Democratisering in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van burgers en stoommachines 

8.3 Democratisering in Nederland 

Programma 

- huiswerk bespreken 

- uitleg / opdracht 

Huiswerk bespreken 

Stel: je doet onderzoek naar de gevolgen van kinderarbeid in Nederland in de negentiende eeuw en je hebt twee onderzoeksvragen:

1 Wat waren de werkomstandigheden van kinderen in fabrieken?

2 Welke bijdrage leverde J.J. Cremer aan de discussie over de 'sociale kwestie’?

Je vindt deze bron, maar je twijfelt aan de bruikbaarheid van de bron voor een van je onderzoeksvragen. Maak duidelijk voor welke onderzoeksvraag de bron de meest bruikbare informatie bevat en voor welke onderzoeksvraag de bron minder bruikbare informatie bevat.

De bron:

In 1863 publiceert de Nederlandse schrijver J.J. Cremer zijn novelle Fabriekskinderen. Een bede, doch niet om geld. Hij leest zijn novelle in het hele land voor. De belangstelling van het publiek is erg groot. In dit fragment beschrijft Cremer een textielfabriek in Leiden:

“In het midden van die sombergekleurde rij (spinmachines) – het helderst door een van de gasvlammen verlicht, daar zie je Saartje, het kind van Gerrit Zwarte, het arme kind dat koorts heeft, dat zich ongelooflijk snel en gelijkmatig moet haasten. Je herkent het arme meisje wel, al schrik je terug nu je haar droevig figuurtje in het volle licht beter kunt zien. Een hoofd, een heel hoofd is zij kleiner dan je dochtertje, dat op dit uur gezond, met roze wangen, op het zachte kussen ligt te dromen en even oud is als zij. Je schrikt terug bij het zien van dat vieze en fletse gezichtje, met die open mond en die onnatuurlijk glinsterende oogjes. Je wendt de blik van haar af, en je oog blijft gevestigd op het jongetje naast haar. Tien jaar oud, maar hij lijkt een kind van zeven lentes – wat zeg ik, een kind van zeven barre winters te zijn. Telkens en telkens werpt hij een versufte blik op de grofspinner (de opzichter die de machine bedient), die zijn werk aan de andere kant van de machine bespiedt; en angstig beweegt hij snel de handjes, want weet je, al twee keer heeft hij van hem een stevige tik met de stok gehad, hier op de schouder, erg vals! Erg vals en gemeen!”

Welke groep kan je nu in de samenleving een emancipatiebeweging noemen?

Emancipatiebewegingen:

zijn groepen in de samenleving die streven naar:

-  gelijkberechtiging (= dezelfde rechten en kansen hebben als andere mensen)  en 

- gelijkwaardigheid (evenveel waard en beloond worden als andere mensen)

Bijv: zij willen kiesrecht (politiek), hetzelfde loon (economie), afschaffen vrouwen-onbekwaamheid (juridisch) , gelijke kans om te kunnen studeren (onderwijs).

Liberalen aan de macht

• verdedigen belangen rijke burgerij
• streven naar individuele vrijheden
• nachtwakersstaat
• Koning Willem II --> Thorbecke opdracht herschrijven grondwet 

1848

• parlementair stelsel
• censuskiesrecht --> kiesstelsel waarbij alleen mensen die een bepaald bedrag aan belasting kunnen betalen (census) kiesrecht hebben.
• => Parlementaire democratie = democratie waarin vertegenwoordigers in de regering door burgers worden gekozen. 

1870

Achterstanden opheffen van bevolkingsgroepen die nog niet meetellen (emanciperen)

1. katholieken
2. socialisten
3. feministen

Emancipatiebewegingen

in de 19e eeuw:

• Confessionelen (katholieken en strenge protestanten)
• socialisten 
•  feministen 

Liberalisme 

Belangrijkste personen? 

Kern van de beweging?

Politieke Partij in NL? 

Rol van de overheid? 

Socialisme 

Belangrijkste personen? 

Kern van de beweging? 

Politieke partij in NL? 

Rol van de overheid? 

confessionalisme 

Belangrijkste personen? 

Kern van de beweging? 

Politieke partij? 

Rol van de overheid? 

Feminisme 

Belangrijkste personen? 

Kern van de beweging? 

Politieke partij? 

Rol van de overheid? 

Emancipatiebewegingen in de 19e eeuw:

1.  Vrouwen (doel: o.a. kiesrecht en recht op studie) => feministen

2. Arbeiders (doel: kiesrecht/sociale wetgeving zoals minimumlonen, 

    8-urige werkdag, ouderdomsverzekering)  => socialisten

3. Katholieken en strenge protestanten  ( doel: financiële gelijkstelling van het openbaar en bijzonder onderwijs // deze strijd wordt de schoolstrijd genoemd) => confessionelen

Confessionelen (katholieken en protestanten)  gebruiken de bijbel als uitgangspunt voor hun politieke ideeën.

Kiesrecht

Schoolstrijd