7.3 Het stadse leven - stadsrechten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1

Welk persoon uit de geschiedenis spreekt jou het meest aan?

De Middeleeuwen

7.3 Het stadse leven

stadsrechten

Wat weet je nog
van de Hanze?

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je: 

- Uitleggen wat stadsrechten zijn en waarom de heer stadsrechten gaf;

- Uitleggen hoe steden in de late middeleeuwen werden bestuurd.

Eigen baas zijn

- Edelman of bisschop is de baas.

- Burgers willen eigen baas zijn.

- Vragen om "stadsrechten".

- In ruil voor belasting maken de heer en stad afspraken.

- Door stadsrechten werd een nederzetting een stad.

Stadsrechten

Met stadsrechten kreeg een stad privileges:

•  recht om zichzelf te besturen
• recht om zelf recht te spreken
• recht om een stenen stadsmuur te bouwen
• marktrecht 
• tolrecht
• muntrecht      waagrecht

 

Met stadsrechten bouwde Zutphen een echte muur en een slotgracht. 

Stadsrechten

• Oorkonde
• Bewijsstuk
• Zegel als soort van handtekening 

Stadsbestuur en rechtspraak

Twee burgemeesters en stadsraad

Schout: vertegenwoordiger van de landheer

Schepenen: bestuurders van de stad en leden van de rechtbank

Een rechtbank

De man die op de verhoging zit is de schout (leider rechtbank). De mannen om hem heen zijn de schepenen (rechters). 

Misdaad en straf 

Steden met stadsrechten mochten hun eigen wetten en regels maken: keuren. De schout en schepenen zorgden voor orde en rust. 

Elke stad had eigen rechtbank. De schepenen waren hier de rechters. Samen met de schout bepaalden zij de straffen. 

Schandpaal

 Schandpaal
Gezegde: Voor paal staan
Betekenis: Je staat voor gek

Misdaad en straf

• Martelen om de "waarheid" te achterhalen.
• Van verbanning tot gruwelijke straffen.

Doodstraf

- Onthoofding
- Ophanging

- Verbranding
- Radbraken

Wat valt je op aan de straffen?
Lijfstraf-verbannen-dood-schandpaal

Waarom kwamen gevangenisstraffen zelden voor?

Gevangenisstraffen kostten de samenleving veel geld. 
1. De bewakers moesten betaald worden.
2. De gevangene moest van eten voorzien worden.
3. De gevangenis moest onderhouden worden.

Boeven werden vaak voor korte tijd in kerkers gehouden. Tot dat hun straf werd bepaald. 

Wat is de functie van straf?

Het galgenveld in Amsterdam

H

Kwamen deze gewelddadige straffen vaak voor?

Veel straffen werden omgezet naar een geldboete. 

Leg uit waarom de stadsrechten gunstig zijn voor zowel de heer als de stedelingen.

Huiswerk

Lees 7.3.1

Maak van 7.3 vraag 1 t/m 4 (en 5).