oriëntatie tv 7 - herh 1-6

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Waar zijn we gebleven?

vorig schooljaar tijdvak 1 t/m 6

laatste periode tijdvak Regenten en Vorsten

De bijzondere positie in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Staatkundig = politiek

decentraal bestuur

bestuur in handen van regenten

gewesten met eigen bestuur; 

buitenland politiek en defensie nationaal geregeld

raadspensionaris vs stadhouder

De bijzondere positie in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Cultureel

door grote economische bloei ook enorme bloei in schilderkunst

grote tolerantie op religieus gebied, hoewel het katholieke geloof enkel wordt gedoogd (schuilkerken)

Economisch

moedernegotie

stapelmarkt

VOC

WIC 

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

Wereldeconomie

handel met alle werelddelen;

Oostzeegebied, 

Azië, 

West-Afrika en Amerika (Driehoekshandel)

De wetenschappelijke revolutie 

Zelf wetenschappelijk onderzoek doen

In de renaissance begon de elite weer zelf na te denken (voorheen deed de kerk of de koning dat wel)

In de volgende eeuw ook zelf onderzoek doen, mogelijk want:

• overheid investeert in onderzoek
  
• ontwikkeling van apparatuur (microscopen, telescopen etc

veel nieuwe ontdekkingen: biologie, astrologie, natuurwetenschappen

er bestaan natuurwetten 

ondertussen in Frankrijk...

het streven van vorsten naar absolute macht 

Absolutisme

 vanaf Lodewijk XIV

koning heeft alle macht; macht van adel wordt afgenomen

le droit divin 

Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen

tijdvak 7 - Tijd van pruiken en revoluties

1700 - 1800

vroegmoderne tijd

een korte quiz om jullie hersenen aan te zetten...

Speelregels:

- Per slide een vraag. 

- Weet je het antwoord, steek je hand op en roep je naam

- Per vraag 1 pt te verdienen

- 2 vragen over 1 onderwerp

- Vraag 2 goed? Dan krijg je ook de punten van vraag 1

- Hulplijn: boek of telefoon

- Meeste punten wint een lollie

Van wie is dit hek?

Lodewijk XIV

welk k.a. past het beste bij Lodewijk XIV?

Het streven van vorsten naar absolute macht.

Wat zie je hier 'verbeeld'?

Zwaartekracht

Welk kenmerkend aspect pas het beste bij de zwaartekrachtwet van Newton?

De Wetenschappelijke Revolutie

Wie is deze man? 

Omtzigt was niet de uitvinder van het begrip 'sociaal contract'. 

Zoek in je boek.

Welke Franse en Engelse filosoof gebruikten het begrip als eersten?

John Locke

Jean Jacques Rousseau

Wat is dit?

Een encyclopedie

zoek in je boek.

Welke Franse filosofen stelden die eerste encyclopedie samen?

Diderot 

D'Alembert

Leerdoelen

• Je kunt het ontstaan van verlichte ideeën beschrijven en verklaren

• Je kunt verlichte ideeën herkennen en benoemen
  

• Je kunt verklaren waarom verlichte denkers belang hechten aan onderwijs en de verspreiding van kennis
  

Rationalisme

groot vertrouwen in verstand, rede

niet voor het eerst in de geschiedenis

1. 6e eeuw v.Chr. - Griekse filosofen zoeken rationele verklaring
2. 15e eeuw - humanisten gaan weer zelfstandig nadenken
3. 16e en 17e eeuw - Wetenschappelijke Revolutie, voor het eerst een kritische denkhouding én systematisch onderzoek

Conclusie: er is in de natuur veel verklaarbaar adhv natuurwetten

Verlichting

stroming van geleerden die alles mbv verstand te verklaren.

kenmerken:

• naast empirisme ook groot vertrouwen in ratio (dus zowel onderzoek als logisch nadenken!)
• wetenschappelijke manier van onderzoek doen toegepast op  samenleving (natuurwetten?)
• dankzij Verlichting maatschappelijke vooruitgang mogelijk (=rationeel optimisme)

Sociaal contract 

Volgens veel filosofen (o.a. Rousseau, Locke, Hobbs) ligt de macht bij het volk. Zij bedenken het sociaal contract.

Het volk kiest bestuurders, de politieke macht wordt (tijdelijk) overgedragen op die bestuurders. De bestuurders behartigen belangen van het volk en leggen verantwoording af aan het volk. Door die verantwoording ligt de soevereiniteit (de macht) bij het volk. 

start tijdvak 7

Lees 'De Haïtiaanse onafhankelijkheidsverklaring'

boek blz 141

maak opdr. 1 en 2

boek blz 144