschip of in 't sexy fokschaap, dan schrijf je een -t. Zo niet, dan schrijf je een -d. 

              

Werkwoord in de verleden tijd (vt)

Voorbeeld voltooid deelwoord 'werken':

1.  Stam bepalen: werken -> stam is werk

2. De k zit in het 't ex-kofschip / 't sexy fokschaap 

    -> de laatste letter wordt daarom een 't'

3. Plak nu nog 'ge' voor de stam

                      GE + WERK + T = GEWERKT

Wanneer gebruik je een
voltooid deelwoord?

Als je wilt vertellen dat iets al gebeurd is, dan gebruik je een voltooid deelwoord. Voltooid betekent dat iets is afgerond.

Voorbeeld:
Het regent → Het is nu aan het regenen.

Het heeft geregend → De regen is voorbij, het is nu droog. 

Hoe ziet een voltooid deelwoord eruit?

• Begint bijna altijd met ge-
• Voorbeelden:                                                                       
   ik ben gevlucht, ze hebben me gezocht, ik werd gevonden
• Er staat altijd een ander werkwoord in de zin:         
   hebben, zijn of worden 
• Dit is het hulpwerkwoord (de persoonsvorm) 

Je gebruikt 't ex-kofschip of 't sexy fokschaap als ezelsbruggetje bij de vervoeging van werkwoorden in de:

1. tegenwoordige tijd (tt)
2. verleden tijd (vt)

Wat is het voltooid deelwoord in de volgende zin?

Ik heb sperziebonen gekocht, want ik wist niet zeker of je spinazie lust.

1. lust
2. heb
3. wist
4. gekocht

Wat is het voltooid deelwoord in de volgende zin?

Mijn moeder moest naar het ziekenhuis rijden toen mijn vader in zijn vinger had gezaagd.

1. rijden
2. gezaagd
3. moest
4. had

Let op!

Soms begint een werkwoord al met be-, ver-, ont-, of her-. Deze krijgt dan géén ge- aan het begin van het voltooid deelwoord.

Voorbeelden: betaald, verteld, ontvoerd, hersteld.

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

Afgelopen zaterdag hebben we de achtste verjaardag van 

mijn neefje Noah gevierd. 

Noteer het voltooid deelwoord uit de zin:

'We wilden naar het theater maar de kaartjes waren te duur dus toen hebben we maar een museum bezocht.'

Wat is het voltooid deelwoord in de volgende zin?
De buurman heeft zijn salaris niet op tijd ontvangen en nu moet hij verhuizen omdat hij de huur niet kan betalen.

1. heeft
2. betalen
3. ontvangen
4. verhuizen

De uitgang bepalen

• gezaagd
• bezocht
• ontvangen

Hoe weet je op welke letters een voltooid deelwoord eindigt?

Weet je het nog?

• Zwakke werkwoorden blijven in een andere tijd hetzelfde     klinken. 
• Sterke werkwoorden hebben de kracht om in de verleden   tijd van klank te veranderen. 

Sterk werkwoord

Zwak werkwoord

Zingen

Klappen

Lopen

Reizen

Fietsen

Kijken

Lezen

Spelen

De uitgang bepalen

• Een voltooid deelwoord eindigt meestal op -en bij sterke werkwoorden. Kijk maar:                                                             
  
  lopen - liep - gelopen / slapen - sliep - geslapen
  
  
• Een voltooid deelwoord eindigt altijd op een -t of -d bij zwakke werkwoorden. Kijk maar: 
                                                                   
  koken - kookte - gekookt / tekenen - tekende - getekend

Sterk of zwak werkwoord?

Zwemmen

1. sterk
2. zwak

Het voltooid deelwoord eindigt op:

Zwemmen

1. -d of -t
2. - en

Sterk of zwak werkwoord?

Voetballen

1. sterk
2. zwak

Het voltooid deelwoord eindigt op:

Voetballen

1. -d of -t
2. - en

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: Leren

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: Staken

Schrijf nu het voltooid deelwoord met de juiste uitgang: Strooien

onvoltooid deelwoord

Iets nog bezig

hele werkwoord + d

lopend, huilend, lachend

Noteer het onvoltooid deelwoord van:

zagen

voltooid deelwoord
van branden

Noteer het onvoltooid deelwoord van:

winnen

voltooid deelwoord van
zouten

voltooid deelwoord
van raadplegen

voltooid deelwoord
van stofzuigen

Noteer het onvoltooid deelwoord van:

gapen

Noteer het onvoltooid deelwoord van:

hijgen

Makkelijk? Maken H4 het voltooid deelwoord

Nog lastig? Dan oefenen we samen nog even door.

TH Maken stencil af? dan maken p.116 voltooid deelwoord

HV maken p. 130 af? dan maken p. 132 voltooid deelwoord

Tijmen heeft een lekkere appel _____. (schillen)

De gemeente heeft hier veldbloemen _____. (zaaien)

Heeft hij jou voor de gek _____? (houden)

Fleur is over een stoeptegel _____? (struikelen)

De wedstrijd is te laat _____. (starten)

In de tent naast ons werd de hele nacht _____. (snurken)

We hebben gisteren worstjes _____. (braden)

Luuk heeft de bal _____. (vangen)

De vrouw heeft vriendelijk naar hem _____. (knikken)

Björn heeft geld _____ van zijn vriend. (lenen)

Noteer het onvoltooid deelwoord van:

spelen