Les 2.1 de Cel en goedaardige gezwellen

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

De Cel

Periode 2

DA1V

Les 1

17 november 2022

Vandaag

• Welkom + Osiris
• Anatomie + fysiologie de cel = menselijk lichaam
• Goedaardige gezwellen
• Opdracht
• Huiswerk volgende les
• Toetsstof periode 2

Lesdoelen

• Je kent de belangrijkste aspecten van de cel en de processen die daarbij horen
• Je weet hoe het menselijk lichaam is opgebouwd
• Je weet wat goedaardige gezwellen zijn en de terminologie daarbij

AFP

De cel is het kleinste zelfstandig functionerende deel van het menselijk lichaam. 

Vindt stofwisseling plaats (metabolisme), zorgen voor opbouw, afbraak en instandhouding vd cel. Zorgt ook voor energie

Elke lichaamscel heet 3 gelijke kenmerken namelijk:

-Cytoplasma: vloeistof waarin alle celonderdelen liggen --> oplosmiddel met daarin water, vet, eiwit, zouten, etc. eiwit is bouwsteen voor het lichaam --> zorgen voor stevigheid van de cel en zorgen voor taakverdeling zenuwcel, spiercel of haarcel. Is dus belangrijke basis.  Mitochondriën --> energie

Endoplasmatisch reticulum --> omzetting van eiwit.

Centrosoom --> kerndeling

-celmembraan: scheiding tussen cel en buitenwereld --> gedeeltelijk doorlaatbaar semipermaebel --> deel wel en deel stoffen niet doorlaatbaar. 

-celkern (nucleus):  

ook semipermaebel --> omsluit celkern en grenst af van cytoplasma.

Bevat chormatinekorrels, die zich omvormen tot draden --> cromosomen --> bevatten de eigenschappen die een mens uniek maken 

Elke cel bevat erytrocyten en trombocyten --> hebben geen kern! 

Celdeling

• Reductiedeling 
• Chromosomen
• Gen - genen 

-Kringloop - jonge jeugd meer celdeling dan afsterven --> groeien

-Noodzakelijk voor: stofwisseling, groei, voortplanting, vervanging afgestorven cellen

-Mitose: normale celdeling waarbij elke nieuwe cel hetzelfde aantal chromosomen bezit als de oorspronkelijke cel --> is dus kopie 

Reductiedeling

Alleen deling van voortplantingscellen - splitsing chromosomen

Halvering van het aantal chromosomen in nieuwe cel

Meiose

Vindt plaats in eicel en zaadcel (gameten) --> smelten samen bij bevruchting --> nieuwe cel (zygoot) 

Chromosomen

• 46 chromosomen - 23 paar - 22 paar gelijk - Geslachtschromosoom verschilt 
• Y=mannelijke eigenschappen
• X=vrouwelijke eigenschappen 

Gen - genen

• Stukje DNA - bevat erfelijke eigenschappen 
• Desoxyribonucleïnezuur 
• Liggen verspreid over de chromosomen
  
• Homozygoot: dezelfde eigenschappen in chromosomenpaar 
• Heterozygoot: verschillen in aanleg in chromosomenpaar

Weefsels

Groep cellen met dezelfde bouw en functie

• Epitheelweefsel - bedekken en beschermen
• Steunweefsel - verbinden/steun
• Spierweefsel - samentrekken
• Zenuwweefsel - prikkels/geleiding

Epitheelweefsel: 

bedekken en beschermen van onderliggende weefsels en orgaanweefsels -->huid, mondholte, keelholte, darmen, luchtwegen, buik en borstholte

Functie: opnemen van stoffen

In luchtwegen trilhaar epitheel --> houdt bacteriën en stofdeeltjes tegen

Exocrien: stoten product uit buien het lichaam --> zweetklieren of speekselklieren (externe secretie -- wel afvoerbuis --> verlaten lichaam

Endocrien: afscheiding binnen het lichaam, zoals hormonen --interne secretie (geen afvoerbuis) 

Steunweefsel: 

bindweefsel, beenweefsel, kraakbeenweefsel

Functie bindweefsel: verbind verschillen de onderdelen aan elkaar, bijvoorbeeld spieren aan organen. ook vetweefsel hierin -->geeft contour aan lichaam. Lymfe = weefselvocht--> bestaat uit water en eiwit.

Functie beenweefsel en kraakbeenweefsel: tussencel stof is hard weinig bloedvaten. taak: aanhechting skeletspieren, stevigheid beschermen van organen, productie bloedcellen, reservoir voor kalk

Functie Spierweefsel: samentrekken van spiervezels zodat ze kunnen samentrekken, bijvoorbeeld het hart 

Functie zenuwweefsel:: geven prikkels door van de ene cel naar de andere --> chemische reactie. zie volgende dia 

functie dendriet --> impuls doorgeven aan het neuron waar ze horen 

functie axon --> elektrische impulsen doorgeven hersenen

functie synaps --> prikkeloverdracht 

Zenuwweefsel

Bestaat uit neuronen (zenuwcel

2 soorten uitlopers: dendrieten en axonen

Dentriet: kort, sterk vertakt

Axonen: lang en korte vertakkingen 

Synaps: daar vindt de prikkeloverdracht plaats

3 Soorten zenuwcellen

• Motorische zenuwcellen - hersenen - plaats actie spieren
• Sensorische zenuwcellen - prikkel zintuig naar hersenen
• Schakelcellen - centrale zenuwstelsel - verbinding met verschillende zenuwcellen

centrale zenuwstelsel: hersenen en ruggemerg 

Orgaan

Verschillende weefselsoorten met specifieke functie

Bijvoorbeeld: lever, hart, nieren, longen 

Orgaanstelsel

Orgaanstelsel = tractus --> systeem van fysiologisch bij elkaar horende organen. 

Elk orgaan stelsel heeft eigen functie om de levensfunctie te vervullen.

Samen vormen de orgaanstelsels het organisme (de mens) 

Opdrachten

Maak de opdrachten celdeling en weefsels 

Antwoorden komen eind van deze week online 

Tumoren

Maligne

Benigne

Heeft iemand hier ervaring mee?

Tumor is ongecontroleerde celgroei

Benigne tumoren

Zwelling die ontstaat door het dikker worden of het delen van cellen

Het zijn rustige cellen

Regelmatig begrensd 

kunnen wel groot worden en uitzaaiingen geven maar niet kwaadaardig. 

fibroom

bindweefseltumor

oorzaak onbekend

Lipoom

vetweefseltumor, daar waar vet zit

oorzaak onbekend

Verruca vulgaris

tumor opperhuid, 

gewone wrat

besmettelijk bij open zijnde huid 

MCA monochloorazijnzuur --> toxisch minder pijnlijk dan N2

Mollusca contagiosa

waterwratjes

= virus

= besmettelijk

= gemakkelijk ontstoken: rubor, calor, dolor, functio leasa, koorts, tumor

Myoom 

spierweefseltumor

Vaak in baarmoeder --> vleesboom

Groeit onder invloed van hormonen oestrogeen

overmatig bloedverlies, buikpijn

IUD kan helpen soms operatie met verwijdering gehele baarmoeder 

controle dmv echo

Hemangioom

tumor van de bloedvaten

komt voor bij baby's en kleine kinderen

aardbeivlek of frambozenvlek

vaak verward met ooievaarsbeet en wijnvlek 

meestal <5 jaar weg wijnvlek dus niet. 

hoeft bijna niets aan te worden gedaan, alleen bij oog omdat zicht dan belemmerd wordt.

wijnvlek: naevus flammeus

ooievaarsbeet: naevus van Unna

Naevus

Moedervlek --> kan wel kwaadaardig worden!! 

groei, jeuk, verkleuring, bloeden, onregelmatig, familiair, etc. 

Let op verbranding en zon!

fibroadenoom

goedaardige tumor van bindweefsel (fibroom) en klierweefsel (adenoom)

Komt alleen voor in de borst vd vrouw mammae --> zal altijd voor de zekerheid worden verwijderd.

Poliep

POLIEP: Benigne zwelling van het slijmvlies (binnenbekleding van een orgaan – bv in de darmen of in de baarmoeder. Het ziet er als een uitstulping uit.

DARM: Adenomateuze poliep

BLAAS: Papilloom in de blaas

Deze kunnen éénvoudig maligne worden en worden dus verwijderd. Exisie of extirpatie

beleid benigne tumoren

• worden niet altijd weg gehaald
• Opsturen laboratorium --> Patholoog
• Bij twijfel --> altijd verwijderen  

Huiswerk

*Vragen deze les voor dinsdag 29 november mailen naar: [e-mail]

*Doorlezen: zie moduleboek

*Nadenken over de vraag in je moduleboek 

*Advies: genoemde expert colleges maken

*Advies: opdrachten op Cumlaude afmaken 

Vragen deze les voor dinsdag 29 november mailen naar: [e-mail]

*Doorlezen: zie moduleboek

*Nadenken over de vraag in je moduleboek

*Advies: genoemde expert colleges maken

*Advies: opdrachten op Cumlaude afmaken

Toetsstof periode 2

Overzicht staat op Cumlaude 

In de volgende toets zal ik minder medicatievragen stellen