2hv Grammatica zinsdelen - H1/2 voorzetselvoorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

 havo H1 en vwo H2 : voorzetselvoorwerp

Vandaag

Lesdoel: Je kunt het voorzetselvoorwerp in een zin vinden en je kunt onderscheid maken tussen vv en bijw. bepalingen

Uitleg theorie: filmpje en LessonUp

Oefenen: LessonUp en opdrachten in je boek

Lesdoel controleren

Bij de werkwoorden zorgen, zich verbazen, gokken en huilen horen vaste voorzetsels. 

Welk vast voorzetsel hoort bij het werkwoord?

gokken

huilen

zorgen

zich verbazen

voor

over

op

om

Bedenk zelf nog enkele werkwoorden die een vast voorzetsel hebben.

Kijk naar de uitlegvideo

De leerlingen /rekenen /op een ruitjesblaadje/ tijdens de toets wiskunde.

Handeling = rekenen

Waarop rekenen de leerlingen? -> op een ruitjesblaadje (bwb)

Wanneer rekenen de leerlingen -> tijdens de toets wiskunde (bwb)

Vergelijk het werkwoord rekenen met de volgende zin. Is de betekenis van rekenen hetzelfde? 

"De leerlingen/ rekenen/ vandaag / op een toets van wiskunde".

Op een toets van wiskunde is hier 1 zinsdeel.  

Is de betekenis van rekenen (op ) in beide zinnen hetzelfde?

1. ja
2. nee

Voorzetselvoorwerp (VV)

"De leerlingen/ rekenen / vandaag / op een toets van wiskunde".

op een toets van wiskunde = hier één zinsdeel. 

Rekenen (op) is hier figuurlijk bedoeld. 

Het voorzetsel op = een vast voorzetsel bij rekenen.

Op is het eerste woord van het zinsdeel voorzetselvoorwerp 

Wanneer bwb 

Als het voorzetsel door een ander voorzetsel kan worden vervangen, is het een bijwoordelijke bepaling.

Bijvoorbeeld: Ik wacht op / naast / achter / in de winkel.

--> het VZ geeft letterlijk richting aan

Wanneer voorzetselvoorwerp

Als het voorzetsel een vast voorzetsel bij een werkwoord is. 

Je kunt het niet vervangen door een ander voorzetsel.

Je kunt niet zeggen rekenen onder

--> het VZ is niet letterlijk gebruikt

Het voorzetsel is vaak figuurlijk gebruikt.

Ik wacht op de trein.

Je wacht niet letterlijk op de trein.

Ik ben trots op je goede cijfer.

Je kan niet letterlijk op trots staan of zitten of iets dergelijks.

samengevat

• Een voorzetselvoorwerp is een zinsdeel dat begint met een voorzetsel
• Dat voorzetsel hoort vast bij het zelfstandig werkwoord in de zin.
• Het voorzetsel is vaak figuurlijk gebruikt. 

Wij voetbalden vroeger altijd (op straat).
Tussen haakjes =

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Hij hangt erg (aan zijn moeder).

Tussen haakjes =

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Wij vertrouwen (op uw medewerking).

Tussen haakjes =

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Een voorzetselvoorwerp begint altijd met een voorzetsel.

1. juist
2. onjuist

Bevat deze zin een voorzetselvoorwerp?

De oppas wachtte op het schoolplein op haar oppaskinderen.

1. Nee, de zin bevat geen voorzetselvoorwerp.
2. Ja, de zin bevat één voorzetselvoorwerp.
3. Ja, de zin bevat twee voorzetselvoorwerpen.

Wat is het voorzetselvoorwerp in de volgende zin?

Ik waarschuwde haar voor de gevolgen.

1. haar
2. voor
3. voor de gevolgen
4. er zit geen voorzetselvoorwerp in.

Aan de slag

havo: opdr 1t/m 4 (p. 28-29)

atheneum: opdr 1 t/m 4 en 6 (60-61)

Vandaag

Lesdoel: Je kunt het voorzetselvoorwerp in een zin vinden en je kunt onderscheid maken tussen vv en bijw. bepalingen

Lesdoel controleren

Wij wachten met spanning op de uitslag van het examen.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijk bepaling

Wij voetbalden vroeger altijd op straat.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijke bepaling

Straks trakteert mijn moeder op een waterijsje.

1. voorzetselvoorwerp
2. bijwoordelijk bepaling