BS 3.5: Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

BS 3.5: Variatie in genotypen

Planning

1. Oefening basisstof 3.4
2. Leerdoelen
3. Uitleg basisstof 3.5
4. Opdrachten maken
5. Wat hebben we geleerd?

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat
• Je kunt omschrijven wat een mutatie is
• Je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat

Ongeslachtelijke voortplanting

• Een deel van het organisme groeit uit tot een nieuw individu
  
• Stekken, knollen, weefselkweek
  
• Groei vindt plaats door mitose
  
• Genotype van ouder is gelijk aan de nakomelingen (soort Ctrl-C + Ctrl-V)

ongeslachtelijke voortplanting bij planten: sleep de namen naar de bijbehorende afbeelding.

R14

voortplanting dmv knollen

weefselkweek

voortplanting dmv wortelstokken

voortplanting dmv stekken

voortplanting dmv bollen

voortplanting dmv uitlopers

Geslachtelijke voortplanting

Ongeslachtelijke voortplanting

Er is een eicel en zaadcel nodig

Er is geen eicel en zaadcel nodig

Het DNA van de nakomeling is een kopie van dat van de ouder

Het DNA van de nakomeling is een mix van ouder(s)

Geslachtelijke voortplanting

• Versmelten van twee geslachtscellen
  
• Verschillende genotype
  
• Afhankelijk van toeval
  
• Genotype van ouders is verschillend van de nakomelingen
  

Mutatie

= Een plotselinge verandering van het genotype

Voorbeeld: 

Een individu van wie een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype = mutant

 

Versleep de gele balken naar de bijbehorende groene balken.

bij geslachtelijke voortplanting ontstaan individuen die allemaal van elkaar verschillen

een plotselinge verandering in het dna waardoor een nieuw genotype kan ontstaan

de individuen van een soort kunnen niet meer bij elkaar komen en kunnen gaan veranderen waardoor nieuwe soorten ontstaan

mutatie

isolatie

variatie in genotypen

In lichaamscellen

• Als een mutatie optreedt in één lichaamscel heeft dit meestal geen gevolgen
  
• Het genotype van alle andere lichaamscellen blijft hetzelfde

In geslachtscellen

• Als een mutatie in een geslachtscel optreedt, kan dit wel grote uitwerking hebben
  
• Deze geslachtscel moet dan wél betrokken zijn bij bevruchting
  
• Elke lichaamscel van de nakomeling bevat dan het gemuteerde gen
  

Mutagene invloeden

= Stralingen en chemische stoffen (dus van buitenaf!) die invloed hebben op mutaties

• Radioactieve straling
  
• Röntgenstraling
  
• Ultraviolette straling
  

Chemische stoffen:

• Sigarettenrook
  
• Asbest
  

Een ander woord voor kankergezwel is:

Voorbeeld van chemische schadelijke stoffen zijn sigarettenrook en asbest. Dit is een voorbeeld van:

Mensen die ziek worden door een kankergezwel
hebben:

Door mutaties en geslachtelijke voortplanting ontstaat 

in genotypen.

Tumor

Mutagene invloeden

Kanker

Variatie

Ontstaan van kanker

• Ergens in het lichaam gaat een cel ongeremd delen
  
• Oorzaak: door mutatie veranderen cel eigenschappen
• Er ontstaat een gezwel en de bouw van het weefsel wordt verstoord
  

Zet de begrippen op de juiste plek

Kankercel

Uitzaaiing

Tumor

Wat hebben we geleerd?

• Wat gebeurt er bij ongeslachtelijke voortplanting?
• Wat gebeurt er bij geslachtelijke voortplanting?
• Wat is een mutatie?
• Wat is het gevolg van een mutatie in lichaamscellen en geslachtscellen?
• Wat zijn mutagene factoren? Noem voorbeelden!
• Hoe verloopt het ontstaan van kanker?

Opdrachten maken

afmaken t/m 3.5