4.1 Natuurlijke gevaren + 3.2 Hazard management

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Zuid-Amerika

Vandaag

4.1 Natuurlijke gevaren in Zuid-Amerika

Voorkennis

Draagkracht

Handelsgewassen / cash crops

Latifundia en minifundia

Informal city

Landgrabbing / landroof

Ruimtelijke segregatie

Natuurlijke gevaren Zuid-Amerika

Endogeen of exogeen?

Er is sprake van een oceanische en een continentale plaat. Welke plaat schuift onder de andere?

Wat voor soort plaatbeweging komt hier voor?

Hoe noemen we het proces dat zich in het Andesgebergte afspeelt als gevolg van de platentektoniek?

Niet overal vulkanen?

Natuurlijke gevaren Zuid-Amerika

• Tsunami’s zijn het gevolg van: aardbevingen in zee
• Massabewegingen (aardverschuivingen) zijn het gevolg van: aardbevingen en neerslag
• Lahars (modderstromen) zijn het gevolg van: vulkaanuitbarstingen
• (Rivier) overstromingen zijn het gevolg van: overvloedige neerslag/regen

Tsunami's

Hoe ontstaat een tsunami?

1. aardbeving op oceaanbodem
2. de oceanische plaat verschuift
3. er ontstaat een schokgolf in het water
4. vloedgolf overspoelt de kust

Hoe weet je dat de vloedgolf eraan komt?

Waar, in het gebied van de golf, ben je veilig?

Lahar

Hoe kan door een vulkaanuitbarsting een lahar ontstaan?

1. vulkaanuitbarsting
2. hitte door lava en gassen
3. sneeuw en ijs smelten
4. watermassa neemt aarde en stenen mee de helling af in de vorm van een modderstroom

Aardverschuivingen

Hoe kunnen door El Niño aardverschuivingen ontstaan?

El Niño en La Niña

Aardverschuivingen

Hoe kunnen door El Niño aardverschuivingen ontstaan?

1. Er valt overvloedig regen
2. hellingprocessen: versnelde bodemerosie + afschuiven van stukken helling

Hoe kan een verhoogde piekafvoer tot overstromingen leiden?

1. verhoogde piekafvoer
2. rivier moet extra veel water afvoeren
3. treedt buiten zijn oevers

Mens als oorzaak

Hoe kan de mens oorzaak zijn van natuurlijke gevaren?

1. houtkap op hellingen
2. bodemerosie + massabewegingen
3. verharding oppervlak
4. verkorting vertragingstijd
5. overstroming

als oorzaak

Aan de slag

- Lezen par. 3.1

- Maken opg. §3.1

Lees met een kritische blik

Lees de intro van het hoofdstuk:

Het is vies en ongezond werk. Toch gaan deze mannen onverdroten door met het zoeken naar goud. Aan verlies van het regenwoud en vervuiling van het landschap hebben ze geen boodschap. Een vergunning is er ook niet. Ze hopen met hun illegaal verkregen gewin aan de dagelijkse armoede te kunnen ontsnappen. Dit conflict tussen economie en ecologie en tussen overleven of creperen is een van de thema's in dit hoofdstuk over Zuid-Amerika.

Geeft bovenstaand stukje tekst een objectief beeld van Zuid-Amerika? Welk beeld krijg jij van Zuid-Amerika door het lezen van bovenstaande tekst? Vanuit welk perspectief is het geschreven? Wat is de kern van dit stukje tekst? Hoe zou de introductie anders kunnen worden geschreven?

Wat heb je geleerd?

Zuid-Amerika

Vorige les

4.1 Natuurlijke gevaren in Zuid-Amerika

Vandaag

4.2 Hazard management

Hazard management

Huidige teams:

Belgisch voetbalelftal (#10 / Aanvaller)

Real Madrid CF (#7 / Aanvaller)

Eden Hazard was op een bepaald moment nog 115 miljoen euro waard, maar ondertussen is zijn waarde volgens Transfermarkt gezakt tot 25 miljoen euro (bron uit 2021).

Hazard management

Sinds 1960 is de economische schade van natuurrampen in Zuid-Amerika verachtvoudigd!

Er gaan 20x meer mensen dood door natuurrampen in ontwikkelingslanden dan in rijke landen.

Lees de alinea 'Schade'. Geeft dit een objectieve weergave? Is alles benoemt of missen we een (of meer) invalshoek?

Risicoperceptie niet altijd juist.

Risicofactoren

Hazard management is zowel preventief als responsief

Een actieplan bestaat vaak uit:

1. Doen van onderzoek, bijvoorbeeld naar platentektoniek of El Niño
2. Verminderen van het risico, bijvoorbeeld betere bouwvoorschriften, bescherming door dijken, verbod op houtkap
3. Rampenplannen maken, bijvoorbeeld reddingsplannen, evacuatieplannen
4. Rampenfondsen om schade te herstellen
5. Bevolking voorbereiden met hulpteams, reconstructie

Stelling

'In rijke landen leiden rampen vaak tot weinig slachtoffers en veel materiële schade, terwijl rampen in arme landen juist vaak leiden tot veel slachtoffers en weinig materiële schade.'

Verdedig deze stelling en gebruik hierbij het begrip hazard management.

World risk index

Van de 181 landen staat:

Guyana op plek 7

Suriname op plek 77

Brazilië op plek 116

Argentinië op plek 138

Nederland op plek 66

Voor de nieuwsgierigen:

Vanuatu op plek 1

Qatar op plek 181

Wat heb je geleerd?