mutilerende operaties

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 3

mutilerende operaties

been / borst

Amputatie

Lesdoelstellingen

Na deze les:

1. weet je wat mutilerende operaties zijn

2. ben je op de hoogte van verschillende soorten  amputaties en kun je er enkele benoemen

5. ken je minimaal 2 complicaties na amputatie

Amputatie

Oorzaken van een amputatie

Wanneer amputatie

Een amputatie is nodig als een ziek lichaamsdeel niet meer kan genezen en wanneer het leven van de patiënt in gevaar is, of wanneer de kwaliteit van leven van de patiënt zal toenemen door het lichaamsdeel te amputeren.

De oorzaken van een amputatie lopen uiteen van problemen met de bloedsomloop tot een infectie en van een ongeluk tot kanker.

Daarnaast kan een amputatie worden uitgevoerd wanneer er sprake is van een aangeboren afwijking aan het lichaamsdeel.

In de meeste gevallen weet de patiënt vooraf dat de amputatie gaat plaatsvinden. In enkele gevallen, bijvoorbeeld na een ernstig ongeluk, moet de amputatie helemaal onverwachts worden uitgevoerd.

Oorzaken van een amputatie

Tumor: Soms is een operatie nodig om een bot- of spiertumor te verwijderen.

Verwonding : Daarnaast heeft een patiënt soms een verwonding opgelopen waardoor de arts een ledemaat moet amputeren. Dit gebeurt bijvoorbeeld na een explosie. In drie op de vier gevallen betreft dit één van de armen.

Ziekte :Tot slot gebeurt een amputatie af en toe naar aanleiding van een ziekte. Enkele voorbeelden hiervan zijn een vaatziekte, diabetes mellitus (suikerziekte).
Hypovolemische shock : Nog een andere oorzaak van een amputatie is een hypovolemische shock waarbij onvoldoende bloed in het lichaam aanwezig is. Wanneer de weefsels onvoldoende zuurstof krijgen, ontstaat gangreen (afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid). Het weefsel sterft dan af waardoor een amputatie zich opdringt.

doel

Het doel van amputatie is ;

• Het verwijderen van necrotisch of geïnfecteerd en niet herstellend weefsel
• Het opheffen van pijn op basis van ischemie
• Het verkrijgen van primaire stompgenezing en creëren van een gerijpte stomp waarop een prothese aangemeten kan worden.

Niveau's been amputatie

• Voetamputatie / Teenamputatie / Voorvoetamputatie
  
• Onderbeenamputatie (transtibiale amputatie)
  
• Knieëxarticulatie
  
• Bovenbeenamputatie (transfemorale amputatie)
• Heupexarticulatie
• Hemipelvectomie

Niveau's been amputatie

acuut

Een acute amputatie volgt na een levensbedreigende situatie, waarbij binnen elkele uren geopereerd moet worden. Een voorbeeld is een sepsis vanuit een geinfcterde voet. Vaak wordt dan de guillotine amputatie gedaan. 

hoeveelheid amputaties

wordt minder door dotteren en stent

68 % door vaatlijden

27% door diabetes

4% door trauma

1% door maligne tumoren

80% ouder dan80 jaar

Trench Foot

• Meestal is amputatie de enige oplossing voor loopgraafvoeten

Vuurwerkslachtoffers

773 gewonden.

Brandwonden, oogletsel en amputaties.

53% onder de 20 jaar.

Fantoompijn kan veroorzaakt worden door

1. Oorzaken in de hersenen
2. Oorzaken in de stomp
3. A en B zijn beide juist
4. A en B zijn beide onjuist

Fantoompijn kan ontstaan omdat de hersenen in de war zijn. Het deel wat in de war is, heet

1. sensorische cortex
2. gebied van Wernicke
3. motorische cortex
4. prefrontale cortex

De meeste mensen weten wel dat we een linker en een rechter hersenhelft

hebben. We hebben daarnaast ook een buitenste deel en een binnenste

deel in de hersenen. Het buitenste deel van de hersenen zit vlak onder de

schedel en heet ‘neo-cortex’ (nieuwe schors). Het gedeelte waarmee we

ons lichaam voelen ligt op dit buitenste deel en heet ‘sensorische cortex’.

Het binnenste deel van de hersenen heet het ‘limbisch systeem’. In dit

limbisch systeem zitten hersendelen die te maken hebben met gevoelens

zoals angst, verdriet en ook met de nare gevoelens bij lichamelijke pijn.

Een belangrijk hersengebied dat hiermee te maken heeft is de ‘Amygdala’

(amandelvormige kernen in de hersenen). Dit werkt als een soort alarm

voor het lichaam.

Bij enorme angst en pijn kan de Amygdala in een alarmtoestand schieten

en daar in blijven hangen. Normaal zou het alarm weer langzaam uitdoven,

maar soms gaat dat fout en blijft het alarm steeds opnieuw op onhandige

momenten afgaan terwijl het gevaar al lang voorbij is. De herinnering aan

hevige pijn wordt ook opgeslagen in het geheugen van hetzelfde gebiedje,

de Amygdala. Het lijkt erop dat de pijn uit de periode van de amputatie

(er vlak voor of er vlak na) kan blijven ‘hangen’ in de hersenen wanneer

de Amygdala in die periode of de periode daarna van streek is geraakt.

De Amygdala roept dan: ‘er doet nog steeds iets pijn’ en in de buitenste

hersenen is een gebiedje aan het roepen: ‘volgens mij is het het been’.

De op deze manier met elkaar communicerende hersengebieden noemen

we een ‘pijnnetwerk’ en kun je vergelijken met hoe onze hersenen andere

herinneringen opslaan. Om die reden wordt bepaalde pijn ook wel eens

benoemd als een ‘pijnherinnering’. Een pijnnetwerk is niet goed te

veranderen met onze ‘bewuste’ aandacht. De gedachte: ‘maar mijn been

is er helemaal niet meer!’ heeft helaas geen invloed op het pijnnetwerk.

Wanneer iemand een ontsteking aan de teen had en men voelt dit nog na

de amputatie van het been, dan hebben we te maken met een vorm van

‘pijnherinnering’. Wanneer iemand een been is kwijtgeraakt als gevolg van

een motorongeluk, dan kan het zien of horen van een motor een aanval

van fantoompijn geven. In zo’n geval is er een prikkel die de herinnering

aan een pijnlijke periode oproept en daarmee de fantoompijn oproept.

Ook dit zou men kunnen benoemen als een ‘pijnherinnering’.

Fantoompijn: wat is dat dan? 

En hoe ontstaat het? 

Fantoompijn is een pijnsensatie die beleefd wordt als afkomstig van een geamputeerd ledemaat. Dit kan om een geamputeerd been of arm gaan, maar ook bijvoorbeeld een geamputeerde borst of een getrokken kies betreffen.

Fantoompijn is een normaal en veelvoorkomend verschijnsel na een amputatie. Na amputatie komt fantoompijn bij globaal 70% van de patiënten voor. 

Fantoompijn doet zich het meest voor in aanvallen die in ernst en frequentie kunnen verschillen, maar kan ook chronisch optreden en dus altijd aanwezig zijn. Kenmerkend is dat fantoompijn wordt omschreven als stekend, brandend, prikkelend, tintelend, etc.

Over de oorzaak van fantoompijn is inmiddels duidelijk dat het hersengebied dat oorspronkelijk correspondeerde met het geamputeerde lichaamsdeel nog actief is en chronisch of af en toe geactiveerd wordt De hersenen interpreteren dit alsof het geamputeerde lichaamsdeel er nog is en pijn doet.

Dit kan veroorzaakt worden door een verkeerde reorganisatie van de hersenen na de amputatie, het kan komen door een pijnherinnering of slechte bloedsomloop of spiertrekkingen in het stompgebied of verhoogde activiteit in de cellen van het neuroomgebied.

Een neuroom is een woekering van cellengroei aan het uiteinde van een doorgesneden zenuw in het stompgebied.

Door middel van therapie, zoals de spiegeltherapie, kan de pijn worden verminderd, doordat door hersentraining nieuwe verbindingen in de hersenen worden gelegd. Deze therapie houdt in dat de patiënt voor de spiegel de bijvoorbeeld linker ledemaat waar hij geen pijn aan heeft, beweegt. Hierdoor worden de hersenen getraind dat er in de rechter geamputeerde ledemaat niets aan de hand is. Na een aantal weken trainen zal de fantoompijn afnemen

www.npostart.nl

Zorg na de amputatie

• Informatie verstrekken
• Wondzorg
• Stompvorming (zwachtelen, kous, liner)
• Buikligging (FT/VIG)
  

zwachtelen beenstomp (hoe)

https://www.jeroenboschziekenhuis.nl/behandelingen/amputatie-van-het-bovenbeen-zwachtelen-van-de-stomp/pdf 

Botziekten en amputatie.

Stomppijn door een onderliggende ziektebeeld

Stomppijn als gevolg van de operatie

Stomppijn als gevolg van een neuroom

Stomppijn door overmatige botvorming

Stomppijn door beknelling van de zenuwen in het littekenweefsel

Bron ( patienteninfo)

https://www.mmc.nl/chirurgie/aandoeningen-en-behandelingen/amputatie-van-een-ledemaat/

ablatie/resectie/amputatie

Ablatie

Bij radiofrequente ablatie en microwave ablatie gebruikt de arts hitte om de kankercellen te doden. Een ander woord voor de behandelingen is warmte-ablatie of thermische ablatie.

Het kan ook met bevriezing

resectie

vaak borstbesparende operatie.

Er wordt een deel van de borst verwijderd.

schildwachtklierprocedure

de lymfeklier die als eerste tumorvocht uit de tumor in de borst opvangt. Als cellen metastaseren komen ze als eerste hier terecht.

schildwachtklier is niet bij iedereen dezelfde klier. Is afhankelijk van de plek van de tumor. Meestal in de oksel maar rondom sleutelbeen of borstbeen kan ook.

Borstamputatie (mastectomie)

Wanneer een borstamputatie?

De chirurg kan in deze gevallen een borstamputatie voorstellen:

De tumor is groot in verhouding tot de borst.

Er zit een DCIS in de hele borst, of in een groot deel van de borst.

Er zitten meerdere tumoren in de borst.

De borstkanker is teruggekeerd na een eerdere behandeling met bestraling.

Je hebt een erfelijke aanleg voor borstkanker.

Je bent jonger dan 30 jaar.

mastectomie is ook

een operatie om vrouwelijkheid weg te nemen bij transgendermannen of non binaire personen.

https://www.youtube.com/watch?v=aqBlOcH8koI   

GRM (gemodificeerde radicale mastectomie)

verwijdering hele borstklier + het hele okselklierpakket.

Een okselkliertoilet is een operatie waarbij de chirurg alle lymfeklieren in de oksel verwijdert. Een andere naam hiervoor is okselklierdissectie. In de oksel zitten 10 tot 20 lymfeklieren.

Gevolgen van een okselkliertoilet

Een okselkliertoilet kan verschillende klachten op de lange termijn geven. De klachten en hevigheid ervan verschillen per persoon.

• geen of veel minder gevoel in de oksel en de binnenkant van de arm. 
• Na een okselkliertoilet kan het lymfevocht niet goed afgevoerd worden uit je arm. Er blijft dan te veel lymfevocht achter, waardoor je arm dikker wordt. Dit heet lymfoedeem. Ongeveer 5 tot 10 procent van de vrouwen ervaart ernstige klachten na een okselkliertoilet 

Hoe herken je lymfoedeem?

Beginnend lymfoedeem in je arm kun je herkennen aan de volgende klachten:

een zwaar gevoel, spanning, pijn of tintelingen in je arm

een strak, beurs of moe gevoel. Dat kan in je borst zijn, of in je flank, arm of hand.

steken en een branderig gevoel in je schouderblad

sieraden en horloges passen niet meer: je ring begint te knellen, bij een armband of horloge moet je het bandje steeds groter maken.

soms: een zwelling, maar dit hoeft niet altijd meteen.

Als lymfoedeem in een verder stadium is, kan je huid veranderen. Er kunnen verdikkingen in je huid ontstaan of je kunt smetplekken in je huidplooien krijgen. Later kunnen wratachtige plekken of zweertjes met lekkend lymfevocht ontstaan.