8.3 Democratisering in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Burgers en Stoommachines

8.3 Democratisering in Nederland

Wat gaan we doen? 

1. Welkom

2. Leerdoelen terugkoppeling

3. Leerdoelen

4. Theorie

5. Beeldmateriaal

6. Aan de slag

7. Leerdoelen nabespreken 

Leerdoelen terugkoppeling

Je weet welke groepen zich inzetten voor de emanicpatie van arbeiders en hoe zij dit deden. 

Je begrijpt de theorie van Marx en je kunt uitleggen in welk opzicht sociaaldemocraten afwijken van Marx' ideeën. 

Leerdoelen 

1. Je kunt uitleggen waarom in 1848 in opstand kwamen;

2. Je kunt de opkomst van het feminisme verklaren;

3. Je kent de verschillende zuilen en waar ze voor staan (liberalen, socialisten en confessionelen);

Theorie 

Nog voordat Napoleon definitief werd verslagen bij Waterloo, werd Nederland een zelfstandige staat. Koning Willem I had veel macht. Hij benoemde en ontsloeg ministers zelf en het parlement negeerde hij meestal. Liberalen vonden dat zorgelijk. 

Liberalen = burgerlijke vrijheden en economische vrijheid. Overheid dient zich terughoudend op te stellen. 

Theorie 

Vooral het succesvolle deel van het volk, zoals rijke ondernemers zou een rol in het bestuur moeten krijgen. Met hun succes bewezen zij immers over kwaliteiten te beschikken, zo redeneerden de liberalen. 

Toch won overal in Europa het koningschap. Nederland was hier niet uniek in. In  1848 gebeurde er echter in Europa iets wat alles zou veranderen.. 

Theorie 

Opschrijven: 

In 1848 braken in heel Europa revoluties uit. 

Aanleiding was economisch van aard: prijsstijgingen door misoogsten maakten het leven duur. 

Doel was politiek van aard: de machtsverdeling moest worden herzien. 

Theorie 

Overal raakten koningen hun macht kwijt. Dat wilde Willem II (zoon van Willem I) natuurlijk voorkomen. 

Opschrijven: 

Willem II liet liberaal Thorbecke in 1848 een nieuwe grondwet te schrijven. Hierin werd de macht van de koning beperkt: ministers waren voortaan niet meer aan de koning verantwoording schuldig. 

Theorie 

Leden van het parlement werden op dat moment gekozen door middel van censuskiesrecht = mensen mogen stemmen mits ze een bepaald bedrag aan belasting betalen. 

Welke politieke stroming zal dit vooral betaald kunnen hebben..? 

Theorie 

Dat waren vooral de liberalen! Deze wilden zoals eerder gezegd dat de overheid zich niet bemoeide met de economie. Dat betekende indirect dat de overheid zich ook nauwelijks ging bemoeien met de sociale kwestie (..?) 

Arbeiders/socialisten wilden daarom ook algemeen kiesrecht. Dan zouden zij ook politieke invloed kunnen krijgen en de sociale kwestie wel kunnen aanpakken. 

Theorie 

Behalve liberalen en socialisten streefden ook protestanten en katholieken naar politieke macht. Ondanks hun verschillen en moeizame relatie deelden protestanten en katholieken enkele politieke belangen.

De overheid betaalde namelijk wel openbaar onderwijs maar niet voor bijzonder onderwijs (christelijke scholen). Dit zou de schoolstrijd worden. 

Theorie 

Opschrijven:

Confessionelen (politieke stroming waarbij opvattingen gebaseerd zijn op bijbel - vaak protestanten en katholieken samen) gingen samen de Schoolstrijd (1917) aan met de overheid: een politiek gevecht om gelijke subsidies voor openbaar en bijzonder onderwijs. 

Theorie 

De roep om uitbreiding van het kiesrecht hield aan: democratisering was niet tegen te houden. Ook vonden liberalen het wenselijk dat steeds meer mensen kiesrecht kregen. 

Feministen benadrukten onder andere via de Vereeniging van Vrouwenkiesrecht dat vrouwen dezelfde toegang tot kiesrecht moesten krijgen als mannen. 

Uiteindelijk zou de Eerste Wereldoorlog de vrouwen een beetje helpen (..?)

Theorie 

Uiteindelijk zou een overheid met socialisten en confessionelen een meerderheid vormen in het parlement. Ze besloten elkaar te steunen: de confessionelen stemden voor invoering van het algemeen mannenkiesrecht (waren ze eigenlijk tegen) en de socialisten stemden voor gesubsidieerd bijzonder onderwijs (waren ze eigenlijk geen voorstander van). 

Opschrijven: 

Met de Pacificatie van 1917 werden twee politieke problemen opgelost: de schoolstrijd en de kwestie van algemeen mannenkiesrecht. 

Algemeen vrouwenkiesrecht volgde in 1919 en was het sluitstuk van de democratisering van Nederland. 

Beeldmateriaal

Leerdoelen nabespreken

1. Je kunt uitleggen waarom in 1848 in opstand kwamen;

2. Je kunt de opkomst van het feminisme verklaren;

3. Je kent de verschillende zuilen en waar ze voor staan (liberalen, socialisten en confessionelen);