Het spijsverteringsstelsel

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

Spijsvertering 

Na deze les. kun je:

1 Uitleggen wat de functies zijn van de spijsverteringsorganen, welk sap ze maken en wat dit doet bij de vertering (nadruk op lever)

2 Leg je uit wat er met een voedingsstof gebeurt van inname tot verwerking in het lichaam

De organen voor de spijsvertering
mondholte, keelholte en slokdarm

De mondholte bestaat uit het gebit, de tong en de speekselklieren

1. de oorspeekselklier maakt speeksel als voedsel dichtbij komt
2. de ondertong- en onderkaak- speekselklier maken 24/7 speeksel

ondertong- en

onderkaakspeekselklier

2

(oor)speekselklier

1

De organen voor de spijsvertering
mondholte, keelholte en slokdarm

Speeksel bestaat uit...

• Waterig slijm
• Enzym amylase (splitst koolhydraten tot glucose)
• Bijkomende stof antistoffen

slijm

S

amylase

A

antistoffen

A

0

Hoe komt het dat je niet verslikt als je eet?

1. het strotklepje gaat naar boven
2. het strotklepje gaat naar beneden
3. de huig gaat naar boven
4. de huig gaat naar beneden

De organen voor de spijsvertering
mondholte, keelholte en slokdarm

De slokdarm brengt het voedsel van de keel naar de maag.

• de holte is geplooid en gevuld met slijm
• de slokdarm heeft een dubbele spierlaag
• de slokdarm maakt geen enzymen

slijm

S

kringspieren

K

lengtespieren

L

De organen voor de spijsvertering
de maag

Na de slokdarm komt de maag (gaster )

• ligt onder het middenrif, linkerzijde
• de maag kneedt het voedsel
• de maag heeft verteringsklieren

De organen voor de spijsvertering
de maag

De maag wordt verdeeld in...

• maagmond, hier komt het voedsel binnen
• maagzak, hier wordt lucht opgevangen en het meeste maagsap gemaakt
• maagportier, dat telkens kleine beetjes brij doorlaat

maagmond

M

maagzak

Z

maagportier

P

De organen voor de spijsvertering
de maag

Maagsap bestaat uit...

• waterig slijm
• enzym pepsine (het splitst eiwitten tot aminozuren)
• bijkomende stof maagzuur (= zoutzuur, het doodt bacteriën)

slijm

S

pepsine

P

maagzuur

M

QUIZ?

Over mond, slokdarm en maag?

Maag

Lever

Slokdarm

Duodenum

Galblaas

Alvleesklier 

De organen voor de spijsvertering
12v-darm en alvleesklier

Vanuit de maag komt het zure voedsel in de twaalfvingerige darm (duodenum)

• het maakt zelf geen verterings- sap, maar krijgt ze van twee organen: de alvleesklier en galblaas

alvleesklier

A

galblaas

G

twaalfvingerige darm

T

De organen voor de spijsvertering
12v-darm en alvleesklier

De alvleesklier (pancreas) heeft klieren die enzymen maken om koolhydraten, vetten en eiwitten te verteren.

Samen met gal wordt alvleessap toegevoegd aan het voedsel

Gal wordt gemaakt door lever, opgeslagen in galblaas

alvleesklier

A

galblaas

G

twaalfvingerige darm

T

De organen voor de spijsvertering
12v-darm en alvleesklier

Alvleessap bestaat uit...

• waterig slijm
• enzymen die koolhydraten, vetten en eiwitten verteren
• bijkomende stof soda (= om zuur op te heffen)

slijm

S

enzymen van de
alvleesklier

E

soda

S

De organen voor de spijsvertering
12v-darm en alvleesklier

De alvleesklier (pancreas) maakt ook hormonen die de hoeveelheid suiker (glucose) regelen in bloed en weefsels...

• insuline
• glucagon

hormooncellen maken

• insuline
• glucagon

H

Wat is geen functie van de lever

1. Opslag plaats voor energie
2. Vormen van gal
3. Ontgiften van lichaam
4. Aanmaak vitamine K

De organen voor de spijsvertering
lever en galblaas

De lever(hepar) heeft een aanvoer van twee bloedvaten...

• leverslagader (via de aorta)
• poortader (vanuit de darmen)

Ook twee vaten die afvoeren...

• leverader (naar de holle ader)
• galbuis (via de galblaas)

leverslagader

L

leverader

L

galbuis

G

poortader

P

De organen voor de spijsvertering
lever en galblaas

De lever bestaat uit levercellen in kringen geplaatst. 5 Functies van de lever zijn...

• afbraak rode bloedcellen, hierbij wordt hemoglobine omgezet in bilirubine (een stof die in gal zit)

leverslagader

L

leverader

L

galbuis

G

poortader

P

De organen voor de spijsvertering
lever en galblaas

• opslag van glucose in de vorm van glycogeen, hierbij zorgt insuline dat de opslag groter wordt, glucagon juist dat het kleiner wordt

insuline

I

glucagon

G

glucose

glycogeen

Glucagon maakt meer insuline aan wanneer de bloedsuiker te laag is. Bijv bij suikerziekte

De organen voor de spijsvertering
lever en galblaas

• maken van eiwitten, de lever maakt plasma (= bloed)-eiwitten zoals fibrinogeen (voor de stolling)
• maken van vetten, de lever maakt de verzadigde vetzuren onverzadigd (beter voor de stofwisseling)

fibrinogeen

De organen voor de spijsvertering
lever en galblaas

• maken van gal, door speciale levercellen

Het gal bevat water, cholesterol, bilirubine en galzouten

galkanaaltjes

levercellen

gal afvoerbuisje

De organen voor de spijsvertering
lever en galblaas

De gal wordt bewaard in de galblaas. Wanneer het voedsel de twaalfvingerige darm inkomt, knijpt de galblaas zich samen en komt gal bij het voedsel.

galblaas

galbuis

van de lever

naar de 12v-darm

Waar zit je lever?
Doe dit in duo's: wijs naar de lever

Locatie lever

We hebben zojuist 5 functies van de lever behandeld. Kun jij er nog minimaal twee benoemen?

Kleur van ontlasting ontstaat door kleur van

Observatie feces/ faeces

• Frequentie (defecatiepatroon)
• Hoeveelheid
  
• Kleur​
  
• Consistentie
  
• Geur
  
• Samenstelling

De organen voor de spijsvertering
lever en galblaas

De functie van gal is het emulgeren van vet; grote vetdruppels klein maken.

Hierdoor verloopt de vetvertering door enzymen beter.

De organen voor de spijsvertering
lever en galblaas

De lever ontgift  (detox) van bloed

 De lever...

• heeft aparte enzymen om verbindingen in de giftige stof te breken
• bindt de giftige stof aan eiwitten, zodat ze snel afgevoerd kunnen (urine of ontlasting)

De organen voor de spijsvertering
de dunne darm

Na de 12v-darm volgt de 5 meter lange dunne darm (intestinum).

De dunne darm...

• heeft veel darmplooien
• maakt darmsap
• neemt de verteringsproducten op (absorptie) in het bloed

De organen voor de spijsvertering
de dunne darm

Darmsap bestaat uit...

• waterig slijm
• enzymen die koolhydraten, vetten en eiwitten verteren
• geen bijkomende stof

slijm

S

enzymen van de
alvleesklier

E

5.3 De organen voor de spijsvertering
de dunne darm

De in de darm opgenomen producten komen in het bloed en gaan, via de poortader naar de lever.

poortader

P

De organen voor de spijsvertering
de blindedarm, dikke darm en endeldarm

Onverteerbare resten komen vanuit de dunne darm in de dikke darm (colon) terecht.

De functie van de dikke darm is...

• het onttrekken van water (indikken van de resten)
• het maken van vitamine K (voor de bloedstolling) door darmbacteriën

De organen voor de spijsvertering
de blindedarm, dikke darm en endeldarm

De resten leggen deze weg af...

• blinde darm met wormvormig aanhangsel (appendix)
• endeldarm waar de ontlasting wordt opgeslagen, met de anus als afsluitspier (kringspier)

Blinde darm

B

Endeldarm

A