Hoofdstuk 7

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Democratische rechtsstaat

Mensenrechtendilemma

Wist je dat:

Je in Signapore een boete van 560 euro kunt krijgen als je afval op straat gooit?

Geschiedenis van de rechtsstaat

Romeinse recht 

• Gold voor 10 % van de bevolking
• Ongeschreven tot heet gecodificeerd werd

Gewoonterecht

• Per stam verschillende regels
• Gebaseerd op gewoontes
• Onvoorspelbaar

Geschiedenis van de rechtsstaat

Uitbereiding van het rechtssysteem met kerkelijke wetten

• Gebaseerd op de bijbel 
• Ongeschreven dus nog steeds onvoorspelbaar
• Elite bepaalde de straffen

1814 invoering grondwet

• Grondwet was duidelijk voor alle burgers en rechters
• Professionele rechters
• Juridische opleiding verplicht
• De wet staat centraal  

Meer voorspelbaarheid!

Kenmerken rechtsstaat

1. Grondrechten
   
2. Machtenscheiding
   
3. Legaliteitsbeginsel
   
4. Onafhankelijke rechtsspraak
   

Legaliteitsbeginsel

1. Alles wat de overheid doet moet gebaseerd zijn op de wet. 
2. Een wet mag niet met terugwerkende kracht worden toegepast 

Grondrechten

Klassieke grondrechten: rechten die de burgers beschermen tegen de overheid -->vrijheidsrechten en politieke rechten

Sociale grondrechten (v.a. 1983): leggen opdrachten voor de overheid vast om voorzieningen te treffen voor het maatschappelijk functioneren van de burger, (dus plichten van de overheid) bijv. over zorg, welzijn, arbeid en onderwijs

Inrichting van de Democratische Rechtsstaat'

Democratische Rechtsstaat

Vrijheid

Orde

Orde

Mensenrechten dilemma

Mensenrechtendilemma

Om te voorkomen dat de overheid te machtig wordt is er een Grondwet met fundamentele rechten voor de burgers.

Democratische Rechtsstaat

Vrijheid

Grondwet

Instituties

Instellingen

voorbeelden instituties 

• Grondwet met grondrechten 
• Trias politica 
• Legaliteitsbeginsel
• Onschuldspresumptie
•  etc

voorbeelden instellingen

• Rechtbank
• Hoge raad
• College voor de rechten van de mens

Democratische Rechtsstaat

Vrijheid

Artikel 15

Onschuldpresumptie

Rechtbank

Voorbeeld

Aan de slag!

Hoofdstuk 7 

Maak opdracht: 3 & 7