Zinsontleding lv en mv

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Doel van deze les

• Korte herhaling lijdend voorwerp
• Nieuw zinsdeel: het meewerkend voorwerp 

Stappenplan zinsontleding 

1. Onderstreep de persoonsvorm 

2. Verdeel de zin in zinsdelen

3. Zoek en benoem het gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk)

4. Zoek en benoem het onderwerp

5. Zoek en benoem het lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp (lv)

• Voert de handeling niet uit, maar ondergaat de handeling
  vb: De keeper stopt de bal.
  De keeper handelt = onderwerp
  de bal wordt gestopt, ondergaat dus de handeling = lv 
• Je kunt de volgende vraag stellen: wie of wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp
  Wie of wat stopt de keeper?

Het lijdend voorwerp (lv)

• Het lijdend voorwerp ondergaat een handeling en kan dus alleen voorkomen in een zin met een wg (een doe-zin).
• Een lijdend voorwerp geeft nooit een maat, prijs, gewicht of tijd aan.
  vb. Deze appels kosten drie euro.  
  Drie euro is geen lv, want geeft antwoord op de vraag hoeveel de appels kosten. 

Het lijdend voorwerp (lv)

• Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.
  vb. Hij speelt met de hond in de sneeuw.  
  Met de hond is geen lv, want begint met een voorzetsel.

Er staat dus niet in elke zin een lijdend voorwerp! 

(hangt af van het werkwoord)

Het meewerkend voorwerp (mv)

Sommige werkwoorden geven een handeling aan waarbij iemand (of iets) iets ontvangt. 

vb. Ik / stuur / mijn oma / een kaart.

ik voer de handeling uit = onderwerp

een kaart ondergaat de handeling (wordt gestuurd) = lv

mijn oma ontvangt de kaart = meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp

• Je kunt het mv vinden door de volgende vraag te stellen: 
  aan wie of voor wie + onderwerp + werkwoordelijk gezegde (+ lv)
  Ik / stuur / mijn oma / een kaart.
  Aan wie stuur ik een kaart?
• Voor een mv, staat (of kan staan) het voorzetsel aan of voor
  Ik / stuur / (aan) mijn oma / een kaart.
• Let op! Het voorzetsel aan of voor geeft niet altijd een mv aan. Als het een plaats aangeeft en niet iemand die ontvangt, dan is het géén mv. 
  vb. Onze jassen hangen aan de kapstok.

Elke zin bevat een gezegde.

1. waar
2. niet waar

Afgelopen weekend / hebben / veel mensen / geschaatst.
Hebben geschaatst =

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Afgelopen weekend / hebben / veel mensen / geschaatst.
Het onderwerp van deze zin =

1. afgelopen weekend
2. veel mensen

Op veel plaatsen was het ijs niet dik genoeg.
Deze zin bevat een..

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Op veel plaatsen / was / het ijs / niet dik genoeg.
het naamwoordelijk gezegde =

1. was
2. was niet dik genoeg

Op veel plaatsen / was / het ijs / niet dik genoeg.
Het onderwerp =

1. op veel plaatsen
2. het ijs
3. niet dik genoeg

Het sneeuw en ijs van de afgelopen week hebben voor veel plezier gezorgd.
Verdeel deze zin in zinsdelen en benoem het onderwerp.

Hij / heeft / vorige week / nieuwe schaatsen / gekocht.
lijdend voorwerp =

1. hij
2. vorige week
3. nieuwe schaatsen

Hebben | jullie buren | ook | een dure vakantie | geboekt | via die site?

Wat is het lijdend voorwerp?

1. jullie buren
2. via die site
3. een dure vakantie
4. hebben geboekt

Laura | heeft | haar huiswerk | toch | gemaakt.


Wat is het lijdend voorwerp?

1. Laura
2. haar huiswerk
3. toch
4. heeft gemaakt

Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel (zoals op, in, aan, met, voor e.d.).

1. waar
2. niet waar

Mijn oude juf / stuur / ik / altijd / een verjaardagskaart / voor haar verjaardag.

Lijdend voorwerp =

1. Deze zin heeft geen lv.
2. mijn oude juf
3. ik
4. een verjaardagskaart

Mijn oude juf / stuur / ik / altijd / een verjaardagskaart / voor haar verjaardag.

meewerkend voorwerp =

1. Deze zin heeft geen mv
2. mijn oude juf
3. voor haar verjaardag
4. een verjaardagskaart

Ik / hang / het schilderij / aan de muur.

aan de muur = mv

1. waar
2. niet waar

Klaar?

1. Kijk opdracht 13 t/m 16 na (antwoordenboekje staat op It's).
2. Maak een foto van opdracht 16 en lever die in. Heb je de opdracht in Word gemaakt, kopieer dan en lever in.
3. Vragen? Stel ze dan.
4. Geen vragen? Maak opdracht 17 en 18 uit het boekje.