P1.2 Een winstgevende kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Nederland en Indonesië

Hoofdstuk 1

 Hoe was de verhouding tussen Nederland en Indonesië tussen 1600 tot het heden?

Je weet welke praktische opdracht je in periode 1 moet maken 

Snelle check §1.1: opdracht 9 t/m 12

Leerdoelen §1.2 een winstgevende kolonie 

Uitleg §1.2 A een winstgevende kolonie 

Zelfstandig werken

Einde les

Deze les 

Komende weken/lessen

Nederland en Indonesië H1

1 Van vorstendommen tot kolonie (Paragraaf 1A, 1B, 1C)

2 Een winstgevende kolonie (Paragraaf 2A, 2B, 2C)

3 Nationalisme (Paragraaf 3A, 3B, 3C)

5 Ordenen

6 Oefenen met propaganda

7 Examenopdrachten
Neem elke les naast je werkboek en tekstboek ook een schrift voor aantekeningen en het opschrijven leerdoelen ( = belangrijk!)

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Leerdoel:

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

Begrippen:

• indo's
• racisme

B

Het cultuurstelsel

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

Begrippen:

• cultuurstelsel
• liberalisme

C

Ondernemers en contractarbeiders

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Begrippen:

• vrije arbeid
• contractarbeiders
• koelies

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Groepen in de koloniale samenleving:

• Nederlanders (tot 1880 alleen mannen, daarna ook vrouwen)
• Indo's: kinderen van NL'se mannen, inheemse vrouwen.
• Verschil in sociale lagen: hoe lichter de huid, hoe hoger de status
• Racisme

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

• NL'se vrouwen:
• niet bezighouden met politiek of bestuur. Wel liefdadigheid

• Indonesische vrouwen:
• geen onderwijs, als kind uitgehuwelijkt, geen beroep
• Positie wordt verbeterd: 1904 oprichting school voor inheemse meisjes

• Slaven:
•  50.000 slaven uit Afrika, China en NL-Indië.
• Slavernij afgeschaft 1860

Neem rustig plaats, materiaal op tafel (boeken, schrift)

Snelle check §1.2: opdracht 3 + miniquiz

Leerdoelen §1.2 B een winstgevende kolonie 

Uitleg §1.2 B een winstgevende kolonie 

Zelfstandig werken: opdracht 4 t/m 7 blz 19

Einde les

Deze les 

Kies de belangrijkste oorzaak van het faillissement van de VOC

1. De kolonie kreeg de naam Nederlands-Indië
2. De VOC kreeg concurrentie van bijv. Engeland
3. In Indië werd te weinig geproduceerd
4. De Nederlandse staat nam de bezittingen over.

Meeste macht

Minste macht

Gouverneur-generaal

Dorpshoofd

Resident

Regent

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Leerdoel:

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

Begrippen:

• indo's
• racisme

B

Het cultuurstelsel

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

Begrippen:

• cultuurstelsel
• liberalisme

C

Ondernemers en contractarbeiders

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Begrippen:

• vrije arbeid
• contractarbeiders
• koelies

Cultuurstelsel - 1830

• Als Nederlands - Indië een kolonie is....
• ...dan wil Nederland er geld aan verdienen. 
  
• Op Java alle grond klaargemaakt voor de landbouw 
  
• Boeren moeten op 1/5 deel van hun land:
  
• koffie, suiker, tabak, thee, indigo verbouwen
• Deze 20% van de grond verbouwen voor de Nederlandse Handels Maatschappij--> eenvoudig geld verdienen
• Als vorm van belasting/pacht = CULTUURSTELSEL

Effect van het cultuurstelsel

• In 1850 zorgt het cultuurstelsel voor 32% van de Nederlandse staatsinkomsten.
• En de Indiërs?
• Veelal negatieve gevolgen

3 negatieve gevolgen Cultuurstelsel

• 1. Beste land voor cultuurstelsel gebruikt
  
• Meer dan 20% afstaan + belasting (corruptie regenten)
  
• Door cultuurproducten minder rijst
• --> Hongersnoden

• 2. Herendiensten: 66 dagen per jaar werken voor het Nederlands bestuur: GRATIS!
  

• 3. Sommige regenten eisten een extra belasting voor hun eigen luxeleven 
• Als regenten extra winst maken, krijgen ze een bonus van de Nederlanders.

Het cultuurstelsel werd
ingevoerd

1. op heel Nederlands-Indie
2. op het eiland Java
3. op het eiland Sumatra
4. op de eilanden Java en Sumatra

Het cultuurstelsel hield in:

1. Dat de Indonesische boeren veel met elkaar omgingen
2. Dat de Indonesische boeren een deel van hun oogst moesten afstaan aan NL
3. Dat de Nederlandse boeren in Indonesië een deel van hun oogst moesten afstaan aan NL
4. Dat de Indonesische vorsten veel met elkaar omgingen

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

2 vormen van kritiek uit NL:

• 1860: boek Max Havelaar van Multatuli. Beschrijving onderdrukking en uitbuiting boeren.
• NL'se regering bemoeit zich te veel met economie NL-Indië. 
• Vanaf 1848 veel Liberalisme in het bestuur.
• idee dat ondernemers vrij waren zou ook in NL-Indië moeten gelden

1870: afschaffing cultuurstelsel

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Leerdoel:

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

Begrippen:

• indo's
• racisme

B

Het cultuurstelsel

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

Begrippen:

• cultuurstelsel
• liberalisme

C

Ondernemers en contractarbeiders

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Begrippen:

• vrije arbeid
• contractarbeiders
• koelies

Ondernemers Nederlands-Indië

• Liberalisme: overheid gaat zich na de afschaffing van het Cultuurstelsel minder bemoeien met de economie in Nederlands-Indië  --> gevolg:          
• Nederlandse ondernemers gaan grote landbouwbedrijven stichten -->
• Java/Sumatra: Thee, koffie, suiker, mijnbouw, winning van rubber en palmolie 
• Veel winst voor ondernemingen
• Systeem van vrije arbeid: het werk wordt gedaan door loonarbeiders 

Contractarbeiders

• Op Sumatra niet genoeg arbeiders         komst van contractarbeiders (koelies):
• Arbeiders met contract om een een bepaalde tijd  op een plantage te werken 
• In ruil hiervoor krijgen ze een voorschot op hun loon          ze verdienen te weinig om dit voorschot terug te betalen          ze moeten dus lang op een plantage werken 
• En in 2022....Qatar....

Vanaf 6:44 tot 7:36

Kijkvragen:

• Wat wordt er in het filmpje gezegd over de relaties tussen de contractarbeiders en Nederlanders?

Leven van contractarbeiders

Leven van de koelies:

• 12 uur per dag werken
• Weinig eten
• Geen wc/ bad
• Kinderarbeid
• Geldboetes/lijfstraffen
• Koelieordonnantie (straf bij werkweigering)

De wet...

...de werkelijkheid

Na de afschaffing van het Cultuurstelsel kwamen er meer particuliere ondernemingen in Indonesië. Op deze ondernemingen ontstond een tekort aan arbeidskrachten.
Op welke wijze werd dat tekort aan arbeidskrachten opgelost?

1. Door het aannemen van blanke Europeanen
2. Door het inhuren van contractarbeiders (koelies)
3. Door het kopen van slaven

Hoe werden koelies ook wel genoemd?

1. werknemers
2. vluchtelingen
3. contractarbeiders
4. slaven

Waar kwamen de meeste koelies vandaan?

1. China
2. Japan
3. Java
4. Sumatra

Maken vragen §1.2: 8 t/m 11 

Klaar?

Maken samenvatting/mindmap paragraaf 1.2

Aan de slag