Patriotten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Geschiedenis van de Democratische Rechtsstaat in Nederland

hoofdstuk 2 - Verlichting en Revolutie (I)

Verlichting en Revolutie (1780-1814)

Lesdoelen

• Aan het einde van de les moet je:
  
• Uitleggen welke rol de Verlichting speelt in de veranderende manier van denken over de staat in de achttiende eeuw.
  
• Kunnen uitleggen dat het geen verbazing wekt dat de opkomst van Patriotten juist in de Republiek plaatsvindt.
  

Verlichting – Nieuwe ideeën

• Een nieuwe periode in de achttiende eeuw waarbij het rationeel denken centraal staat.
  
• Logisch denken: zonder invloed van gevoel of geloof
  
• O.a. Locke, Montesquieu en Rousseau populair
  

• De stadhouder heeft in de achttiende eeuw meer macht dan in de zeventiende
  
• Regenten zijn ook belangrijk (in de steden) en adel (buiten Holland op het platteland)
  
• Economisch gaat het minder goed - andere landen halen ons in/bij
  

Buiten de Republiek

• In de Engelse koloniën in Noord Amerika is er al een revolutie in 1776 - onafhankelijkheid
  
• Ook in Frankrijk begint het te broeien (revolutie in 1789)
  

De Amerikaanse revolutie 1776 en wij

• Opstand in de Nederlanden inspiratiebron voor opstand in Engelse koloniën
  
• Kritisch pamflet: Aan het Volk van Nederland (1781) – Joan Derk van den Capellen tot den Pol
  
• Kritiek op stadhouder Willem V neemt toe
  

Patriotten

• Nieuwe groep noemt zich patriotten
  
• Patriotten willen:
  
• 1) volksinvloed dmv gekozen volksvertegenwoordiging en
  
• 2) macht van de stadhouder en regenten verkleinen
  
• Hun tegenstanders zijn Oranjegezinden

1785-1787 Onrust in de Republiek

• Patriotten krijgen meer macht in de steden
  
• Strijd tussen Patriotten en Prinsgezinden (Orangisten)
  
• Patriotten bewapenen zich (vrijkorpsen): burgeroorlog?
  

• 1785 Stadhouder vlucht naar Nijmegen
  
• 1787 Wilhelmina probeert terug te gaan naar Den Haag: mislukking --> Pruisische inval
  
• Patriotten vluchten naar … Frankrijk
  

• 1789 Franse Revolutie
  
• 1795 Frankrijk stuurt een leger om de Republiek ‘te bevrijden’
  
• Stadhouder vlucht naar Engeland, Patriotten nemen de macht over: Bataafse Republiek
  

NIEUW

• Gelijkheid voor de wet
  
• Godsdienstvrijheid
  
• Nationale vergadering (volksvertegenwoordiging):  grondwet maken

1798 Eerste Grondwet

• Eenheidsstaat
• Algemeen kiesrecht voor mannen
• Scheiding van machten

• 1801 Verandering van Grondwet (onder druk van Napoleon):
  
• Bataafs Gemenebest (vazalstaat Frankrijk)
  
• Algemeen mannenkiesrecht afgeschaft
  
• Invloed Nationale Vergadering beperkt
  
• 1806 Lodewijk Napoleon (Koninkrijk Holland): ‘Konijn van Holland’
  
• 1810-1813 ‘Koningrijk Holland’ ingelijfd bij Frankrijk