Eerste les 4M + 1.1 koning en parlement

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Geschiedenis

Geschiedenis 4M

Welkom! 

Wat gaan we deze les doen?

• Kennismaking 
• Regels
• Programma 
• Overzicht van onderwerpen 
• Inloggen methode MeMo Online 
• Examenblad.nl 
• Start H1, §1.1 koning en parlement A

Kennismaking

Mevr. S. van den Berg

Geef les aan Mavo-3 en Mavo-4

Aanwezig: ma en di

Vraag?

Stuur een bericht via Itslearning.

Regels

Mobiel thuis of in de kluis;

Jassen in de kluis of aan de kaptstok;

We laten elkaar uitspreken!!!

Vinger opsteken (niet roepen door de klas)

Huiswerk maken (ik hou het bij)

Iedere les spullen bij (snelhechtmapje, schrift, Memo boek en pen)

Aantekeningen maken is niet verplicht, wel verstandig. 

Programma 

• PTA
• Planagenda

Alles is terug te vinden op Itslearning in het vak 4MGS1 2024

Overzicht van onderwerpen

Periode 1 - H1:

Staatsinrichting van Nederland

Periode 2 - H2 & H3:

Historisch overzicht deel I (Eerste Wereldoorlog en Interbellum) 

Periode 3 - H4 & H5:

Historisch overzicht deel II (Tweede Wereldoorlog & Koude Oorlog)

Inloggen methode Memo Online 

Inloggen: voor thuis om online te oefenen of als je je boeken vergeten bent!

Itslearning: Malmberg Startpagina klassencode 327331

In de lessen gaan wij niet online werken dus neem daarn altijd je boeken mee en een schrift voor aantekeningen. 

Klassencode: 327331

CSE Geschiedenis en Staatsinrichting:
dinsdag 19 mei 2025: 13:30-15:30 (1e tijdvak)

Examenblad.nl

• Voor alle vakken waarin examen gedaan wordt. 
  
  
• Syllabus (examenprogramma opgesteld door overheid)
• Oude examens 
• Roosters CSE 

www.examenblad.nl

H1: Staatsinrichting van NL 1848 - nu

§1.1 koning en parlement   

A: oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoelen 1.1

A: Je kunt twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

B: Je kunt drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848

C:  Je kunt uitleggen dat de Luxemburgse Kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had. 

§1.1

Koning en parlement

A

Oorzaken van de nieuwe grondwet

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken noemen voor de Nederlandse grondwetsherziening in 1848.

Begrippen:

grondwet

grondrechten

constitutionele monarchie

B

De grondwet van 1848

Leerdoel:

Je kan drie veranderingen noemen door de grondwetsherziening van 1848.

Begrippen:

onschendbaar

staatshoofd

ministeriële verantwoordelijkheid

C

De Luxemburgse kwestie

Leerdoel:

Je kan uitleggen dat de Luxemburgse kwestie duidelijk maakte dat het parlement in Nederland de macht had.

Begrippen:

Luxemburgse kwestie

 

regering

parlement

 

parlementair stelsel

districtenstelsel

Meer dan 200 jaar was NL een republiek: land zonder koning.

1813: NL werd (met België en Luxemburg) een monarchie onder koning Willem I.
--> Koninkrijk der Nederlanden.  

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

1815: eerste grondwet (constitutie) 

--> document waarin staat vastgelegd: 

• Regels over het bestuur van het land
• Macht van de koning (monarch)
• Grondrechten van alle burgers. Grondrechten zijn de basisrechten, zoals vrijheid van meningsuiting.

Nederland werd een constitutionele monarchie: macht koning vastgelegd in grondwet.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

In de grondwet van 1815 had koning Willem I veel macht:

• De ministers waren dienaren van de koning. Koning en ministers vormden samen de regering.
• Het parlement (Eerste- en Tweede Kamer) had weinig te zeggen.
• De koning benoemde de leden van de Eerste Kamer.
• De mensen van de Provinciale Staten kozen de leden van de Tweede Kamer.
• Hij bepaalde waar het belastinggeld heen ging.

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

• 1830: België scheidt zich af van NL na korte oorlog.
   
• Willem I wilde België terug en gaf (te)veel geld uit aan het leger.
  --> Spanningen tussen koning en
        parlement.
   
• 1840: Willem II werd koning 

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

• Liberale parlementslid Thorbecke wilde de grondwet veranderen.
• Liberalen komen op voor vrijheid van de burgers en vinden dat regering zo min mogelijk regels moet maken.

Revolutiejaar 1848: in verschillende Europese steden braken revoluties uit, eis: meer vrijheid en democratie.  
--> ook in NL onrustig   
--> Koning Willem II had een keuze: een beetje macht of geen macht? gaat overstag. 
--> Thorbecke krijgt opdracht tot schrijven nieuwe grondwet  

§1.1

Koning en parlement

A

DeBoze burgers

Oorzaken van de nieuwe grondwet

• Oriëntatie van hoofdstuk 1 in je leerboek 
• §1.1: opdracht 1 t/m 14

§1.1 koning en parlement   

B: de grondwet van 1848

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

De grondwet van 1848

 belangrijke politieke veranderingen:

• De koning werd onschendbaar --> ministers verantwoordelijk voor wat de koning deed/zei
• De koning bleef staatshoofd
• Ministers hebben: ministeriële verantwoordelijkheid --> ze moeten aan het parlement uitleggen hoe en waarom ze dingen doen.
• Censuskiesrecht: rijke mannen die genoeg belasting betalen mochten stemmen (11%)

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

Macht ligt bij het parlement --> parlementair stelsel.
 

• TK: elke 4 jaar door burgers gekozen
  --> districtenstelsel: elk gebied (district) in NL
        kiest 1 kamerlid. (100d/100z)
  --> direct  
• EK: gekozen door de Provinciale Staten. 
  --> indirect  

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

Nieuwe rechten parlement:

• recht van amendement (wetsvoorstellen wijzigen)
• recht van enquête (onderzoek instellen)

Nieuwe rechten volk:

Meer grondrechten, bijv. 

• vrijheid van onderwijs
• recht van vereniging
• recht van vergadering

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

• Oriëntatie van hoofdstuk 1 in je leerboek 
• §1.1: opdracht 1 t/m 14

§1.1 koning en parlement   

C: de Luxemburgse kwestie

1849: Willem III
-> vond macht afstaan moeilijk

§1.1

Koning en parlement

C

DeBoze burgers

De Luxemburgse kwestie

§1.1

Koning en parlement

B

DeBoze burgers

De grondwet van 1848

• 1867:  Luxemburgse Kwestie.
• Ruzie tussen parlement en regering 
• Willem III wilde Luxemburg stiekem verkopen.
• Parlement boos
• Door de ministeriële verantwoordelijkheid kon het parlement niet de koning aanpakken. Wel eisten ze het ontslag van de ministers. Uiteindelijk gebeurde dit.
• Koning moest macht parlement accepteren.

§1.1

Koning en parlement

C

DeBoze burgers

De Luxemburgse kwestie

hw dat vandaag af moest zijn 

 

§1.1, opgave 1 t/m 14 (leerboek)

§1.1 blz. 6 & 7 (oefenboek)