Crisis en groei en verzorging

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

-Economische crisis en groei

-opkomst van de verzorgingsstaat

-Afsluiting  

6 december

1e uur

formatieve toets

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kun je: 

• Welke gevolgen had de economische crisis in Nederland
• Hoe reageerde de politiek op de crisis
• Hoe leidde de crisis tot onrust in de samenleving
• Hoe groeide de economie na 1945
• Welke gevolgen had de snelle groei van de welvaart in de jaren 60

Crisis in Amerika

1929: Het gaat helemaal mis in Amerika. 

Fabrieken bleven zitten met hun producten en hadden minder arbeiders nodig. Deze mensen werden ontslagen.

Grote economische crisis!

Crisis slaat over

• Nederland wordt zwaar door de crisis geraakt: de handel met de VS en Duitsland komt vrijwel stil te staan.
• Bedrijven en fabrieken moeten de deuren sluiten.
• Tussen 1929 en 1935 stijgt de werkloosheid van 22.000 naar 500.000

Stempelen voor 'de Steun'

• Uitkeringen bestaan niet

• Leden van vakbonden
• Vanuit de overheid is de steun klein en heel strak gecontroleerd: Stempelen

Waarom zou de overheid stempelen?

1. Zo kon de overheid controleren waar mensen woonden
2. Zo kon de overheid voorkomen dat teveel mensen steun kregen
3. Zo kon de overheid voorkomen dat de mensen te lui werden
4. Zo kon de overheid voorkomen dat mensen onterecht steun kregen

Werkverschaffingsprojecten

• Net als in andere landen probeert de overheid werklozen aan werk te helpen met werkverschaffingsprojecten.
• Grote projecten zoals het Amsterdams Bos en de Afsluitdijk helpen mannen aan werk en een beetje inkomen.

De overheid

Hulp?

Ja maar allemaal gemarkeerd (enorme vernedering)

• Kleding
• Belasting

De overheid

1934: Aanpassingspolitiek

• De Nederlandse regering van minister-president Colijn besluit dat er minder uitgaven moeten zijn, omdat er minder inkomsten zijn: Nederland moet zich aanpassen. 
• 1935: Plan van arbeid, ging niet door

Onrust

Veel protesten

• verlaging van de steun én de verhoging van de huur zorgen voor rellen in de Amsterdamse wijk De Jordaan. Vijf mensen komen om het leven. 
• De verlaging blijft. Er verandert maar één ding: de straten krijgen asfalt, zodat er niet meer met stenen kan worden gegooid. 

Verkiezingsposter Colijn

Duyten=geld

Ambtenaren=mensen die werken voor de overheid

Nederland komt er weer bovenop

• 1940-1945: Tweede Wereldoorlog
• Na  WOII begon de wederopbouw van Nederland
• 1948: VS biedt economische steun aan Nederland , het Marshallplan.

• Redenen om hulp aan te bieden:

1. Rust en vrede in Europa.
2.  Goed voor de handel met VS. 
3.  Samenwerking binnen Europa.
   
4. Invloed krijgen in Europa. --> anti communistisch 

Nederland komt er weer bovenop

• Door Marshallhulp opleving van industrie
• Vanaf jaren '60 gaat het echt beter met economie --> einde aan wederopbouw

De welvaart groeit snel

• Vanaf de jaren 60 is er een toenemende welvaart.
• Vanaf 1963 weer loonstijgingen, dit leidt ook tot een consumptiemaatschappij.

• 1973 --> Oliecrisis  --> Prijs olie steeg sterk door oorlog in Arabië.
  
• Door automatisering en wegtrekken fabrieken was er dalende welvaart. Dit steeg pas weer in jaren 90 door oa. ICT
  

Multiculturele samenleving

1950: Mensen uit indonesië

Jaren 60 en 70: Gastarbeiders (Italië, Marokko en Turkije)

1975: Surinamers

Vanaf 1980: Vluchtelingen

Wat wordt bedoeld met Wederopbouw?

• Periode na de Tweede Wereldoorlog waarin Nederland de schade van de oorlog moest herstellen

Na de Oorlog

• Veel verwoesting

• verwoesting moet hersteld

• Alle handen samen

Nieuwe maatregelen

1948-1958: Willem Drees

Vadertje Drees

Bescherming democratie

Vermindering armoede

Sociale Zekerheid

kan je niet voor jezelf zorgen dan wordt je geholpen

De verzorgingsstaat

Nieuwe wetten:

• Werkloosheidwet (WW)
• Algemene Ouderdomswet (AOW)
• Algemene Weduwen- en Wezenwet (AWW)
• Later Algemene Nabestaandenwet (ANW)

Sociale verzekeringen

Automatisch ingehouden op loon en beschermt tegen ziekte en werkloosheid.

Problemen in de jaren '70 en '80

• Economische crisis (o.a. door oliecrisis): veel werklozen met een uitkering
• Fraude van uitkeringen
• Vergrijzing: meer gebruik van AOW
• Meer scheidingen: meer gebruik van Bijstandswet
• Mensen zien de uitkering als een recht
• Werken was niet aantrekkelijk door hoge uitkeringen

Maatregelen van de overheid

• Vanaf jaren ’80: forse bezuinigingen op uitkeringen en verlaging van de uitkeringen
• Strengere controle op uitkeringen door het UWV


• Aantrekkelijker maken van werk: deeltijd, thuiswerk en loon hoger dan een uitkering
• Strengere (her)keuring van arbeidsongeschikten en nieuwe wet: WIA

Afsluiting

• Welke gevolgen had de economische crisis in Nederland
  
• Hoe reageerde de politiek op de crisis
  
• Hoe leidde de crisis tot onrust in de samenleving
  
• Hoe groeide de economie na 1945
  
• Welke gevolgen had de snelle groei van de welvaart in de jaren 60