Geschiedenis week 25 (5.4)

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerroute VK
• Leerjaar 1

Aan het eind van de les weet je hoe het leven in de stad in de Middeleeuwen was

5.4. Veilig maar vies

Wat je moet maken, staat later in deze les.

Aan het eind van de les weet je waarom het geloof heel belangrijk was voor de mensen in de Middeleeuwen

Vorige les 

Vorige les heb je in paragraaf 5.3 geleerd over geloof in de Middeleeuwen

Daar ga je eerst kort wat over herhalen en daarna beginnen we aan paragraaf 5.4 Veilig maar vies

Waarom werden de torens van kerken in de middeleeuwen zo hoog gebouwd?

1. Zodat iedereen de kerk kon zien
2. Zodat de priesters en bisschoppen de hele stad kunnen bekijken
3. Om god te eren
4. Zodat iedereen kon zien hoe rijk de stad was

Waar kwam je na je overlijden terecht als je je aan de regels van de kerk en God hield?

1. De hel
2. De hemel
3. In de kerk
4. In een kathedraal

Wat is de juiste omschrijving van een kathedraal?
LET OP het lijkt alsof er meerdere antwoorden goed zijn, maar kies het antwoord dat het allerbeste klopt.

1. Een grote kerk die in een klein dorpje staat
2. De belangrijkste kerk die in een klein dorpjes staat
3. De belangrijkste kerk die in de stad van de bisschop staat
4. Een kerk

5.4. Veilig maar vies

Rijke steden...met dikke muren

Steden waren interessant om te veroveren: ze waren rijk en lagen gunstig

Als steden stadsrechten hadden gekregen, mochten ze stadsmuren bouwen

Stadsmuren maakten de verovering van een stad vrijwel onmogelijk: de inwoners waren veilig

De Franse stad Carcasonne is één van de best bewaarde middeleeuwse steden met stadsmuren

Ontwikkeling
van steden

• De steden ontstonden pas in de
  late middeleeuwen.
  

• In de stad is het ook onveilig door ziektes als de pest en kans op brand.
  

• Wat zag je als je een middeleeuwse stad binnen ging?

Steden in de middeleeuwen waren bijna helemaal van hout. Alleend de kerk, muren en huizen van de rijken waren van steen.

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Het was er druk en krap: de meeste steden waren niet groter dan 5000 inwoners, maar omdat het er klein en smal was leek het veel drukker.

De markt

Deze geestelijken houden een processie: een tocht door de stad om hun geloof in God te laten zien. Soms werd dit gedaan om boete te doen.

De winkels waren meestal duidelijk te herkennen aan uithangborden, waarop symbolen van de ambachten stonden, zoals een vis of brood.

In principe mocht iedereen de stad binnen, zolang je maar geen (grote) wapens meenam. Messen moesten worden gemeten: was een mes te groot dan moest je hem bij de stadspoort achterlaten.

Inwoners van een stad noemen we tegenwoordig vaak burgers, maar in de Middeleeuwen werd meestal de term poorter gebruikt: iemand die binnen de poorten van een stad woont.

Een van de grootste gevaren van een middeleeuwse stad was brand. De meeste huizen waren van hout, en een klein vuurtje kon binnen enkele dagen de halve stad in as hebben gelegd. Ambachten waarbij veel vuur werd gebruikt, zoals bijvoorbeeld een smederij, bevonden zich daarom op speciale plekken in de stad.

Schapen, kippen, honden en varkens: er liepen in een stad vaak net zoveel dieren als mensen rond. 

Niet alle straten waren bestraat: na een regenbui was het een grote modderpoel, waarbij het (huis)vuil door de straten spoelde.

Riolering of een vuilnisdienst bestond nog niet. Mensen gooiden hun afval soms gewoon op straat of in de gracht. Het stonk er dus nogal, vooral ’s zomers. Die viezigheid was ook gevaarlijk. Het vuil trok ongedierte aan, zoals ratten. Hierdoor braken er ziekten uit.

Water (om te drinken en om schoon te worden) werd uit de gracht gehaald. Inderdaad: 500 meter verderop was er nog afval in gegooid...

De schandpaal was één van de straffen die je in de Middeleeuwen kon krijgen.

Er waren maar een paar gebouwen van steen in een middeleeuwse stad, zoals bijvoorbeeld de kerk of het stadhuis. Later komen er meer stenen gebouwen bij, zoals bijvoorbeeld de gildenhuizen.

Huizen in deze bouwstijl noem je vakwerkhuizen: de balken in de muren zorgen voor de stevigheid van het huis. De ruimte tussen de balken worden opgevuld met takken van bijvoorbeeld wilgen. Vervolgens worden ze geplamuurd met een mengsel van stro en leem.

In een stad was van alles te vinden: eten, drinken, handel en vermaak. Het was er vies, maar mensen kwamen er graag.

Leven in een stad

Wat zijn voordelen van het leven in een stad?

Wat zijn nadelen van het leven in een stad?

De pest in Europa

In 1347 komt de pest aan in Europa: via de Krim naar Italië

Via de handel verspreidt de ziekte zich razendsnel door Europa

De viezigheid en het ongedierte in de middeleeuwse steden helpen ook mee in het ontstaan van de grote pestepidemie van 1347 tot 1351

Uiteindelijk sterft 1/3 van de Europese bevolking, ongeveer 20 miljoen mensen.

De pest door de ogen van schilder Pieter Brueghel de Oude (1562). Voor veel mensen moet de pest zo zijn ervaren: overal dode mensen en complete steden die zijn verlaten.

Straf van God!

De oorzaken van de pest zijn pas in de 19e eeuw bekend geworden

Voor de mensen in de Middeleeuwen was de ziekte een straf van God

De mensen dachten dat God hen ging straffen, omdat ze niet goed en zondig hadden geleefd.

Flagellanten sloegen zichzelf om zo aan God te laten zien dat zij spijt hadden van hun zonden. De naam Flagellant komt van het Latijnse woord voor zweep: flagellum. Aan het eind van de leren riempjes zitten spijkers.

0

1. Hoe verklaren mensen in de Middeleeuwen de pest?
2. Wat waren gevolgen van de pestepidemie in de 14e eeuw?
3. Wat had de epidemie te maken met de handel?
4. Wat zijn verschillen tussen de behandeling van de pest in de Middeleeuwen en in moderne tijden?

De pest

• Verspreid door handel
• Hygiëne is belangrijk bij bestrijden
• Wonderdokters? Onbekend hoe de ziekte bestreden kon worden.
• Voor iedereen dodelijk
• 1/3 van de Europese bevolking sterft.
• Vooral in Europa
• De mensen wisten niet waar de ziekte vandaan kwam, straf van god.
• Alleen god kan het oplossen.

Het coronavirus

• Verspreid door reizen.
• Hygiëne is belangrijk bij bestrijden.
• Onbekend hoe de ziekte bestreden moet worden.
• Voor bepaalde groepen dodelijk.
• Nog geen 1% van de bevolking sterft.
• Over de hele wereld
• Ontstaan in China op een illegale markt voor dieren.
• Wetenschap zoekt naar oplossing

De pest

• Verspreid door handel
• Hygiëne is belangrijk bij bestrijden
• Wonderdokters? Onbekend hoe de ziekte bestreden kon worden.
• Voor iedereen dodelijk
• 1/3 van de Europese bevolking sterft.
• Vooral in Europa
• De mensen wisten niet waar de ziekte vandaan kwam, straf van god.
• Alleen god kan het oplossen.

Het coronavirus

• Verspreid door reizen.
• Hygiëne is belangrijk bij bestrijden.
• Onbekend hoe de ziekte bestreden moet worden.
• Voor bepaalde groepen dodelijk.
• Nog geen 1% van de bevolking sterft.
• Over de hele wereld
• Ontstaan in China op een illegale markt voor dieren.
• Wetenschap zoekt naar oplossing

Hoe we naar iets kijken en hoe we er mee omgaan heeft te maken met de tijd waarin en de plaats waarop wij leven! = standplaatsgebondenheid

En nu?

Enkele quizvragen

Waarom woonden mensen in de Tijd van steden en staten zo graag in een stad? Kies het juiste antwoord.

1. In de stad was het schoner dan buiten de stad.
2. In de stad was het rustiger dan buiten de stad.
3. In de stad was veel te doen. Zo waren er vaak feesten en markten.
4. In de stad kwamen minder vaak ziektes voor dan buiten de stad.

Er stierven miljoenen mensen aan de pest. Waardoor maakte de pest zoveel slachtoffers?
Kies het juiste antwoord.

1. De mensen dachten dat de pest een straf van God was. Daarom wilden ze de zieken niet helpen, want ze dachten dat God dan nog bozer zou worden.
2. Alleen arme mensen stierven aan de pest. Dat kon de rijke mensen weinig schelen en dus kregen de arme mensen geen hulp.
3. Men wist niet wat de oorzaak van de ziekte was. Daardoor kon er geen goede manier bedacht worden om de ziekte uit te roeien.

Mensen gooien poep en plas op straat. Was dat normaal in middeleeuwse steden?

1. Ja
2. Nee

Om de stad is een muur gebouwd waar een poort in zit. Was dat normaal in middeleeuwse steden

1. Ja
2. Nee

Er lopen varkens door de stad. Was dat normaal in middeleeuwse steden?

1. Ja
2. Nee

Er lopen zwaar bewapende mannen door de straten. Was dat normaal in middeleeuwse steden?

1. Ja
2. Nee

Aan de slag:

Theorieboek: blz. 78 en 79

Werkboek: blz. 82 en 83

Maken opdracht:  1, 2, 5, 6 en 7

Niet af in de les: dan maak je het thuis af en is het

huiswerk voor volgende week  

Succes!!! :)

En als je vragen hebt mail dan even naar: [e-mail]