5.7

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Thema 5 Erfelijkheid en evolutie

Vandaag

Bespreken opdracht 9 5.7

Afmaken opdrachten 5.7

Uitleg 5.8

Wat zijn de voordelen van genetische manipulatie?

Wat zijn de nadelen van genetische manipulatie?

Leerdoelen basisstof 7

- Je kunt benoemen dat alle cellen van je lichaam dezelfde erfelijke informatie bevatten.

- Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.

- Je kunt uitleggen dat cellen alleen de erfelijke informatie gebruiken die ze nodig hebben.

Erfelijke informatie

Je lichaam is opgebouwd uit lichaamscellen. 

Elke celkern van elke lichaamscel bevat 46 chromosomen. 

De chromosomen bestaan uit DNA. 

Vier lettercode

DNA

Celdeling

Door celdeling ontstaan nieuwe cellen uit de bevruchte eicel. 

De chromosomen worden bij elke celdeling gekopieerd en daarna gedeeld. 

Celdeling

Deze nieuwe cellen noemen we een dochtercel.

Deze bevat de complete set chromosomen. Dus dezelfde erfelijke informatie. 

Dochtercel

Celdeling

DNA

Chromosomen

Lichaamscellen

Lange dunne draden in de celkern

Cellen waaruit je lichaam is opgebouwd

Stof die informatie bevat voor erfelijke eigenschappen

Vorming van nieuwe cellen

Cel die ontstaat uit een moedercel tijdens celdeling

Genen

Een gen bevat de informatie (code) voor een erfelijke eigenschap. Dit bestaat uit stukjes DNA.

De genen liggen verspreid over de 46 chromosomen.

Genotype

De 46 chromosomen in één celkern bevatten samen alle genen, dus alle informatie van jouw erfelijke eigenschappen. 

Dit noemen we het genotype. 

Ontstaan van genotype

actief / niet actief

Een cel gebruikt alleen de genen die hij nodig heeft.

Dit hangt af van de plaats in het lichaam waar de cel zich bevindt.

Voorbeeld: een cel van een speekselklier gebruikt alleen de genen die zorgen voor de aanmaak van speeksel. De rest van de genen in die cel  'staan uit'

Fenotype

Alle eigenschappen van een organisme = het fenotype. Hierbij horen de zichtbare eigenschappen, maar ook de onzichtbare eigenschappen.

Fenotype

Het fenotype wordt bepaald door: 

- genotype (bv oogkleur), maar ook

- leefstijl (bv neuscorrectie, tattoo of haar verven) 

- omgeving (bv littekens, bruiner worden)

Vaak is het een combinatie van alles

genotype

fenotype

Wat is het genotype?

1. Alle eigenschappen
2. Je innerlijk
3. Alle erfelijke eigenschappen
4. Je uiterlijk

Is het genotype van de larve hetzelfde als het genotype van het volwassen dier?

1. Ja
2. Nee

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Welke van de twee kan je in je leven veranderen?

1. Genotype
2. Fenotype

Welk eigenschap heeft te maken met het fenotype?

1. Blond geverfd haar
2. Kort geknipt haar
3. Rossig haar
4. Zowel A, B als C

Bevat een cel van de lever de erfelijke informatie voor het maken van speeksel?

1. Ja
2. Nee

Aan de slag!

Lezen 5.7

Maken opdracht 1 t/m 7

Huiswerk volgende week

Opdrachten van 5.1 Genotype en fenotype

Opdracht 4 in je boek (laten zien)