6.3 Samenleven

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 6.3 Samenleven

Ga rustig zitten en pak je lesmateriaal er alvast bij.

Stop je telefoon in je tas.

Programma vandaag

- Korte herhaling BS 2 Kringlopen

- Uitleg BS 3 Samenleven

- Werktijd

kringloop

voedselketen

voedselweb

Sleep de termen naar de juiste beschrijvingen toe:

Deze organismen zetten de organische stoffen in dood materiaal om in anorganische stoffen

Deze organismen gebruiken anorganische stoffen voor fotosynthese

Deze organismen krijgen hun energie door het eten van andere organismen.

producenten

consumenten

reducenten

Zet de juiste onderdelen op de juiste plek in de kringloop van water.

Condensatie

Verdamping

Neerslag

Waterafvoer

6.3 Samenleven

Biologisch evenwicht, Samenwerken, Rangorde, Territorium, Symbiose, Mutualisme, Commensalisme, Parasitisme

Leerdoelen

Lesdoelen: 

- Je kunt uitleggen wat een biologisch evenwicht is

- Je kunt uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting

Evenwicht

Populatie grootte: aantal organismen van dezelfde soort in gebied.

Populatie grootte hangt af van:

• Biotische factoren 
• Abiotische factoren

De populatiegrootte schommelt om evenwichtswaarde: biologisch evenwicht

biotische factoren

A-biotische factoren

Sleep de woorden naar de juiste plek

licht

gras

soortgenoten

regen

konijnen

schimmels

Temperatuur

wind

biologisch evenwicht: er is evenwicht tussen organismen

De populatiegrootte schommelt om een evenwichtswaarde heen.

Biologisch evenwicht konijnen - vossen

Welke van de onderstaande factoren is ongunstig voor een populatie konijnen.

1. Natte zomer
2. Weinig vossen
3. De wolf doet zijn intrede in Nederland
4. Het gaat slecht met de wilde veldmuizen

Welke van de onderstaande factoren is gunstig voor de populatie merels?

1. Mensen nemen steeds meer katten
2. Vetbollen worden minder verkocht
3. De roofvogel populatie in NL neemt toe
4. Er zijn steeds meer wormen

Samenleven

Relaties in en tussen populaties: 

- Concurrentie: 

   Competitie partner, plek & voedsel 

- Samenwerken:

  Jagen (leeuwen), verdedigen (vissen) 

  mieren (taakverdeling kolonie).

                                                                           

Stokstaartje houdt de wacht

Relaties binnen populatie

Rangorde: Eén dier is dan de baas.

Territorium: Gebied waar één dier leeft, of een groep dieren van dezelfde soort. Andere soortgenoten mogen er niet in. 

Paarvorming: Mannetje en een vrouwtje werken samen om zich voort te planten.

Relaties binnen populatie

- Rangorde

- Territorium

- Paarvorming

Bij sommige soorten vindt elk jaar opnieuw paarvorming plaats maar bij zwanen blijven man en vrouw hun hele leven bij elkaar.

Relaties tussen soorten

Symbiose: langdurige relatie tussen individuen van verschillende soorten.

• Mutualisme: beide individuen voordeel van relatie
• Commensalisme: 1 individu voordeel, ander neutraal 
• Parasitisme: 1 individu voordeel, ander nadeel.

Het Individu (parasiet) leeft op of in een individu van een ander soort (gastheer).  Parasiet: dier, plant of schimmel.

Relaties tussen soorten

Mutualisme: 

Relatie waarbij beide soorten voordeel hebben (win win)

Mutualisme

Beide soorten hebben voordeel van de symbiose (samenlevingsvorm)

+      + 

Korstmos: Schimmel + algen

Kunnen niet zonder elkaar leven

Parasitisme

Parasiet -  Gastheer

Teek

Zombieschimmel

Warkruid (geen bladgroen)

Bij met bloem: deze vorm
van samenleven heet:

1. Mutualisme
2. Commensalisme
3. Parasitisme
4. Symbiose

Bij commensalisme hebben beide soorten voordeel van de samenleving.

1. Goed
2. Fout

Welke vorm van symbiose wordt hier beschreven? Korstmossen zijn samenlevingen van schimmels en algen. Schimmels nemen water en mineralen op uit de omgeving en hier maken de algen gebruik van. De algen zorgen voor fotosynthese en daar maken de schimmels gebruik van.

1. Mutualisme
2. Commensalisme
3. Parasitisme

Werktijd

- Ga rustig aan de slag met de opgaven van BS 3. Je mag fluisterend overleggen.

- Klaar me de opgaven? Oefen met flitskaarten, de "test jezelf" of op www.biologiepagina.nl