BS 3.1: Genotype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

Thema 3 Erfelijkheid en Evolutie

Laptops dicht

Tassen van tafel

3. Erfelijkheid en evolutie

3.1 Genotype en fenotype

3.2 Genen

3.3 Kruisingen

3.4 Stambomen

3.5 Variatie in genotypen

3.6 Evolutie

3.7 Verwantschap

3.8 DNA-Technieken

Afsluiting

SE5 proefwerk thema 3

en

SE6 Praktische opdracht erfelijkheid

BS 3.1: Genotype en fenotype

Wat gaan we doen?

1. Stukje voorkennis 
2. Uitleg BS 3.1
3. Samenvatting maken
4. Opdrachten maken
5. Maak je eigen DNA slinger
6. Leerdoelencheck

Leerdoelen

• Je kunt omschrijven wat een genotype is
• Je kunt omschrijven wat een fenotype is
• Je kunt omschrijven wat een gen is

Waar bestaan chromosomen uit?

Voorkennis

Uit welke twee stoffen bestaan chromosomen?

Chromosomen

• Zijn lange dunne draden
  
• Deze bestaan uit eiwitten en DNA
• Stof DNA is een code met  alle informatie voor erfelijke eigenschappen

Genen

Gen = deel van een chromosoom dat de informatie bevat van één erfelijke eigenschap.

Een chromosoom bevat veel genen

Genen

Elke celkern van een lichaamscel bevat de complete informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme.

Gen = deel van een chromosoom dat de informatie bevat van één erfelijke eigenschap.

Een chromosoom bevat veel genen

 

Chromosoomparen

Chromosomen in lichaamscellen vormen paren. Hoe komt dat? (Altijd een even aantal)

Chromosomen in geslachtscellen zijn enkelvoudig.

Hoe kom je aan die code?

Wat weet je nog van mitose?

Wat weet je nog van meiose?

Gewone celdeling (mitose)

Nieuwe lichaamscellen

Reductiedeling (meiose)

Nieuwe geslachtscellen

Wat weten we nu?

• Je lichaamscellen bevatten chromosomen.
• Deze liggen in paren in de kern van de cel.
• 1 komt van je moeder, 1 komt van je vader.
• Ze bestaan uit DNA en eiwit.
• DNA vormt een code die bepaald hoe jij er uit ziet.
• Een stukje code die voor 1 erfelijk eigenschap codeert heet een gen.

Chromosoom, gen, allel

www.facebook.com

Genotype

Genotype = De informatie voor de erfelijke eigenschappen van een organisme

Het genotype van een organisme komt tot stand op het moment van bevruchting

 

Fenotype

• Het uiterlijk (waarneembare eigenschappen) van een organisme
  
• Het fenotype van een organisme komt tot stand door het genotype en door invloeden uit het milieu
  

Samenvatting 3.1

• Van groot naar klein

Allel - Celkern - Chromosomen -  Fenotype - Genotype

• Schrijf/teken daarachter de betekenis in eigen woorden.
• Gebruik je lesstof!
• Zacht overleg.
• Klaar? Begin met de opdrachten van 3.1

Ja/Nee Quiz

Stelling 1: De man in afbeelding 1 heeft voor haarkleur het genotype gekleurd?​

Stelling 2: Deze man bezit de erfelijke eigenschap voor baardgroei? ​

Stelling 3: Het fenotype: kaalheid wordt alleen bepaald door erfelijke eigenschappen?​

Stelling 5: De regenboog haarkleur komt volledig tot stand door invloeden uit de omgeving.​

Stelling 6: Dat de man op plaatje 2 ontzettend goed kan voetballen wordt alleen bepaald door zijn fenotype, kwestie van trainen.​

Stelling 7: Tweelingen lijken op elkaar door het genotype. Dat ze toch iets verschillen komt door het fenotype.​

Bonusvraag: Wat wordt er bedoeld wanneer men zegt dat Max Verstappen erfelijk dubbel is bevoordeeld? 

Wat verandert in het plaatje?

1. Zowel het genotype als het fenotype wel
2. Genotype en fenotype beide niet
3. Genotype wel Fenotype niet
4. Genotype niet Fenotype wel

Waar of niet waar: de genen in een bevruchte eicel zijn verschillend van die in een levercel

1. Waar
2. Niet waar

Opdrachten maken

BS 3.1: opdrachten 1, 2, 4, 5 en 6

Leerdoelencheck!

1. Wat is genotype?
2. Wat is fenotype?
3. Wat is het verschil tussen een gen en een allel?
4. Is genotype te veranderen?
5. Is fenotype te veranderen?

Kraak de code!

Maak je eigen unieke DNA-code.

1. Lees de opdracht goed door.
2. Vul eerst voor jezelf de tabel in. 
3. Gebruik daarbij de sleutel op de achterzijde.

Let op! Ze maken onderscheid tussen hoofdletters en kleine letters.

Huiswerk ma 3 feb

Lezen 3.1

Maken opdracht 1, 2 en 4 t/m 7 van 3.1