Examentraining biologie 2024 th.1 Organen en cellen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Herhalingsles 

SE2 biologie 2024 Boek 3A

TH.1    Organen en cellen

Levenskenmerken

Levenskenmerken:

• Groei
• Ontwikkeling
• Reageren op prikkels
• Bewegen
• Stofwisseling
• Voeden
• Ademen
• Uitscheiden
• Voortplanting

In je lichaam worden stoffen omgezet in andere stoffen.

Dit heet stofwisseling.

Stofwisseling is een levenskenmerk. Voeding, ademhaling en uitscheiding horen bij dit levenskenmerk.

stofwisseling

Stofwisseling

Uitscheiding

 het kwijtraken van afvalstoffen =

Uitscheiding 

Longen 

Huid

Nieren

	planten	schimmel	dier	bacterie
celkern	x	x	x	-
celwand	x	x	-	x
bladgroen	x	-	-	-

Fotosynthese is een vorm van stofwisseling

In alle organismen vindt stofwisseling plaats.

Van klein naar groot

Cel: Kleinste bouwsteentje

Weefsel: meerdere cellen met dezelfde vorm en functie in een groep

Orgaan: Een deel van het organisme met een of meerdere functies

Orgaanstelsel: Een groep samenwerkende organen dei samen een bepaalde functie hebben

Organisme: Levend wezen

Organisatie-niveaus

Orgaanstelsels

Organen die samenwerken aan een bepaalde functie, vormen een orgaanstelsel.

Voorbeelden van orgaanstelsels:

• Beenderstelsel 
• Spijsverteringsstelsel
• Ademhalingsstelsel
• Bloedvatenstelsel 
• Uitscheidingstelsel
• Voortplantingsstelsel
• Zenuwstelsel

Enkele Orgaanstelsels

• Verteringsstelsel
• Ademhalingsstelsel
• Bloedvatenstelsel
• Uitscheidingsstelsel
• Zenuwstelsel

Organen planten

Planten hebben ook organen.

De organen van planten zijn: 

• Bloem
• Blad
• Stengel
• Wortel

verschillende typen cellen

.

zenuwcel

beencellen

spierweefsel

kraakbeencellen

Plantencel

Dierlijke cel

chromosomen 

• Dit is een chromosomenportret
• Mensen hebben 23 chromosomenparen in elke lichaamscel.
• Totaal 46 chromosomen.
• De paren zijn gelijk, behalve de geslachtschromosomen  (bij de man XY en vrouw XX)

Chromosomen

Een cel heeft ook een celkern in de celkern zitten chromosomen. 

Chromosomen zijn opgebouwd uit DNA en eiwit.

DNA bevat de informatie voor 

je erfelijke 

eigenschappen

Gewone celdeling

Je kunt het doel van gewone celdeling (mitose) aangeven

Je lichaam heeft voortdurend nieuwe cellen nodig.

1. Herstel, bijvoorbeeld wondje

2. Groei

3. Oude cellen vervangen

De gewone celdeling gaat steeds op dezelfde manier

1. Kerndeling

2. Celdeling

3. Plasmagroei

1 moedercel wordt 2 dochtercellen (zie afbeelding)

Chromosoom

Is opgebouwd uit DNA en eiwit

Bevat erfelijke eigenschappen

Niet zichtbaar, alleen tijdens de celdeling

De mens heeft 23 paren

Levensfasen

Verschillende levensfasen

Elke fase heeft eigen 

lichamelijke en geestelijke

ontwikkeling

Borstholte en buikholte

Het middenrif (spier) deelt de romp in een borstholte en buikholte

Er liggen organen in de borstholte: bv. hart en longen

Er liggen andere organen in buikholte

Slokdarm en aorta liggen in beide

Dwarsdoorsneden van de romp

Borstholte

Buikholte

Het middenrif scheidt de romp in de borstholte en de buikholte en is betrokken bij de ademhaling. In afbeelding 9 zie je twee dwarsdoorsneden van de romp van een mens.

Microscoop

Vergroting microscoop

Oculair x objectief = vergroting

Speciale celdeling (meiose of reductiedeling)

• De nieuwe cellen bevatten precies de helft van het DNA als de cel waar ze uit zijn ontstaan. 
• Cellen worden gemaakt voor de voortplanting
  
• Deze delingen vinden alleen in je geslachts-organen plaats

Geslachtschromosomen

Er zijn twee geslachtschromosomen: het X-chromosoom en het Y-chromosoom

• Jongens: XY-chromosoom
• Geslachtscellen bevatten maar één chromosoom van elk chromosomenpaar. Bij de mens is het 23 chromosomen
• Meisjes: XX-chromosoom

Geslachtschromosomen

• Zijn deze chromosomen van een jongen of meisje?
• Het geslachtschromosoom bepaald het geslacht
• XX=Meisje XY=Jongen